Η πρώτη Τετάρτη κάθε Μαΐου έχει ανακηρυχθεί, με διεθνή πρωτοβουλία, σε Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας της Μητέρας.

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα πραγματοποιείται συνέδριο για την ψυχική υγεία της γυναίκας. Σκοπός του μεταξύ άλλων είναι η προσπάθεια εδραίωσης στην Ελλάδα ενός εξειδικευμένου επιστημονικού βήματος, όπως ήδη υπάρχει και σε άλλες χώρες, που να προωθεί ζητήματα τα οποία άπτονται όλων των θεμάτων που σχετίζονται με τις γυναίκες σε βιολογικό, ψυχολογικό, κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο.

Εκτιμάται ότι σχεδόν το 15% των γυναικών πάσχουν από σοβαρή κατάθλιψη, περιγεννητικές διαταραχές διάθεσης και άγχους, και άλλες συναφείς καταστάσεις. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να εκδηλωθούν ανεξάρτητα από την ηλικία, το εισόδημα, τη φυλή ή την εθνοτική καταγωγή της γυναίκας (Post-partum Support International) και η συχνότητά τους είναι πολύ μεγαλυτερη από ό,τι συνειδητοποιούν οι περισσότεροι άνθρωποι.

Μολονότι έχω μεγάλη αυτοπεποίθηση στο ρόλο μου ως εργαζόμενη γυναίκα, δεν έχω καθόλου αυτοπεποίθηση στο ρόλο μου ως μητέρα. Δεν ξέρω καν τι ρούχα θα ταίριαζαν σε αυτόν τον ρόλο.”  (Ugarirza, 2002)
Κλαίω συνέχεια, 24 ώρες το 24ωρο… Κλαίω με το παραμικρό, δεν μπορώ να το ελέγξω. (Ugarirza, 2002)

Για τις περισσότερες γυναίκες η δημιουργία οικογένειας και η απόκτηση ενός παιδιού αποτελεί βασικό στόχο ζωής. Ο ερχομός του παιδιού συνδέεται με την απόλυτη ευτυχία και πληρότητα. Ωστόσο, για το 85% των νέων μαμάδων η περίοδος μετά τον τοκετό συνδέεται με διαταραχές της διάθεσης, οι οποίες εάν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορεί να επιφέρουν προβλήματα στην ψυχική της υγεία.

Η γονεϊκότητα, ανεξάρτητα από το φύλο, μέσα σε όλη την ομορφιά της έχει στοιχεία απαιτητικά και δύσκολα. Η μέλλουσα μητέρα βιώνει πρωτόγνωρα συναισθήματα και αλλαγές, που αρχικά έχουν και οργανική αιτιολογία. Η συνεχής παραγωγή ορμονών και οι σωματικές αλλαγές που απαιτούνται κατά τη διάρκεια (κι όχι μόνο) της κύησης, καλούν τη γυναίκα να ανταποκριθεί σε αυτή την τεράστια αλλαγή και ζητούν ταυτόχρονα ηρεμία και ξεκούραση για το καλό του εμβρύου.

Αυτά είναι λόγια γυναικών που υποφέρουν από την επιλόχειο κατάθλιψη:
«Όλη την ώρα κλαίω. Δεν μπορώ να οργανωθώ με τίποτα εδώ και καιρό. Είναι τόσα που πρέπει να κάνω. Νιώθω μια ολοκληρωτική αποτυχία ως μητέρα.»
«Δεν μπορώ να αποφασίσω τι θέλω ή τι πρέπει να κάνω. Νιώθω γεμάτη με μπερδεμένες σκέψεις και νιώθω ότι ξεσπάω σε όλους για μικροπράγματα. Θα έπρεπε να νιώθω χαρούμενη και ευτυχισμένη, αλλά αντιθέτως νιώθω μίζερη και δυστυχισμένη.»

