Ο Δρ. Γιάννης Γραμματόπουλος σε μια αποκλειστική συνέντευξη για την πλατφόρμα e-learning αποκλειστικά για επαγγελματίες ψυχικής υγείας

Είχαμε την χαρά να φιλοξενήσουμε τον Δρ. Γιάννη Γραμματόπουλο, ψυχολόγο-ψυχοθεραπευτή, Συντονιστή Εκπαίδευσης του Τμήματος Επιστημονικής Τεκμηρίωσης και Εκπαίδευσης (ΤΕΤΕ) του Κέντρου Παιδιού και Εφήβου, στο Psychology.gr σε μια αποκλειστική συνέντευξη!

Ο Δρ. Γραμματόπουλος έχει σπουδάσει ψυχολογία και ψυχανάλυση στην Αθήνα (Τμήμα Ψυχολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο) και το Λονδίνο (MSc Applied Psychology, Brunel University – PhD Psychoanalysis, Middlesex University).

Παράλληλα με την κλινική του πρακτική, έχει εργαστεί ως ερευνητής και ως λέκτορας σ’ έναν αριθμό μαθημάτων (modules) ψυχολογίας και ψυχοθεραπείας σε ελληνικούς ιδιωτικούς φορείς πανεπιστημιακής εκπαίδευσης (κολλέγια) και σε δυο βρετανικά πανεπιστήμια (Middlesex University, University of East London).

Μαζί μιλήσαμε για τη γέννηση της πλατφόρμας εκπαίδευσης ΤΕΤΕ, το πώς δημιουργούνται τα ασύγχρονα σεμινάρια σε αυτήν, τη θεματολογία τους και πώς αυτά μπορούν να ωφελήσουν τους ενδιαφερομένους.

ΕΡ: Πώς προέκυψε η ιδέα του tetedu.gr, της μοναδικής πλατφόρμας e-learning αποκλειστικά για επαγγελματίες ψυχικής υγείας;

ΑΠ: Η ιδέα μιας πλατφόρμας εκπαίδευσης για επαγγελματίες του χώρου της ψυχικής υγείας, ειδικής αγωγής, κοινωνικής φροντίδας και εκπαίδευσης, σε οποιαδήποτε φάση της πορείας τους και αν βρίσκονται, προέκυψε πριν τρία περίπου χρόνια, κατά τον τρίτο χρόνο λειτουργίας του Τμήματος Επιστημονικής Τεκμηρίωσης & Εκπαίδευσης (ΤΕΤΕ) του Κέντρου Παιδιού & Εφήβου (ΚΠΕ), κι ενώ τα εκπαιδευτικά σεμινάρια που ήδη έτρεχαν ήταν σε αποκλειστικά ζωντανή και εκ του σύνεγγυς μορφή.

Είχαμε ήδη διαπιστώσει την ανάγκη επαγγελματιών οι οποίοι για διάφορους λόγους (είτε διότι δε βρίσκονταν στην Αθήνα ή ακόμη και στην Ελλάδα ή γιατί το πρόγραμμά τους δεν επέτρεπε την δια ζώσης παρακολούθηση) δεν μπορούσαν να συμμετέχουν στα εκπαιδευτικά σεμινάρια, μια ανάγκη που είχαμε προσπαθήσει να αντιμετωπίσουμε με τη δυνατότητα του livestreaming ή την αποστολής των βιντεοσκοπημένων συναντήσεων σ’ εκείνους που δεν κατάφερναν να είναι παρόντες ούτε διαδικτυακά.

Ωστόσο, φάνηκε σύντομα πως η ασύγχρονη εξ αποστάσεως εκπαίδευση θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται όχι απλώς σαν ένα πρόσθετο εργαλείο, αλλά σαν μια βασική, στρατηγική επιλογή.

Αυτό αφορά ιδιαίτερα το χώρο μας, καθώς τα προγράμματα των επαγγελματιών ψυχικής υγείας και άλλων θεραπευτών είναι συχνά πολύ πιεσμένα, λαμβάνοντας υπόψη το χρόνο που απαιτείται για την κλινική πρακτική, προσωπική θεραπεία, εποπτείες, προσωπική μελέτη και ανάπτυξη κ.λπ.

Συνεπώς οι χρόνοι είναι συνήθως πολύ περιορισμένοι. Αυτό πολλές φορές δεν μας επιτρέπει να εκμεταλλευτούμε διαθέσιμες εκπαιδευτικές εμπειρίες που θα θέλαμε, με αποτέλεσμα να χάνουμε δυνατότητες για επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη που μας είναι αναγκαίες.

