Αλκοόλ, ο καθρέφτης της ψυχής μας 2ο μέρος

Σε προηγούμενο άρθρο, αναφερθήκαμε στα επιδημιολογικά στοιχεία του αλκοολισμού, στις αιτίες καθώς και στον τρόπο που γίνεται κανείς αλκοολικός. Παρακάτω, θα αναλύσουμε τις επιπτώσεις του αλκοόλ αλλά και τις θεραπείες που μπορεί να ακολουθήσει ο χρήστης.

Αλκοόλ και σωματική υγεία

Το αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο θνησιμότητας κατά 50%. Η κατανάλωση αλκοόλ θεωρείται ότι έχει αιτιολογική σχέση με 60 τύπους διαταραχών και σωματικών κακώσεων. Εκτιμάται, ότι η χρήση αλκοόλ προκαλεί το 20-30% των καρκίνων του οισοφάγου και του ήπατος, των κιρρώσεων ήπατος, των επιληπτικών κρίσεων, των φόνων και των τροχαίων ατυχημάτων παγκοσμίως.

Επίσης, η κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει διαταραχές θρέψης, ανεπάρκεια βιταμινών (κυρίως συμπλέγματος Β), ανεπάρκεια φυλλικού οξέος, δερματολογικές διαταραχές, αναπνευστικά προβλήματα, μυοσκελετικές αλλοιώσεις όπως μυοπάθεια και οστεοπόρωση, ηλεκτρολυτικές διαταραχές (υπομαγνησαιμία, υποκαλιαιμία, υποφωσφαταιμία, υπασβεστιαιμία).

Η αιθυλική αλκοόλη και η τοξική επίδρασή της στον οργανισμό

Καρκίνος, 2η αιτία θανάτου αλκοολικών

ΛΑΡΥΓΓΟΣ	ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ
ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ	ΜΑΣΤΟΥ
ΣΤΟΜΑΧΟΥ	ΣΤΟΜΑΤΟΦΑΡΥΓΓΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ
ΗΠΑΤΟΣ

Αλκοόλ και ψυχική υγεία

Το αλκοόλ ευθύνεται για τα περισσότερα ψυχιατρικά και νευροψυχιατρικά προβλήματα από ότι όλες οι υπόλοιπες εξαρτησιογόνες ουσίες. Η νούμερο 1 υποτροπή είναι το αλκοόλ. Μετά είναι η ηρωίνη!!! Ωστόσο, το ερώτημα που τίθεται συχνά είναι το τι εκδηλώθηκε πρώτα, το ψυχολογικό πρόβλημα ή το πρόβλημα αλκοολισμού; Οι απαντήσεις ποικίλλουν.

Οι αλκοολικοί γίνονται συχνά βίαιοι και επιθετικοί εμφανίζοντας εγκληματική συμπεριφορά. Το 60% των σεξουαλικών υποθέσεων αφορά τους αλκοολικούς. Επίσης, παρουσιάζουν κοινωνική απομόνωση και οι αυτοκτονίες λόγω αλκοόλ αγγίζουν το 10-15%.

Ακόμη, η εκτεταμμένη χρήση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στις γυναίκες μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή ψυχιατρική αναπηρία στο έμβρυο (εμβρυικό αλκοολικό σύνδρομο με νοητική υστέρηση, ηπατικές βλάβες, νευρολογικά συμπτώματα) καθώς και σε περιγεννητική θνησιμότητα (10-20%).

Ψυχικές διαταραχές σχετιζόμενες με το αλκοόλ

ΑΓΧΩΔΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ	ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΔΙΑΘΕΣΗΣ
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ	ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΥΠΝΟΥ
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ	ΕΠΙΜΕΝΟΥΣΑ ΑΜΝΗΣΙΑΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ
ΝΤΕΛΙΡΙΟ	ΣΤΕΡΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ
ΤΟΞΙΚΩΣΗ	ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΨΥΧΩΣΗ

Κοινωνικός αντίκτυπος του αλκοολισμού

Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται άμεσα με επιβλαβείς καταστάσεις για τον ίδιο το χρήστη, το άμεσο περιβάλλον του και το κοινωνικό σύνολο. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονιστεί ο σοβαρός κίνδυνος που διατρέχουν τα παιδιά αλκοολικών να γίνουν κι αυτά αλκοολικά καθώς στο 20-25% των αλκοολικών έχει βρεθεί ότι είχαν ένα γονιό ή έναν στενό συγγενή αλκοολικό.

Ενώ παλαιότερα υπήρχε η πεποίθηση ότι αυτή η οικογενειακή τάση οφείλεται αποκλειστικά στην περιβαλλοντική κατάσταση, υπάρχουν ενδείξεις ότι συντρέχει και κάποιος κληρονομικός παράγοντας. Προσοχή! Τα παιδιά των αλκοολικών και τα παιδιά που η σύλληψή τους έγινε σε κατάσταση μέθης, αναπτύσσονται σωματικά και ψυχικά με καθυστέρηση (αργούν να περπατήσουν, να μιλήσουν, έχουν καθυστέρηση ή απώλεια ακοής, ΔΕΠΥ κλπ). Παρατηρούνται επίσης συχνότερα διάφορες ανωμαλίες στην ανάπτυξή τους όπως διανοητική καθυστέρηση, επιληψία κ.α.

