Ανάρρωση από Διατροφική Διαταραχή: ένας αυθεντικός εαυτός!

Ακρόαση άρθρου......

Οι Διατροφικές Διαταραχές (Δ.Δ.) παρουσιάζουν αυξανόμενο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια τόσο για στην Παγκόσμια, όσο και στην Ελληνική πραγματικότητα. Συχνά, ακούμε κάποιον που έπασχε από Νευρική Ανορεξία ή Νευρική Βουλιμία και πλέον ισχυρίζεται ότι έχει αναρρώσει από τη Διατροφική του Διαταραχή. Τι σημαίνει όμως «έχω αναρρώσει»;

Υπάρχουν «βαθμίδες» ανάρρωσης; Και αν ναι, υπάρχουν κριτήρια που δείχνουν ότι κάποιος έχει αναρρώσει και πόσο;

Οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής είναι σοβαρά ψυχικά και σωματικά νοσήματα.

Με τον όρο αυτό, αναφερόμαστε στη Νευρογενή Ανορεξία, Νευρογενή Βουλιμία, Αδηφαγική Διαταραχή, καθώς υπάρχουν και άτυπες μορφές Διατροφικών Διαταραχών. Από τις έρευνες, που έχουν γίνει μέχρι τώρα, προκύπτει ότι όλες οι Δ.Δ. είναι θεραπεύσιμες και πολλά άτομα αναρρώνουν από αυτές.

Ένα ποσοστό 25%, αναρρώνει πλήρως και ένα 25% κάνει σημαντική πρόοδο. Δυστυχώς, υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό το οποίο αναζητάει θεραπεία και δεν παραμένει σε αυτή με αποτέλεσμα να μη σημειώνει βελτίωση. Πολύ λίγα άτομα από αυτά που αρνούνται επαγγελματική βοήθεια αναρρώνουν. Μπορεί να χρειαστεί πολλά χρόνια, ακόμη και δεκαετίες για να το καταφέρουν. Τα περισσότερα όμως από  τα άτομα αυτά καταφέρνουν να κάνουν μία μικρή έως ελάχιστη βελτίωση. Ένα ποσοστό 20% δεν επιβιώνει.

Η ανάρρωση από Διατροφική Διαταραχή απαιτεί 4 πολύ σημαντικές δεσμεύσεις:
1. Ζητάω βοήθεια από κάποιον εξειδικευμένο στις Δ.Δ. (ψυχοθεραπευτή, διατροφολόγο)
2. Παραμένω στη θεραπεία
3. Κάνω απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής μου
4. Επιλύω τα βαθύτερα ψυχολογικά και συναισθηματικά θέματα που οδηγούν στην ασιτία,  τη βουλιμία και/ή στις εκκαθαριστικές μεθόδους (εμετός, καθαρτικά/διουρητικά, υπερβολική γυμναστική)

Το πρώτο και το πιο σημαντικό βήμα για να αναρρώσει κάποιος από μία τέτοια διαταραχή είναι να αναγνωρίσει ότι έχει πρόβλημα και χρειάζεται βοήθεια. Χωρίς αυτό το «μικρό» και ταυτόχρονα καθοριστικό βήμα, είναι εξαιρετικά δύσκολο να μιλήσουμε για ανάρρωση. Αναγνωρίζοντας κάποιος ότι έχει κάποιο πρόβλημα-αρχικά στη διατροφική του συμπεριφορά και στον τρόπο που βλέπει το σώμα του- αναγνωρίζει ποιο είναι το σημείο απ’ το οποίο ξεκινάει.

Δεν μπορούμε να κατευθυνθούμε προς οποιοδήποτε προορισμό, εάν δεν γνωρίζουμε ποιο είναι το σημείο αναχώρησής μας. Οι περισσότερες γυναίκες με Δ.Δ. δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν ότι έχουν πρόβλημα, συχνά προσκολλούνται στην αυταπάτη ότι εάν και μόνο χάσουν αρκετό βάρος και φτάσουν στο «ιδανικό», θα αισθανθούν καλά με τον εαυτό τους, θα βελτιωθεί η ζωή τους και θα απολαμβάνουν αυτοπεποίθηση και επιτυχία. Με αυτόν τον τρόπο το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να εγκλωβίζονται σε έναν φαύλο κύκλο αυξομείωσης σωματικού βάρους, να αντιστέκονται στην θεραπεία και να καθυστερούν την προσωπική τους ανάπτυξη.

Προκύπτει ότι η ανάρρωση από κάποια Δ.Δ. είναι κάτι περισσότερο από απλά αλλάζω τις διατροφικές συνήθειες, όπως για παράδειγμα στη Νευρική Ανορεξία επιτυγχάνω ένα υγιές βάρος. Επειδή, οι Δ.Δ. οφείλονται σε ένα πλήθος παραγόντων, η διαδικασία θεραπείας τους θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο τις ψυχολογικές, συναισθηματικές, πνευματικές συνιστώσες όσο και αλλαγές στη συμπεριφορά και αποκατάσταση της φυσιολογίας του σώματος.

Κατ’ επέκταση, η ανάρρωση από τις διαταραχές συμβαίνει σε ένα φάσμα. Στη μία άκρη του οποίου βρίσκονται τα άτομα που δεν αναρρώνουν, είτε γιατί δεν αναζήτησαν επαγγελματική θεραπεία είτε γιατί δεν παρέμειναν σε αυτή. Στην άλλη άκρη αυτού του συνεχούς βρίσκονται τα άτομα που αναρρώνουν πλήρως (full recovery), ενώ κάπου στη μέση και με κατεύθυνση προς την πλήρη ανάρρωση, βρίσκονται τα άτομα με δυνατή (strong recovery) ανάρρωση.

