Συναισθησία και ερευνητική επισκόπηση του φαινομένου

Ακρόαση άρθρου......

Η συναισθησία είναι ένα σπάνιο φαινόμενο, όπου η ιδιότητα ενός ερεθίσματος είναι σε θέση να προκαλέσει την έναρξη μίας δεύτερης εμπειρίας που δεν παρουσιάζει στοιχεία σύνδεσης με την πρώτη. Για παράδειγμα, κατά το φαινόμενο της λεξιλογικής - γευστικής συναισθησίας, οι λέξεις «ξυπνούν» στο άτομο εμπειρίες γεύσεων (Ward και Simner, 2003).

Έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον εξήντα παραλλαγές του φαινομένου της συναισθησίας (Day, 2013), συμπεριλαμβανομένων των αναφορών για συναισθητικές εμπειρίες χρώματος (Baron-Cohen κ.ά., 1987) γεύσης (Ward και Simner, 2003), αφής (Ward κ.ά., 2008) και ήχου (Saenz και Koch, 2008). Το χαμηλότερο όριο συχνότητας εμφάνισης της συναισθησίας θεωρείται ότι είναι περίπου 4% (Simner κ.ά., 2006). Παρά το γεγονός ότι η ύπαρξη των συναισθητικών φαινομένων έχει καταγραφεί ήδη από τα 1800 (Jewanski κ.ά., 2009), μόνο τις τελευταίες δεκαετίες έχει διερευνηθεί σε βάθος η γνησιότητα των συναισθητικών εμπειριών και των μηχανισμών που συμβάλλουν σε αυτές (Ward, 2013).

Αυτή η αναζωπύρωση των ερευνητικών εργασιών έχει οδηγήσει σε σημαντικές εξελίξεις όσον αφορά την κατανόηση των μηχανισμών που συμβάλλουν στις συναισθητικές εμπειρίες, αλλά και στη χρήση της συναισθησίας ως μίας μοναδικής πειραματικής διαδικασίας η οποία είναι σε θέση να προσφέρει ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τα τυπικά μοντέλα γνώσης και αντίληψης που διαθέτουμε.

Τι είναι η συναισθησία και πώς σχετίζεται με τις τυπικές αλληλεπίδρασης διασταυρούμενου μοντέλου

Συναισθησία ονομάζεται η νευρολογική ανάμιξη των αισθήσεων. Ένας άνθρωπος που χαρακτηρίζεται από συναισθησία είναι δυνατό να «ακούει» τις οσμές ή να «βλέπει» τους ήχους. Το συχνότερο είδος συναισθησίας είναι το να βλέπει κάποιος ήχους και το να συνδυάζει αυτόματα αριθμούς με συγκεκριμένα χρώματα.

Η συναισθησία συναντάται συχνά ως σύμπτωμα του αυτισμού και του συνδρόμου Άσπεργκερ, αλλά όχι αποκλειστικά. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα της χρήσης παραισθησιογόνων ψυχοενεργών, όπως το L.S.D. και η μεσκαλίνη, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι είναι συναισθητικοί χωρίς να πάσχουν από κάποια ασθένεια και χωρίς να κάνουν χρήση ψυχοενεργών.

Αρκετοί επιστήμονες εστιάζουν την προσοχή τους στο τι ακριβώς είναι η συναισθησία και πώς σχετίζεται με τις τυπικές αλληλεπιδράσεις διασταυρούμενου μοντέλου. Κάποιοι ερευνητές (Mylopoulos και Ro, 2013) παρέχουν μία κριτική επισκόπηση των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την κατανόηση και την ταξινόμηση της συναισθησίας, προσφέροντας παράλληλα και ένα σύνολο βοηθητικών δεικτών για τη διάκριση της συναισθησίας από άλλα ψυχολογικά φαινόμενα. Οι Marks και Mulvenna (2013) εξετάζουν τις περιπτώσεις που συνορεύουν με τις παραδοσιακές μορφές συναισθησίας και διερευνούν το κατά πόσο αυτές οι μορφές ανήκουν ή όχι στο φάσμα εμπειριών του φαινομένου της συναισθησίας.

Ομοίως, οι Deroy και Spence (2013) εξετάζουν την έννοια της επαγόμενης συναισθησίας, υποστηρίζοντας ότι οι τρέχουσες προσπάθειες πρόκλησης του φαινομένου μπορεί να μη συνδέονται αποδεικτικά με την αναπτυξιακή συναισθησία.

Άλλοι (Moos κ.ά., 2013), μελετούν το θέμα υπό το πρίσμα του πώς η συναισθησία σχετίζεται με αλληλεπιδράσεις διασταυρούμενου μοντέλου, κάνοντας λόγο για ευρήματα που αφορούν συσχετισμούς χρώματος και υφής στο πλαίσιο της συναισθησίας που προκαλείται από τη φωνή, υποστηρίζοντας την ύπαρξη κοινών μηχανισμών σε τυπικά διασταυρούμενες αλληλεπιδράσεις σε άτομα που βιώνουν συναισθητικές εμπειρίες και σε άτομα που δεν βιώνουν συναισθητικές εμπειρίες.