Προσθέστε σ’ αυτό και τους συναδέλφους που δεν βρίσκονται στην Αθήνα και στερούνται έτσι, αυτομάτως, τη δυνατότητα παρακολούθησης ενός εκπαιδευτικού επί ίσοις όροις με εκείνους που μπορούσαν να έρθουν ζωντανά σ’ αυτά.

Ο στόχος, λοιπόν, της εκπαιδευτικής πλατφόρμας ασύγχρονης εκπαίδευσης του ΤΕΤΕ, www.tetedu.gr, που ξεκίνησε τη λειτουργία της το καλοκαίρι που μας πέρασε, ήταν να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε και να υποστηρίξουμε όλους αυτούς τους επαγγελματίες που για διάφορους πρακτικούς λόγους δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν τα εκπαιδευτικά μας που λάμβαναν χώρα δια ζώσης στην Αθήνα, ξεπερνώντας τα εμπόδια που προαναφέρθηκαν.

Έτσι, διευρύνθηκε ο αριθμός των επαγγελματιών που μπορούν να επωφεληθούν από εκπαιδευτικές εμπειρίες με έμφαση στην κλινική πρακτική, ώστε να μπορέσουν στη συνέχεια να βελτιωθούν και οι υπηρεσίες που εκείνοι προσφέρουν στους λήπτες υπηρεσιών με τους οποίους εργάζονται.

Με την ανάρτηση, πριν λίγες μέρες, και του έκτου εκπαιδευτικού προγράμματος στην πλατφόρμα μας, που αφορά τις «Πρώτες βοήθειες σε περιβάλλοντα ψυχικής υγείας και ειδικής αγωγής», αυξάνεται το εύρος των διαθέσιμων εκπαιδευτικών της πλατφόρμας, με σεμινάρια που αφορούν, πέραν της θεματικής του αυτισμού, ειδικά ζητήματα ψυχικής υγείας, ψυχοθεραπευτικές κατευθύνσεις και εξειδικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις και μοντέλα.

Έχουμε την προσδοκία ότι έτσι θα μπορέσουμε να καλύψουμε ακόμα περισσότερες ανάγκες επαγγελματιών, αλλά και λιγότερο έμπειρων επιστημόνων ή θεραπευτών που αναπτύσσουν ακόμη την ταυτότητά τους ως επαγγελματίες και εκτός του κύκλου του επαγγελματιών που εργάζονται στην Αθήνα ή έχουν διαθέσιμο χρόνο να παρακολουθήσουν μόνο σε συγκεκριμένες και προσχεδιασμένες ώρες ένα εκπαιδευτικό.

ΕΡ: Με ποια κριτήρια σχεδιάζετε τα σεμινάρια;

ΑΠ: Προμετωπίδα του σχεδιασμού των σεμιναρίων μας είναι αναμφίβολα οι κλινικές ανάγκες που υπάρχουν στο πεδίο: οι ανάγκες των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ειδικής αγωγής και των επαγγελματιών που εργάζονται μ’ αυτούς, με την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών των οποίων επιχειρούμε τη βελτίωση των υπηρεσιών που παρέχονται στους πρώτους.

Με βάση την εμπειρία των προηγούμενων εκπαιδευτικών περιόδων, στη διάρκεια των οποίων σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν περισσότερα από 30 εκπαιδευτικά προγράμματα και εκπαιδεύτηκαν πολλοί επαγγελματίες αλλά και γονείς και φροντιστές ατόμων με διάφορες δυσκολίες, έχει διαμορφωθεί και τυποποιηθεί μια συγκεκριμένη διαδικασία, για τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι ανάγκες μετουσιώνονται στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος.

Αυτή διαρκεί 4-6 μήνες και περιλαμβάνει διαδοχικά στάδια, ώστε να διασφαλίζεται η υψηλή ποιότητα των εν τέλει υλοποιούμενων εκπαιδευτικών και η ανταπόκρισή τους στις ανάγκες και τις προσδοκίες των εκπαιδευόμενων.

Πιο συγκεκριμένα: όπως σημειώθηκε ήδη, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ξεκινά πάντοτε από υπάρχουσες ανάγκες.

Αυτές διατυπώνονται με τη μορφή ενός αιτήματος και μπορούν να προέλθουν από επαγγελματίες που εργάζονται με τους πληθυσμούς που προαναφέρθηκαν, νέους ή ήδη συνεργαζόμενους φορείς ή τις κλινικές δομές του ΚΠΕ.