Επομένως, ένα άτομο με «δυνατή ανάρρωση» (strong recovery):

•    βρίσκεται σε θεραπεία για τη Διαταραχή του για λίγο χρονικό διάστημα, 
• έχει αποκατασταθεί το βάρος του (ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του), 
• (για γυναίκες) έχει επιτυχώς αποκατασταθεί η έμμηνος ρύση και όχι με αντισυλληπτικά
• μπορεί να τρώει υγιώς (σε τακτά χρονικά διαστήματα καθοδηγούμενο από τη φυσιολογική πείνα και όχι από τη συναισθηματική) και ανεξάρτητα από την βοήθεια άλλων (συντρόφου, οικογένειας, φίλου),
• μπορεί να διαχειρίζεται καλά τα συμπτώματα της διαταραχής του, 
• παρουσιάζει καλή προσωπική κρίση και εσωτερική επίγνωση (ικανότητα να αναγνωρίζουν τα σημάδια της υποτροπής και να αναζητούν κατάλληλη βοήθεια εάν συμβεί υποτροπή), 
• είναι δεσμευμένο να ξεπεράσει πλήρως τη διαταραχή του. 
• Εξακολουθεί, όμως, να παλεύει καθημερινά με την εσωτερική ορμή να μπει σε περιορισμό τροφής, να τσιμπολογήσει, να κάνει υπερφαγικό επεισόδιο, έχει φτωχή εικόνα για το σώμα του και υποφέρει από κάποιες διαστρεβλωμένες σκέψεις (αλλά συνήθως αντιστέκεται να μπει σε συμπεριφορές της διαταραχής του).

Ένα άτομο με «πλήρη ανάρρωση» (full recovery):

•   έχει αποκαταστήσει το σωματικό βάρος και ο μεταβολικός του ρυθμός, 
• έχει υγιή σύσταση σώματος (άλιπης μάζας σώματος και λίπους) την οποία και διατηρεί σταθερή,
• δεν έχει ενασχόληση με καμία συμπεριφορά της διαταραχής του (δίαιτα, εκκαθαριστικές μεθόδους, υπερβολική γυμναστική), 
• έχει ρεαλιστικές σκέψεις και συμπεριφορές για το φαγητό, 
• πραγματική εικόνα για το σώμα και άλλες πλευρές αυτού (ακόμα και αν δεν του αρέσουν), 
• η ευκαιριακή άμετρη διατροφική συμπεριφορά είναι σπάνια ή απουσιάζει,
• έχει την ικανότητα να αποδέχεται να έχει φυσικές μετατοπίσεις στο βάρος (ένα έως πολλά κιλά) που συνδέονται με παράγοντες όπως, κατακράτηση υγρών, ασθένεια, εποχή του χρόνου,
• φροντίζει καλά τον εαυτό του (υγεία δέρματος, μαλλιών, δοντιών, θερμορύθμισης) 
• είναι δεσμευμένο σε μία ενεργητική πρόληψη των υποτροπών και δεν παλεύει γνωσιακά ή συναισθηματικά με τη Δ.Δ.,
• είναι ενήμερο για της βαθύτερη προδιάθεσή του και γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγει τη δίαιτα, τη νηστεία και τα στρεσογόνα περιβάλλοντα, 
• τέλος, μπορεί να έχει καλύτερη εικόνα για το σώμα του, καλύτερες διατροφικές συνήθειες και καλύτερη ψυχολογική λειτουργικότητα από τους συνομηλίκους του, ως αποτέλεσμα της θεραπείας του.

Στόχος της θεραπείας είναι το άτομο το οποίο πάσχει από μία Δ.Δ. να γίνει ένας υγιής-σωματικά και ψυχολογικά- και αυθεντικός άνθρωπος. Το να αναρρώσει κάποιος και να γίνει ένα άτομο με προσωπική αξία χρειάζεται σκληρή δουλειά και σε αυτό περιλαμβάνεται να χτίσει μία προσωπική ιστορία με νόημα και με επιτυχή επίλυση των προβλημάτων του. Αυθεντικός δεν είναι κάποιος που επιλέγει τον σύντομο δρόμο που οδηγεί σε κακή υγεία, κατεστραμμένες σχέσεις, εμμονή, κατάθλιψη, άγχος, ενοχή και αυτό-απέχθεια.

Οι αυθεντικοί άνθρωποι αφήνουν ένα διαρκή αντίκτυπο- είτε αθόρυβα, είτε συνταρακτικά- στους ανθρώπους που συναντούν. Η προσωπικότητά τους είναι παρούσα. Έχουν εσωτερική συνοχή, χιούμορ, είναι ευφυείς, σέξι και γεμάτοι ζωή. Είναι αξιόπιστοι, δυνατοί, σίγουροι και επαρκείς. Σέβονται τον εαυτό τους και τους σέβονται οι άλλοι.  Αυτός είναι ο στόχος! Να γίνει κάποιος μέσα από τη διαδικασία της θεραπείας ο αυθεντικός εαυτός του. Όχι απλά να τρώει φυσιολογικά και να έχει ένα υγιές βάρος –όσο σημαντικό και αν είναι αυτό- αλλά να εξελιχθεί και σε ένα άτομο με προσωπική υπόσταση και αξία. 

Βιβλιογραφία:
Coutier, J. and Lock, J. What is remission adolescent anorexia? The International Journal of Eating Disorders, 2006, (175-183).
Noordenbos, G. and Seubring, A. Criteria for Recovery from Eating Disorders According to Patients and Therapists, Eating Disorders, 2006, (41-54).
Mittchell, J. and Peterson, C. Assessment of Eating Disorders, 2005, New York: The Guildford Press.
F.E.A.S.T. (Families Empowered and Supporting Treatment of Eating Disorders), http://www.feast-ed.org