Σαφώς με την κατάχρηση αλκοόλ διαταράσσονται και οι οικογενειακές σχέσεις αφού δεν είναι λίγες οι φορές που παρατηρούνται τσακωμοί είτε ανάμεσα στο ζευγάρι είτε μεταξύ γονέα και παιδιού. Εξάλλου η κατάχρηση αλκοόλ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διαπροσωπική βία και την κακοποίηση των παιδιών. Άμεση απόρροια της παραπάνω συμπεριφοράς αποτελεί ο κλωνισμός της ψυχικής υγείας των μελών της οικογένειας.

Τέλος, διαταρράσονται και οι επαγγελματικές σχέσεις, αφού δεν είναι λίγες οι φορές που οι εργαζόμενοι που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, έχουν μειωμένη απόδοση στη δουλειά, οι απουσίες τους από τον εργασιακό χώρο είναι συχνές και προκαλούν σοβαρά ατυχήματα.

Θεραπεία

Υπάρχει θεραπεία; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι θετική. Να σημειωθεί αρχικά ότι είναι μία επίπονη και μακροχρόνια προσπάθεια με πολλές στιγμές αδυναμίας.

Σε πρώιμο στάδιο, μπορείτε να ακολουθήσετε τα παρακάτω βήματα:

• Αναγνωρίστε το πρόβλημα και αποφασίστε να κάνετε μια αλλαγή.
• Εντοπίστε και αποφύγετε καταστάσεις που ενθαρρύνουν τις κακές συνήθειες όπως άγχος, πλήξη, μοναξιά ή μία συγκεκριμένη δραστηριότητα.
• Αναλογιστείτε τις συνέπειες αυτής της κακής συνήθειας και να σκεφτείτε τα πλεονεκτήματα που θα έχετε αν την παρατήσετε.
• Θέστε στόχους. Εστιάστε σε πράγματα που ξυπνούν το ενδιαφέρον σας. Αυτό θα ήταν μια εξαιρετική ενθάρρυνση να χάσετε όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον για μια κακή συνήθεια που θέλετε να εγκαταλείψετε.
• Θετική σκέψη. Το είδος των σκέψεων που έχουμε, μας κάνει να νιώθουμε καλά ή όχι. Για αυτό καλό θα ήταν να αναλάβετε την ευθύνη για την επιλογή εποικοδομητικών σκέψεων αντί αρνητικών.
• Θετικές συνήθειες. Μια θετική συνήθεια είναι απλώς μια επαναλαμβανόμενη δράση που παράγει θετικά αποτελέσματα. Γι αυτό είναι απαραίτητο να δημιουργούμε καθημερινές συνήθειες που θα καλλιεργήσουν το μυαλό μας με θετικές σκέψεις. Μπορείτε να το επιτύχετε αν διαλέξετε λίγα λεπτά την ημέρα για να κάνετε ό,τι σας κάνει να αισθάνεστε καλά. Σκεφτείτε αυτό: ποιες συνήθειες θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη διάθεσή σας;
• Ασκήσου τακτικά. Όταν ασκείστε, το σώμα σας παράγει ενδορφίνες (ορμόνες που συνδέονται με μια αίσθηση ευεξίας), γεγονός που συνεπάγεται βελτίωση των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης.
• Τεχνικές χαλάρωσης και διαλογισμού. Αυτές οι τεχνικές έχουν πολλαπλά θετικά ψυχολογικά αποτελέσματα όπως η απελευθέρωση του άγχους, η αφαίρεση του άγχους και η βελτίωση της διάθεσης.
• Λάβετε υποστήριξη. Μια εθιστική συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει σε ένα αίσθημα μοναξιάς. Γι αυτό το λόγο επιδιώξτε ψυχολογική βοήθεια.

Ψυχολογικές θεραπείες

• Ατομική ψυχοθεραπεία (γνωσιακή, συμπεριφορική ή ψυχοδυναμική)
• Ομαδική ψυχοθεραπεία (συστημική προσέγγιση)
• Οικογενειακή θεραπεία (συστημική προσέγγιση)
• Ομάδες αυτοβοήθειας (υποστηρικτικές ομάδες Π.χ. Ψυχοεκπαίδευσης,ανάπτυξης δεξιοτήτων, δραματοθεραπείας κ.α.)