Επιπλέον, έχει εξεταστεί (Rouw κ.ά., 2014) η σχέση μεταξύ συναισθητικών και μη συναισθητικών παραστάσεων τυπικών αλληλεπιδράσεων διασταυρούμενου μοντέλου και έχουν  αξιολογηθεί οι συνδέσεις χρωμάτων με ημέρες και γράμματα σε διάφορες γλώσσες. Η Simner (2013) εξετάζει ποιοι μηχανισμοί συμβάλλουν στις συναισθηματικές εμπειρίες και το τι ακριβώς είναι το φαινόμενο της συναισθησίας, συζητώντας το ρόλο των οπτικών διανοητικών εικόνων σε διαφορετικούς τύπους συναισθητικών.

Ποιοι μηχανισμοί συμβάλλουν στη δημιουργία των συναισθητικών εμπειριών

Έχει υποστηριχθεί (Gertner κ.ά., 2013) ότι η αριθμητική συναισθησία είναι περισσότερο ένα φαινόμενο που προκαλείται από σύμβολα, το οποίο ωστόσο μπορεί να προκληθεί και από παράγοντες που δεν ανήκουν στο φάσμα των συμβολικών μεγεθών. Οι Perry και Henik (2013) αναφέρουν τις συναισθηματικές συγκρούσεις των αισθήσεων που προκαλούνται κατά το  φαινόμενο της συναισθησίας όταν αντιπαρατίθενται συναισθηματικές παραισθησιογόνες καταστάσεις και οράματα του φωτός με εμπειρίες που συμπίπτουν με την πραγματικότητα (για παράδειγμα, όταν ένας αριθμός παρουσιάζεται με το λάθος χρώμα).

Επιπλέον, προσεγγίζουν τα ευρήματά τους εξετάζοντας και τις συναισθηματικές εμπειρίες που λαμβάνουν χώρα στο άτομο που βιώνει το φαινόμενο της συναισθησίας και συζητούν τον τρόπο με τον οποίο η συναισθησία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όχημα για να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τον τρόπο της συναισθηματικής επεξεργασίας στον ευρύτερο πληθυσμό.

Περνώντας στους νευρικούς μηχανισμούς, έχουν εξεταστεί (O'Hanlon κ.ά.., 2013) οι δομικές και λειτουργικές συσχετίσεις του εγκεφάλου με τη συναισθησία γραφήματος - χρώματος. Έχει αναφερθεί επίσης  (Colizoli κ.ά., 2013) μία μελέτη απεικόνισης του εγκεφάλου σε μία συγκεκριμένη περίπτωση λεξιλογικής – γευστικής και ηχητικής - γευστικής συναισθησίας. Οι  Luke και Terhune (2013) παρέχουν μία σημαντική επισκόπηση της πρόκλησης της συναισθησίας με χημικούς παράγοντες, τονίζοντας το δυνητικό ρόλο του σεροτονινεργικού συστήματος στο φαινόμενο της συναισθησίας. Τέλος, οι Chiou και Rich (2014) συζητούν το ρόλο της εννοιολογικής γνώσης για την κατανόηση του φαινομένου.

Αρκετοί ειδικοί τονίζουν ότι τα άτομα που βιώνουν το φαινόμενο της συναισθησίας παρουσιάζουν διαφορετικές επιδόσεις σε διεργασίες που δεν σχετίζονται άμεσα με τις συναισθητικές τους εμπειρίες. Για παράδειγμα, έχει αναφερθεί (Chun και Hupé, 2013) η σχέση μεταξύ της συναισθησίας και άλλων αντιληπτικών εμπειριών, εξετάζοντας τη συχνότητα ειδωλοαπτικών εμπειριών στο φαινόμενο της συναισθησίας (Banissy κ.ά., 2009). Επίσης, έχει εξεταστεί εις βάθος (Nielsen κ.ά., 2013) η επίδραση των συναισθητικών αντιλήψεων στη σεξουαλική εμπειρία.

Σε σχέση με τις διαφορές γνωστικής φύσεως ανάμεσα σε συναισθητικούς και μη συναισθητικούς, έχει τονιστεί (Ward κ.ά., 2013) η σχέση μεταξύ της συναισθησίας γραφήματος - χρώματος και της βελτιωμένης αναγνωριστικής μνήμης, συγκρίνοντας την οπτική αναγνωριστική μνήμη στη συναισθησία γραφήματος - χρώματος και στη λεξική - γευστική συναισθησία. Διαπιστώθηκε λοιπόν, ότι τα άτομα που βιώνουν τη συναισθητική εμπειρία γραφήματος - χρώματος παρουσιάζουν ενισχυμένη οπτική αναγνωριστική μνήμη, στοιχείο όμως που δεν εντοπίζεται  σε όσους βιώνουν το φαινόμενο της λεξικής - γευστικής συναισθησίας. Οι Meier και Rothen (2013) διερευνούν το κατά πόσο η συναισθησία σχετίζεται με ένα συγκεκριμένο τύπο νοητικών λειτουργιών και παρέχουν στοιχεία τα οποία υποστηρίζουν ότι τα άτομα που βιώνουν τη συναισθησία γραφήματος - χρώματος προτιμούν ένα συγκεκριμένο λεκτικό και οπτικό γνωστικό τύπο .

Πηγή: Το παρόν κείμενο στηρίχθηκε στην επιστημονική εργασία των Michael J. Banissy, Clare Jonas και Roi Cohen Kadosh για το φαινόμενο της συναισθησίας που δημοσιεύτηκε στο Journal.Frontiersin.