10 λόγοι που οι θεραπευόμενοι θα πουν ψέματα στο θεραπευτή τους

Μέσα από την εμπειρία μου στην ψυχοθεραπεία με ενήλικες, διαπιστώνω ότι οι άνθρωποι όταν αποφασίζουν να επισκεφτούν έναν ειδικό ψυχικής υγείας είναι περισσότερο πρόθυμοι να μοιραστούν την αλήθεια τους γύρω από τη ζωή τους παρά οποιοδήποτε ψέμα. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που θεραπευτικά θα μπορούσε ένα άνθρωπος να αποκρύψει ένα μέρος της ψυχικής του κατάθεσης μέσα στην θεραπεία.

Δείτε το βιβλίο Η πρώτη συνάντηση με τον ψυχαναλυτή στο Βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης Psychology.gr

Οι 10 λόγοι που οι άνθρωποι θα πουν ψέματα

Βασισμένος στην έρευνα και τη θεραπεία αρκετών ασθενών και ατόμων σε ψυχοθεραπεία, ο John M. Grohol, Psy.D., περιόρισε σε δέκα, τους λόγους που οι άνθρωποι θα πουν ψέματα στο θεραπευτή τους ή καλύτερα θα επιλέξουν ποιές πληροφορίες θα μοιραστούν μαζί του, παρόλο που τον πληρώνουν για να είναι ανοιχτοί ψυχικά:

1. Τραυματικές ή ντροπιαστικές πληροφορίες. Ίσως ο πιο συχνά αναφερόμενος λόγος να είναι επίσης και ο πιο προφανής: συζητώντας ένα θέμα που είναι εξαιρετικά οδυνηρό συναισθηματικά, ενοχλητικό ή ντροπιαστικό και που είναι απλά δύσκολο να αποκαλύψεις. Οι άνθρωποι δεν είμαστε εγγενώς καλοί στο να μιλάμε για ενοχλητικά πράγματα που αφορούν τον εαυτό μας ή για τον τρόπο που αισθανόμαστε ή συμπεριφερόμαστε. Είμαστε συνηθισμένοι να κρύβουμε τη ντροπή μας και τον πόνο μας από τους άλλους και χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια για να πάμε ενάντια σε αυτό που κάνουμε χρόνια, επειδή ξεκινάμε μια σχέση ψυχοθεραπείας.

2. Δεν ήξερα ότι είναι σημαντικό, άρνηση. Ένα άλλο κοινό ζήτημα είναι ότι δεν είναι πραγματικά ψέμα εάν ένα άτομο δε γνωρίζει ότι κάποιες πληροφορίες είναι σημαντικές ή πολύτιμες για την πρόοδό του στη θεραπεία. Ένα ζήτημα που ο πελάτης πιστεύει ότι είναι άσχετο με τη θεραπεία μπορεί, στην πραγματικότητα, να είναι πολύ συναφές και σημαντικό όταν αποκαλυφθεί τελικά.

Αυτό μπορεί να οφείλεται στην έλλειψη διορατικότητας ή αυτογνωσίας του πελάτη, αλλά μπορεί επίσης να είναι μέρος του ίδιου του προβλήματος - άρνηση, παραληρηματικές ή ψευδείς πεποιθήσεις ή μια γνωστική παραποίηση - όπου το μυαλό μας έχει πείσει ότι μια συγκεκριμένη σκέψη είναι αλήθεια όταν δεν είναι. Το άτομο που αναζητά θεραπεία απλά μπορεί να μην γνωρίζει ή να αναγνωρίζει τι είναι στην πραγματικότητα η «αλήθεια» ή μπορεί να μην είναι έτοιμο για να αποκαλυφθεί μια τέτοια αλήθεια.

3. Ο θεραπευτής μου θα με κρίνει. Ακούγεται και είναι αλήθεια, ότι οι καλοί επαγγελματίες προσπαθούν να μην κρίνουν τους πελάτες τους. Γεγονός είναι ότι η κριτική συμβαίνει ακόμα και στην θεραπεία και μερικές φορές οι θεραπευτές δεν χειρίζονται πάντα τις κριτικές τους στάσεις ή τις πεποιθήσεις τους με θετικό, θεραπευτικό τρόπο. Πράγματι, μερικοί θεραπευτές κρίνουν τους πελάτες για αυτό που τους λένε στη θεραπεία ή απορρίπτουν τις ανησυχίες τους ή τις συναισθηματικές τους αντιδράσεις και αυτός είναι ένας λόγος που πολλοί άνθρωποι σταματάνε να καταθέτουν την ψυχή τους στην ψυχοθεραπεία.

Μερικοί θεραπευτές δεν ακούνε ενώ αυτή είναι η κύρια ευθύνη τους.

Μια τέτοια συμπεριφορά από την πλευρά του θεραπευτή μπορεί να οδηγήσει ένα άτομο να αισθανθεί πολύ χειρότερα με τον εαυτό του, όταν η θεραπεία έχει σκοπό να τον βοηθήσει να αισθάνεται καλύτερα . Ένας πελάτης συχνά θα σταματήσει να είναι ειλικρινής (όλα είναι ωραία!) επειδή απλά έχει μάθει από την στάση του θεραπευτή πως δεν πρόκειται να τον βοηθήσει.

