Χόρνευ Κ. (Horney Karen 1885-1952)

Ακρόαση άρθρου......

Γερμανίδα ψυχαναλύτρια και εισηγήτρια της φεμινιστικής ψυχολογίας. Μέσα από τις θεωρίες της αμφισβήτησε αρκετές φροϋδικές θεωρίες.

Προσωπική ζωή
Γεννήθηκε σε μια περιοχή κοντά στο Αμβούργο της Γερμανίας το 1885. Ως έφηβη υπέστη το πρώτο επεισόδιο κατάθλιψης, μία πρόκληση με την οποία ήρθε αντιμέτωπη αρκετές φορές καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής της.

Το 1906 ξεκίνησε τις σπουδές της στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ, μία από τις λίγες σχολές που δέχονταν γυναίκες την εποχή εκείνη. Από εκεί μεταφέρθηκε στο πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν και το 1909 μετέβη στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου, όπου επιλέχθηκε για να μελετήσει το αναδυόμενο πεδίο της ψυχανάλυσης. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της γνώρισε τον μετέπειτα σύζυγό της, Όσκαρ Χόρνευ, παντρεύτηκαν το 1910 και απέκτησαν μαζί τρεις κόρες. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου το 1915. Μέσα σε λίγα χρόνια όμως, ο γάμος της άρχισε να παρουσιάζει προβλήματα, εξαιτίας των επαγγελματικών δυσκολιών που αντιμετώπιζε ο σύζυγός της αλλά και λόγω των προβλημάτων υγείας που παρουσίασε. Επιπλέον, ο αδελφός της απεβίωσε προσβεβλημένος από πνευμονική λοίμωξη. Διανύοντας μια παρατεταμένη περίοδο κατάθλιψης, η Χόρνευ χώρισε με τον σύζυγό της το 1926.
Πέθανε στις 4 Δεκεμβρίου 1952 στα 67 της χρόνια.

Επαγγελματική διαδρομή
Το 1920 ξεκίνησε να εργάζεται ως αναλύτρια και καθηγήτρια στο Ψυχαναλυτικό Ινστιτούτο του Βερολίνου. Το 1932 μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες αποδεχόμενη την πρόσκληση του Φραντς Αλεξάντερ να αναλάβει τη θέση του αναπληρωτή διευθυντή του Ινστιτούτου Ψυχανάλυσης στο Σικάγο. Εκεί έμεινε για δύο χρόνια και στη συνέχεια μετέβη στο Μπρούκλιν όπου έδινε συχνές ομιλίες στη Νέα Σχολή Κοινωνικής Έρευνας, διδάσκοντας παράλληλα στο Ψυχαναλυτικό Ινστιτούτο της Νέας Υόρκης. Το 1941 ίδρυσε το Αμερικανικό Ινστιτούτο Ψυχανάλυσης, όπου κατείχε την πρυτανική θέση μέχρι το θάνατό της, το 1952. Παράλληλα, ίδρυσε και το Αμερικανικό Περιοδικό Ψυχανάλυσης.

Συμβολή στην ψυχολογία
Θεωρείται ως η επιστήμονας που έθεσε τα θεμέλια της γυναικείας ψυχιατρικής· πεδίο το οποίο επικεντρώνεται στην ψυχιατρική θεραπεία των γυναικών και στην φεμινιστική ψυχολογία που μελετά τους τρόπους με τους οποίους οι ανισότητες στο πεδίο της ισχύος μεταξύ των δύο φύλων επηρεάζει τόσο την ψυχική υγεία όσο και την ανάπτυξη ψυχολογικών θεωριών. Υποστήριξε σθεναρά ότι οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών καθορίζονται από τις διαφορές στην κουλτούρα και στην κοινωνικοποίηση και όχι από τη βιολογία.

Εξέτασε το φαινόμενο της νεύρωσης από μία νέα οπτική γωνία και υποστήριξε ότι δεν πρόκειται για μία κατάσταση, αλλά μάλλον για μία διαδικασία η οποία εκτυλίσσεται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Παρά το γεγονός ότι διαφωνούσε με τους συγχρόνους της σχετικά με το θέμα της νεύρωσης, συμφωνούσε μαζί τους όσον αφορά τις επιρροές της παιδικής ηλικίας, θεωρώντας ότι η νεύρωση ενός ατόμου είναι αποτέλεσμα των παιδικών του αντιλήψεων για τους γονείς του.