Στη συνέχεια, η ομάδα του ΤΕΤΕ επεξεργάζεται και αξιολογεί αυτό το αίτημα και προχωρά στην πρόταση για την υλοποίηση του εκπαιδευτικού. Συστήνεται, λοιπόν, μια νέα ομάδα σχεδιασμού από επαγγελματίες με εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία στο αντικείμενο του εκπαιδευτικού, η οποία αναλαμβάνει το σχεδιασμό, την υλοποίησή και την αξιολόγησή του με κάθε λεπτομέρεια.

Μάλιστα, η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού δεν συμβαίνει μόνο πριν, αλλά και κατά τη διάρκεια και μετά την ολοκλήρωσή του, με συνεχή ανατροφοδότηση από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους πάνω στην εμπειρία τους.

Σκοπός είναι η υψηλή συνολική ικανοποίησή τους από την εκπαιδευτική τους εμπειρία αλλά και η συμβολή αυτής στις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους ανάγκες με στόχο την αύξηση της απασχολησιμότητας και τη βελτίωση της πρακτικής τους και αποτελεί και για μας ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την στοχευμένη βελτίωση των υπηρεσιών μας.

Τα στοιχεία αυτά είναι διαχρονικά πολύ ικανοποιητικά σε όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα του ΤΕΤΕ, κυμαινόμενα μεταξύ 8,5-10/10.

ΕΡ: Ποια είναι τα ιδιαίτερα/μοναδικά χαρακτηριστικά των σεμιναρίων σας; Τι δυνατότητες προσφέρουν στον εκπαιδευόμενο;

ΑΠ: Κατ’ αρχάς, υπάρχει ένα εύρος τρόπων υλοποίησης και των αντίστοιχων δυνατοτήτων παρακολούθησης των εκπαιδευτικών του ΤΕΤΕ, που λόγω της συνθήκης της πανδημίας έχουν περιοριστεί αυτήν την περίοδο, ευτυχώς στο ελάχιστο: για την παρούσα εκπαιδευτική περίοδο, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει:

α) εκπαιδευτικά προγράμματα αποκλειστικά ασύγχρονα, μέσω της πλατφόρμας www.tetedu.gr,σε δικό του χρόνο και χωρίς η απόσταση ή το πρόγραμμά του να είναι εμπόδιο και

β) εκπαιδευτικά προγράμματα που συνδυάζουν ασύγχρονη εκπαίδευση, δηλαδή την παρακολούθηση θεωρητικού εκπαιδευτικού υλικού σε δικό του χρόνο, με τη συμμετοχή σε ζωντανές διαδικτυακές συναντήσεις όπου γίνονται ασκήσεις και εργαστήρια, παρουσίαση περιστατικών και συζήτηση πάνω στις θεωρητικές εισηγήσεις που έχουν οι συμμετέχοντες παρακολουθήσει.

Για παράδειγμα, μόλις ολοκληρώθηκε ένα τέτοιου είδους εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με την ενθουσιώδη συμμετοχή 70 συμμετεχόντων, πάνω στο ζήτημα της δουλειάς με παραβατικούς εφήβους και νέους με συνυπάρχουσες ψυχιατρικές διαταραχές: οι συμμετέχοντες είχαν στη διάθεσή τους δυο εβδομάδες για να παρακολουθήσουν 12 εισηγήσεις και στη συνέχεια συμμετείχαν σε 9 ώρες ζωντανών εξ αποστάσεως συναντήσεων όπου εκπαιδεύτηκαν πάνω στην εφαρμογή αυτού του θεωρητικού υλικούστην πράξη.

Βεβαίως, πριν τη συνθήκη της πανδημίας διοργανώνονταν, όπως προαναφέρθηκε, και εκπαιδευτικά αμιγώς σύγχρονα και ζωντανά, με τη δυνατότητα συμμετοχής και παρακολούθησης εξ αποστάσεως, είτε μέσω streaming είτε μέσω ετεροχρονισμένης αποστολής βιντεοσκοπημένων συναντήσεων.

Εκτός από το εύρος των τρόπων υλοποίησης και των δυνατοτήτων παρακολούθησης που αυτοί προσφέρουν, ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΤΕΤΕ είναι το φάσμα των διαφορετικών θεματικών τους.

Από εκείνα που είναι, π.χ. διαθέσιμα στην πλατφόρμα μας, υπάρχουν εκπαιδευτικά που αφορούν αμιγώς τον αυτισμό εκείνα που αφορούν ειδικά ζητήματα ψυχικής υγείας, όπως το πένθος και η ΔΕΠΥ, ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η ψυχανάλυση, και εφαρμοσμένες προσεγγίσεις όπως η διασφάλιση των ειδικών θεραπειών από απόσταση σε συνθήκες πανδημίας και οι πρώτες βοήθειες σε περιβάλλον ψυχικής υγείας και ειδικής αγωγής.

