Κατανόηση της Διαταραχής Αποφευκτικής/Περιοριστικής Πρόσληψης Τροφής

Η Διαταραχή Αποφευκτικής/Περιοριστικής Πρόσληψης Τροφής (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder-ARFID) αποτελεί μια ξεχωριστή οντότητα στο φάσμα των διατροφικών διαταραχών, ξεχωρίζοντας από την πιο γνωστή νευρική ανορεξία και τη νευρική βουλιμία.

Η ARFID, η οποία οριοθετήθηκε αρχικά το 1992 από τους Lask και Bryant-Waugh, περιλαμβάνει διάφορες διατροφικές διαταραχές που συνήθως ξεκινούν κατά την παιδική ηλικία και χαρακτηρίζονται από περιορισμό της τροφής χωρίς τους κλασικούς δείκτες της διαστρέβλωσης της εικόνας του σώματος ή της επιδίωξης απώλειας βάρους.

Οι διαταραχές αυτές κατηγοριοποιήθηκαν περαιτέρω από τους Watkins και Lask το 2002, οριοθετώντας υποτύπους όπως η συναισθηματική διαταραχή αποφυγής τροφής, η επιλεκτική διατροφή, η λειτουργική δυσφαγία και το σύνδρομο διάχυτης άρνησης, καθένας από τους οποίους φέρει μοναδικά χαρακτηριστικά και εναύσματα. 

Επιλεκτική κατανάλωση τροφής

Η επιλεκτική διατροφή, μια κεντρική πτυχή της ARFID, περιγράφει άτομα που παρουσιάζουν ένα περιορισμένο ρεπερτόριο τροφίμων, αποφεύγοντας συχνά τόσο τις οικείες όσο και τις άγνωστες επιλογές. Τα βασικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν την απροθυμία να εξερευνήσουν νέα τρόφιμα (αποκαλούμενη νεοφοβία τροφίμων) και αποστροφές που έχουν τις ρίζες τους στην υφή, τη σύσταση, το χρώμα ή το άρωμα.

Η έρευνα σχετικά με την επιλεκτική διατροφή αντιμετωπίζει προκλήσεις, οδηγώντας σε ανομοιογενή ποσοστά επικράτησης που κυμαίνονται από 14% έως 50% στα παιδιά προσχολικής ηλικίας και 7%-27% στα μεγαλύτερα παιδιά.

Αιτιολογία

Οι έρευνες σχετικά με το ARFID υποδηλώνουν μια πολύπλευρη αιτιολογία, με διάφορους παράγοντες που συμβάλλουν στην περιορισμένη πρόσληψη τροφής.

Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν επιλεκτικές συνήθειες σίτισης, γενικευμένο άγχος, γαστρεντερική δυσφορία, ιστορικά περιστατικά εμετού ή πνιγμού, τροφικές αλλεργίες, αισθητηριακές αποστροφές, τραυματικές εμπειρίες και άλλα μη αναγνωρισμένα αίτια.

Η διάγνωση του ARFID βασίζεται στην επίμονη αποτυχία κάλυψης των διατροφικών αναγκών, όπως περιγράφεται στα κριτήρια του DSM-5.

Διαγνωστικά Κριτήρια DSM-5  

Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5) περιγράφει συγκεκριμένα κριτήρια για τη διάγνωση του ARFID:

A. Διαταραχή πρόσληψης τροφής ή σίτισης: Επίμονη αδυναμία κάλυψης των διατροφικών ή/και ενεργειακών αναγκών, που οδηγεί σε:

   - Σημαντική απώλεια βάρους ή αποτυχία επίτευξης της αναμενόμενης αύξησης βάρους, ιδίως όσον αφορά την ανάπτυξη στα παιδιά.

   - Σημαντικές διατροφικές ελλείψεις.

   - Παρεμπόδιση της ψυχοκοινωνικής λειτουργίας.

B. Κριτήρια αποκλεισμού: Η διαταραχή δεν μπορεί να αποδοθεί στην έλλειψη διαθέσιμης τροφής ή σε πολιτισμικά εγκεκριμένες πρακτικές.

C. Διαφοροποίηση από τη νευρική ανορεξία και τη νευρική βουλιμία: Η διατροφική διαταραχή δεν πρέπει να συμπίπτει αποκλειστικά με τη νευρική ανορεξία ή τη νευρική βουλιμία και δεν πρέπει να υπάρχουν ενδείξεις διαταραχής του σωματικού βάρους ή της αντίληψης του σχήματος.

D. Αποκλεισμός ιατρικών ή άλλων ψυχικών διαταραχών: Η διατροφική διαταραχή δεν πρέπει να είναι αποτέλεσμα ταυτόχρονης ιατρικής κατάστασης ή να εξηγείται καλύτερα από άλλη ψυχική διαταραχή.

Συνοσηρότητα

Οι ασθενείς με ARFID συχνά παρουσιάζουν συνυπάρχουσες ιατρικές ή ψυχιατρικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής, της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού, των μαθησιακών διαταραχών και των γνωστικών διαταραχών.

Αυτές οι συναφείς καταστάσεις υπογραμμίζουν την πολυπλοκότητα της ARFID, τονίζοντας την ανάγκη για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση αξιολόγησης και διαχείρισης.

Συνοπτικά, η ARFID αντιπροσωπεύει μια διαφοροποιημένη και πολύπλευρη διατροφική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από ποικίλες κλινικές παρουσιάσεις και αιτιολογικούς παράγοντες.

Η κατανόηση των υποτύπων της, όπως η επιλεκτική διατροφή, και η τήρηση τυποποιημένων διαγνωστικών κριτηρίων είναι καθοριστικής σημασίας για την αποτελεσματική αναγνώριση και παρέμβαση. Επιπλέον, η αντιμετώπιση των συναφών συννοσηροτήτων είναι απαραίτητη για την ολοκληρωμένη φροντίδα των ασθενών και τη βελτίωση των αποτελεσμάτων.

Πηγές: 

Fisher, M. M., Rosen, D. S., Ornstein, R. M., Mammel, K. A., Katzman, D. K., Rome, E. S., Callahan, S. T., Malizio, J., Kearney, S., & Walsh, B. T. (2014). Characteristics of Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder in Children and Adolescents: A “New Disorder” in DSM-5. Journal of Adolescent Health, 55(1), 49–52. doi.org/10.1016/j.jadohealth.2013.11.013 

Norris, M., Spettigue, W., & Katzman, D. (2016). Update on eating disorders: current perspectives on avoidant/restrictive food intake disorder in children and youth. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 12, 213. doi.org/10.2147/ndt.s82538 

Zimmerman, J., & Fisher, M. (2017). Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder (ARFID). Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 47(4), 95–103. doi.org/10.1016/j.cppeds.2017.02.005