Φαρμακευτική θεραπεία

(πάντα σε συνεννόηση με τους θεράποντες ιατρούς)

• Φαρμακευτική αγωγή στερητικού συνδρόμου
• Φαρμακευτική αγωγή που προάγει την αποχή και προλαμβάνει τις υποτροπές.
• Φαρμακευτική αγωγή για συνυπάρχουσες ψυχιατρικές διαταραχές.

Στερητικό σύνδρομο

Στην αρχή της θεραπευτικής διαδικασίας είναι πολύ πιθανό ο ασθενής να παρουσιάσει στερητικό σύνδρομο. Τα συμπτώματα στέρησης εμφανίζονται μέσα στο πρώτο 12ωρο από την διακοπή του αλκοόλ, κορυφώνονται στις 48-72 ώρες και υποχωρούν σταδιακά σε 7-10 ημέρες. Κατά τη διάρκεια εμφάνισης του συνδρόμου, εμφανίζονται διαταραχές από το ΑΝΣ (ταχυκαρδία, ταχύπνοια, μικρή αύξηση θερμοκρασίας, τρόμος), αύξηση τενόντιων αντανακλαστικών, γαστρεντερικές διαταραχές, ψυχολογικές διαταραχές (άγχος, επιθετικότητα, αυπνία, ευερεθιστότητα), παραληρητικές ιδέες και αντιληπτικού τύπου απτικές ή οπτικές διαταραχές.

Βαρύτερες εκδηλώσεις είναι οι κρίσεις επιληψίας, το αλκοολικό στερητικό παραλήρημα ή τρομώδες παραλήρημα (1:1000 ασθενείς, με διάρκεια περίπου 1 εβδομάδα, σπανίως 2). Λόγω της επικινδυνότητάς του, συνήθως απαιτείται νοσηλεία σε παθολογική ή εξειδικευμένη ψυχιατρική μονάδα. Το 15% των περιπτώσεων ωστόσο, καταλήγουν λόγω υπερθερμίας ή αιφνιδίως.

Αντιμετώπιση της εξάρτησης από το αλκοόλ

Κατανοώντας την σύνθετη αιτιολογία της εξάρτησης από το αλκοόλ μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τις πολλαπλές σχέσεις και τα επιμέρους προβλήματα που υπάρχουν και που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για την επιτυχή αντιμετώπιση του σύνθετου αυτού προβλήματος.

Για παράδειγμα, δεν έχει προοπτική επιτυχίας η απόπειρα απεξάρτησης ενός αλκοολικού με σημαντικά οικογενειακά προβλήματα αν δεν γίνει παράλληλα θεραπευτική παρέμβαση και στην οικογένεια. Ούτε η απλή αποτοξίνωση και παραμονή επί 2-4 εβδομάδες σε κλινική νοσηλεία έχει πιθανότητες επιτυχίας αν δεν συνδυαστεί και με συνεχή επιτήρηση και προσωπική αλλαγή μέσω ομάδων αυτοβοήθειας ή συμμετοχή του ασθενούς σε κάποιας μορφής ψυχοθεραπεία. Για τον ίδιο λόγο, η φαρμακευτική προφύλαξη της υποτροπής μέσω της πρόληψης έχει πολύ καλύτερο αποτέλεσμα μέσα σε ένα περιβάλλον ατομικής και οικογενειακής υποστήριξης.

Τέλος, η κατάχρηση-εξάρτηση από το αλκοόλ, εκτός από μείζον επιδημιολογικό πρόβλημα, είναι και ένα πρόβλημα το οποίο συνδέεται μ’ ένα ευρύ φάσμα ιατρικών, κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων. Η πρώιμη ανίχνευση και διάγνωση των διαταραχών χρήσης-κατάχρησης-εξάρτησης από το αλκοόλ είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη και τη θεραπεία των επιπλοκών που συνεπάγεται η παθολογική κατανάλωση του.

Διαβάστε, επιπλέον, στην Πύλη του Psychology.gr το πρώτο μέρος του άρθρου: Αλκοόλ, ο καθρέφτης της ψυχής μας

Βιβλιογραφία

Allen, N.E., Beral, V., Casabonne, D., et al. (2009). Moderate alcohol intake and cancer incidence in women. Journal of the National Cancer Institute ; 101(5):296-305.

American Psychiatric Association. (1994). Diagnostic and Statistical Mannual of Mental Disorders, Mth Edition, American Psychiatric Association, Washington, DC

Kaplan, H.I. & Sadock, B.J. (1998). Alcohol-related disorders in: Kaplan and Sadock’s Synopsis of Psychiatry,8th ed, p.p.391-407, Baltimore, Williams and Wilkins.

Koening, M.A. et al. (2003). Domestic violence in rural Uganda: Evidence from a community based study, Bullentin of the WHO, 81(1): 53-60.

Steinglass P. (1981). The impact of alcoholism on the family. Relationship between degree of alcoholism and psychiatric symptomatology. J Stud Alcohol. 42:288–303.

WHO (2004). Global Status Report, Alcohol Policy, Geneva.