Η περίοδος της εγκυμοσύνης για μία γυναίκα είναι ιδιαίτερη ξεχωριστή. Για τις περισσότερες γυναίκες είναι η ομορφότερη περίοδος της ζωής τους, έχουν θετικά και υγιή συναισθήματα, διανύουν μία αρκετά ήρεμη περίοδο χωρίς μεγάλες εντάσεις και όλα κυλούν ομαλά.

Συχνά η γέννηση ενός μωρού μπορεί να επηρεάσει βαθιά και ουσιαστικά την ψυχολογία της γυναίκας και να οδηγήσει σε πολλές και διαφορετικές εκδηλώσεις, άλλες από τις οποίες είναι φυσιολογικές και βραχύβιες και άλλες σοβαρές και επίμονες. Αν και το κοινό χαρακτηριστικό αυτών των εκδηλώσεων είναι ότι παρατηρούνται μέσα σε λίγες ημέρες έως εβδομάδες από τον τοκετό, κατά τα άλλα είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους. 

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνήθως όλη η οικογένεια περιμένει με ενθουσιασμό και ανυπομονησία τον ερχομό του καινούριου μωρού, ιδίως όταν είναι το πρώτο της οικογένειας. Το ζευγάρι ονειρεύεται το νέο μέλος και τη ζωή τους μετά τον ερχομό του. Πολλές φορές όμως τα πράγματα δεν εξελίσσονται τόσο ευχάριστα όσο τα φανταζόμασταν. Η νέα μητέρα μετά τη γέννα συχνά περνά μια περίοδο συναισθηματικής δυσφορίας.

Η περίοδος της εγκυμοσύνης, από τη μία, θεωρείται μία όμορφη περίοδος για μία γυναίκα και από την άλλη μπορεί να θεωρηθεί κρίσιμη για την πορεία της ζωής της, καθώς υπάρχουν σημαντικές βιολογικές, κοινωνικές αλλά και συναισθηματικές αλλαγές.

Η περίοδος που διανύει μια γυναίκα μετά τη γέννα, η λοχεία είναι τόσο σημαντική όσο και κρίσιμη για τη θεμελείωση της σωματικής αλλά και ψυχικής υγείας του βρέφους. Στη λοχεία το βρέφος προστατεύεται από τη μάνα με τρόπους πρακτικούς, όπως ο θηλασμός, για παράδειγμα, που δημιουργεί στον νέο οργανισμό αντισώματα και προστάτες της υγείας του.

Ως Λοχεία (pospartum) ορίζεται, κατά κανόνα η περίοδος 1-έτους μετά τον τοκετό. Αποτελεί διάστημα μεγάλης ευαλωτότητας για την ψυχική υγεία της γυναίκας: ενδεικτικά αναφέρεται ότι το 13% όλων των εισαγωγών σε ψυχιατρικές κλινικές γίνεται κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου. Επίσης ο κίνδυνος για αυτοκτονία είναι 70 φορές μεγαλύτερος συγκριτικά με την περίοδο της υπόλοιπης ζωής της γυναίκας.

«Πολλές φορές ένιωθα να πέφτω και να νιώθω ότι δεν μπορώ να το κάνω όλο αυτό. Είναι η ίδια αρνητική συμπεριφορά που έχω και στο γήπεδο ορισμένες φορές. Μάλλον αυτή είμαι εγώ... Κανείς δεν μιλάει για τις δυσκολίες  της μητρότητας, την πίεση που αισθάνεσαι, την απίστευτη απογοήτευση που νιώθεις κάθε φορά που ακούς το μωρό να κλαίει.

Η περιγεννητική περίοδος, δηλαδή η περίοδος από τη σύλληψη έως και μετά τον τοκετό, είναι περίοδος μεγάλης αλλαγής για την γυναικά. Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός είναι από τα πιο σημαντικά – αν όχι το πιο σημαντικό- γεγονότα στη ζωή μιας γυναίκας. Μία γυναίκα ενδέχεται να διανύσει πολλές φάσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά την έλευση του νέου μέλους της οικογένειας.