Κατηγοριοποίησε δέκα βασικές νευρωτικές ανάγκες και τις ομαδοποίησε σε τρεις τύπους:
Α. Ανάγκες συμβιβασμού
1. Ανάγκη για στοργή και αποδοχή
2. Ανάγκη συντρόφου
Β. Ανάγκες επιθετικότητας
3. Ανάγκη για εξουσία και δύναμη
4. Ανάγκη εκμετάλλευσης των άλλων
5. Ανάγκη κοινωνικής αναγνώρισης
6. Ανάγκη για προσωπικό θαυμασμό
7. Ανάγκη για προσωπικά επιτεύγματα
Γ. Ανάγκες προσκόλλησης
8. Ανάγκη για αυτάρκεια και ανεξαρτησία
9. Ανάγκη για τελειότητα
10. Ανάγκη περιορισμού της ζωής σε στενά όρια

Υποστήριξε έντονα το ρόλο των περιβαλλοντικών επιρροών στην ατομική ψυχολογία και έβλεπε τον ναρκισσισμό όχι ως ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας ή ως διαταραχή, αλλά ως αποτέλεσμα του πρώιμου περιβάλλοντος με το οποίο το άτομο έρχεται σε επαφή. Δεν πίστευε ότι ο ναρκισσισμός είναι έμφυτος στην ανθρώπινη κατάσταση ή στην ανθρώπινη προσωπικότητα. Τόνισε, ακόμα, ότι οι ναρκισσιστές συχνά υποφέρουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση και ότι ο ναρκισσισμός μπορεί να αποτελεί προϊόν υπερβολικής επιείκειας.

Είναι, επίσης, γνωστή για την κριτική που άσκησε στον Σίγκμουντ Φρόυντ. Μαζί με τον Άλφρεντ Άντλερ, θεωρούνται από κοινού οι ιδρυτές του Νεοφροϋδισμού, μια παρέκκλιση από την Φροϋδική ορθοδοξία. Η Χόρνευ ήταν ιδιαίτερα επικριτική σε σχέση με τις θεωρίες του Φρόυντ για την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη και προβληματίστηκε περισσότερο με την έννοια του φθόνου του πέους, υποστηρίζοντας ότι δεν πρόκειται για ένα έμφυτο ψυχολογικό σύμπλεγμα, αλλά αντιθέτως αποτελεί προϊόν των ανισοτήτων στην ισχύ μεταξύ των δύο φύλων. Σύμφωνα με αυτή την αντίληψη, οι γυναίκες δεν ζηλεύουν τα ανδρικά μόρια, αλλά την εξουσία και τα προνόμια των ανδρών. Τόνισε ότι οι άνδρες μπορεί να αισθάνονται ζήλεια απέναντι στις γυναίκες επειδή εκείνες βιώνουν λιγότερη πίεση σχετικά με το ζήτημα απόκτησης δύναμης. Διαφώνησε, ακόμη, με την βαρύτητα που έδινε ο Φρόυντ στην επιθετικότητα, στη δύναμη και στο σεξ, υποστηρίζοντας ότι το οιδιπόδειο σύμπλεγμα σχετίζεται ελάχιστα με τα κίνητρα αυτά και αποτελεί, αντιθέτως, ένα προϊόν ανασφάλειας που προκύπτει στη σχέση γονέα και παιδιού.

Είπε: «Αν θέλεις να είσαι υπερήφανος για τον εαυτό σου, τότε κάνε πράγματα για τα οποία μπορείς να υπερηφανεύεσαι.»

Βιβλία της Karen Horney

• The Neurotic Personality of our Time (1937)
• New Ways in Psychoanalysis (1939)
• Self-Analysis (1942)
• Our Inner Conflicts: A Constructive Theory of Neurosis(1945)
• Are You Considering Psychoanalysis? (1946)
• Neurosis and Human Growth (1950)
• The Collected Works of Karen Horney (1950)