4. Ο ψυχολόγος μου θα με αναφέρει. Ένας άλλος κοινός φόβος ήταν το καθεστώς των θεραπευτών στα περισσότερα κράτη ως «επιφορτισμένοι δημοσιογράφοι». Αν οι άνθρωποι κινδυνεύουν να βλάψουν τον εαυτό τους, άλλους, ηλικιωμένους πολίτες ή παιδιά, οι θεραπευτές πρέπει να αναφέρουν τέτοιες συμπεριφορές στην αρμόδια κρατική υπηρεσία. Τέτοιες αναφορές μπορούν να γίνουν μέρος μιας κεντρικής βάσης δεδομένων, που σημαίνει ότι οι πελάτες θα μπορούν να μαρκάρονται μια ζωή με μια ετικέτα όπως «κίνδυνος αυτοκτονίας» ή «κακοποιός παιδιού» ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για κάτι παροδικό. Παρόλο που οι ανησυχίες αυτές είναι σχετικά σπάνιες στο πλαίσιο των λόγων των περισσότερων ανθρώπων για αναζήτηση ψυχοθεραπείας, συνεχίζει να αποτελεί μια θεμιτή σκέψη.

5. Εμπιστοσύνη και καλή σχέση με τον θεραπευτή σας. Η διαδικασία της θεραπείας καθιστά τη σχέση πολύπλοκη και χρονοβόρα, αφού απατείται προσπάθεια και ενέργεια και των δύο πλευρών για την οικοδόμηση αυτής της σχέσης. Χωρίς ισχυρή σχέση και σταθερή εμπιστοσύνη, οι άνθρωποι αισθάνονται συχνά αμυντικοί και επιφυλακτικοί στην ψυχοθεραπεία και δεν μπορούν να μοιράζονται ό,τι θα μπορούσαν ή έπρεπε.

Η εμπιστοσύνη πρέπει να κερδηθεί, φυσικά ως μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και υπομονή. Οι πελάτες ενδέχεται να παρακρατούν πληροφορίες μέχρι να αισθανθούν ότι υπάρχει εμπιστοσύνη. Αν κάποιος δεν εμπιστεύεται τον θεραπευτή του, δεν πρόκειται να είναι πρόθυμος να μοιραστεί τα πάντα μαζί του.

6. Το ψέμα ως μηχανισμός επιβίωσης. Πολύ συχνά, οι άνθρωποι μαθαίνουν να λένε ψέματα επιδέξια για να αποφύγουν μια συνεχή κακοποίηση ή ένα τραύμα. Η αφαίρεση της κοινής χρήσης αυτού του μηχανισμού "επιβίωσης παίρνει χρόνο, ακόμη και μαζί με έναν εξειδικευμένο και αξιόπιστο θεραπευτή.

Διαβάστε το σχετικό άρθρο: Ψέματα και Ψυχοθεραπεία: Τί λένε οι Ειδικοί, αλλά και οι θεραπευόμενοι στην Ενότητα "Οι θεραπευτές στο Ντιβάνι του Psychologygr

7. Χρειάζεται χρόνος. Πολλοί άνθρωποι επεσήμαναν ότι η οικοδόμηση της εμπιστοσύνης και της καλής σχέσης με τον θεραπευτή παίρνει κάποιο χρόνο. Ως ανθρώπινα, κοινωνικά όντα, μάθαμε να φοράμε ορισμένες μάσκες που δεν είναι πάντα εύκολο να τις αφήσουμε να πέσουν μόνο επειδή πρέπει. Η θεραπευτική διαδικασία είναι δύσκολη και πολύπλοκη.

Τόσο ο θεραπευτής όσο και ο πελάτης πρέπει να αφιερώσουν χρόνο και να καταβάλουν προσπάθειες για να φτάσουν στην αλήθεια. Για μερικούς ανθρώπους, η εμπιστοσύνη και η καλή σχέση μπορεί να μην αρκούν. Μπορεί να χρειαστεί πολύς χρόνος για να μπορέσετε να μιλήσετε ανοιχτά σε έναν θεραπευτή. Υπάρχουν στρώματα και υποστρώματα «αλήθειας» και μια ψυχοθεραπευτική σχέση μπορεί να είναι μαζί δυναμική και πολύπλοκη.

8. Θέλοντας να διατηρήσουμε μια θετική εικόνα του εαυτού μας. Είναι δύσκολο να διατηρήσουμε την προσωπική μας αίσθηση για τον εαυτό μας ή ακόμα και μια θετική εικόνα του εαυτού μας, τη στιγμή που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις πιο ενοχλητικές ή οδυνηρές πτυχές της ζωής μας. Υπάρχουν έρευνες που υποδεικνύουν ότι μερικές φορές οι πελάτες κρύβουν πληροφορίες από τους θεραπευτές ως απόπειρες – μερικές φορές ασυνείδητες – για την κατασκευή επιθυμητών εικόνων για τον θεραπευτή τους.

Η κάθαρση μπορεί να είναι επωφελής για τους πελάτες σε πολλές περιπτώσεις, αλλά τα πράγματα που κρατούν την εικόνα του εαυτού άθικτη είναι ακόμα πιο σημαντικά, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι δεν αποκαλύπτουμε τα πάντα στον θεραπευτή μας. Μερικές φορές, δεν μπορούμε να δούμε τους εαυτούς μας σαν τους ανθρώπους που πραγματικά είμαστε και μπορεί ακόμα και να σοκαριστούμε από συμπεριφορές που δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε στον θεραπευτή, γιατί ουσιαστικά δεν μπορούμε να τις αναγνωρίσουμε στους εαυτούς μας.

9. Μεταβίβαση και αντιμεταβίβαση. Η μεταβίβαση συμβαίνει όταν ένας πελάτης ανακατευθύνει ασυνείδητα ή μεταφέρει στο θεραπευτή του στη διάρκεια της συνεδρίας, τα συναισθήματα που διατηρεί για ένα ή περισσότερα σημαντικά πρόσωπα της ζωής τους. Για παράδειγμα, ένας πελάτης που μεγάλωσε με έναν συναισθηματικά μη διαθέσιμο πατέρα μπορεί να θυμώσει με έναν μεγαλύτερο του σε ηλικία, άντρα θεραπευτή, επειδή είναι πάντα ήσυχος και δεν λέει πολλά.

Ένας πελάτης μπορεί να πει ψέματα στον θεραπευτή του επειδή ο θεραπευτής αντιπροσωπεύει ένα άλλο σημαντικό άτομο της ζωής του, στο οποίο επίσης ψεύδεται (συνήθως για πολύ καλούς λόγους, όπως η συναισθηματική προστασία του).

Μπορεί επίσης να προσπαθήσει να εντυπωσιάσει τον θεραπευτή ως κομμάτι της μεταβιβάσης. Στην αντιμεταβίβαση, είναι ο θεραπευτής που ανακατευθύνει ασυνείδητα τα συναισθήματά του στον πελάτη. Οι θεραπευτές που αρχίζουν να ενεργούν με απροσδόκητο τρόπο προς τους πελάτες τους μπορούν να βλάψουν τα θεμέλια της θεραπευτικής εμπιστοσύνης και της σχέσης. Οι πελάτες ενδέχεται να σταματήσουν να εκδηλώνουν έτσι τα δικά τους συναισθήματα για να επιστρέψουν στην προηγούμενη σχέση θεραπευτή-πελάτη.

10. Φόβος. Όλοι οι προηγούμενοι λόγοι, μπορεί να μπουν σε μια γενική κατηγορία, αυτή του φόβου.

Οι 10 λόγοι ως 10 φόβοι

• Ο φόβος για το πώς θα μας αντιληφθούν οι άλλοι
• Ο φόβος για το τι θα σκεφτούν οι άλλοι
• Ο φόβος για το τι θα γίνει με τις πληροφορίες που μοιραζόμαστε ή πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κάποια μέρα εναντίον μας
• Ο φόβος για το τι θα σκεφτεί ο θεραπευτής μας
• Ο φόβος για το πώς θα μας κρίνουν οι άλλοι
• Ο φόβος του να είσαι στη θεραπεία για πρώτη φορά και να μην ξέρεις πραγματικά τι να περιμένεις
• Ο φόβος ότι είμαστε «τρελοί» ή άχρηστοι, ότι είμαστε ανάξιοι αγάπης
• Ο Φόβος απόρριψης
• Ο Φόβος για το άγνωστο
• Ο φόβος της αλλαγής

Όλοι αυτοί οι φόβοι αποτελούν λόγους που μπορεί κάποιος να αποκρύψει πληροφορίες ή να πει ψέματα στο θεραπευτή του. Άλλοι ψυχιατρικοί κυρίως – όπως η σκόπιμη χειραγώγηση προκειμένου να αποκτήσουν μια συγκεκριμένη διάγνωση για λόγους αναπηρίας ή συνταγογραφούμενου φαρμάκου για λόγους ανακούφισης του πόνου – δεν καλύπτονται εδώ.

Η αλήθεια είναι ότι η ψυχοθεραπεία είναι μια σύνθετη διαδικασία και προκαλεί τόσο τον ψυχοθεραπευτή όσο και τον πελάτη να δουλέψουν έξω από τη ζώνη άνεσής τους.

Η αλλαγή και η πρόοδος απαιτούν προσπάθεια και αυτό μερικές φορές μπορεί να σημαίνει ότι δεν είναι κάποιος εντελώς ειλικρινής με έναν επαγγελματία. Αλλά, σημαίνει επίσης και μια πρόκληση του εαυτού μας να προσπαθήσουμε, ακόμα και όταν δεν νιώθουμε καλά.

* O John Grohol είναι ο διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής της αμερικάνικης Psych Central.