Έτσι, οι υποψήφιοι εκπαιδευόμενοι και μελλοντικοί ή ήδη εργαζόμενοι επαγγελματίες έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν από ένα ευρύ φάσμα αντικειμένων και προσεγγίσεων αυτό που θα συμβάλει στη βελτίωση της επαγγελματικής τους πρακτικής.

Το βασικότερο, όμως, και κύριο, συγκριτικό πλεονέκτημα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΤΕΤΕ είναι πως τόσο η ομάδα σχεδιασμού των εκπαιδευτικών, όσο και οι εισηγητές και συντονιστές των εκπαιδευτικών μας είναι οι ίδιοι επαγγελματίες και/ή κλινικοί επιστήμονες με μεγάλη εμπειρία από τους πληθυσμούς και τα πεδία στα οποία καλούνται να μεταδώσουν και να βελτιώσουν γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις, απόψεις και συμπεριφορές.

Τέλος, η επαφή με τους εκπαιδευόμενους μας συνεχίζεται και μετά την ολοκλήρωση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, με στόχο τη διερεύνηση για την συμβολή των γνώσεων και δεξιοτήτων που απέκτησαν από τη συμμετοχή τους στα σεμινάριο μας στην επαγγελματική τους εξέλιξη. Και σ’ αυτό τον τομέα, τα αποτελέσματα από έρευνες που έχουμε κάνει μεταξύ των εκπαιδευόμενων μας για τον βαθμό επίδρασης / συμβολής είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και κυμαίνονται μεταξύ 7,6 και 9,3/10.

ΕΡ: Γιατί είναι σημαντικό το ότι όλοι οι εισηγητές είναι κλινικοί επιστήμονες και έμπειροι επαγγελματίες;

ΑΠ: Χαίρομαι που το ρωτάτε. Πρόκειται για κάτι που για το ΤΕΤΕ είναι πολύ σημαντικό, προκειμένου να κάνουμε σωστά τη δουλειά μας και να ανταποκρινόμαστε στο ύψος των προσδοκιών των εκπαιδευόμενων αλλά και των κριτηρίων που οι ίδιοι θέτουμε, εφόσον μιλάμε για επαγγελματική εκπαίδευση.

Η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευόμενων έχει περάσει από έναν ή περισσότερους κύκλους ακαδημαϊκής εκπαίδευσης, έχοντας, λοιπόν, ήδη μια δεξαμενή γνώσεων (μεγαλύτερη ή μικρότερη, ανάλογα με την πορεία του καθενός) πάνω στο αντικείμενο που επιθυμούν να εξειδικευθούν ή όχι.

Δυστυχώς, εκ των πραγμάτων, πολλά από τα προπτυχιακά ακαδημαϊκά προγράμματα, π.χ. στον κλάδο της ψυχολογίας που γνωρίζω ο ίδιος ως ψυχολόγος και διδάσκων, προσπαθώντας να καλύψουν ένα γνωστικό πεδίο με πολύ μεγάλο εύρος, αγγίζουν επί τροχάδην κι επιφανειακά πολλά κομμάτια στα οποία κάποιος ίσως θέλει να εντρυφήσει περισσότερο γνωστικά ή κλινικά, όπως, για παράδειγμα, το φάσμα του αυτισμού, η παραβατικότητα, το πένθος κ.ά.

Ακόμη, όμως, κι εκεί που μπορεί ο επίδοξος ή νεαρός επαγγελματίας να έχει αποκτήσει ένα επίπεδο γνώσης πάνω σ’ ένα αντικείμενο, η δυνατότητα εφαρμογής της στο πεδίο, και στη δουλειά με κλινικό πληθυσμό είναι πολύ περιορισμένη, καθώς είτε δεν συμβαίνει σε ακαδημαϊκό επίπεδο, είτε όταν συμβαίνει, π.χ. σε πλαίσιο πρακτικής άσκησης, η δυνατότητα ανάπτυξης πάνω σ’ αυτήν, με τη μορφή μιας συστηματικής εποπτείας ή άλλων δυνατοτήτων μάθησης, είναι περιορισμένη.

Εξ ου και οι άνθρωποι στρέφονται στην επαγγελματική εκπαίδευση, όπως αυτή που παρέχει το ΤΕΤΕ, προκειμένου, μαζί με τις υπάρχουσες γνώσεις που θα βελτιώσουν ή τις καινούριες που θα αποκτήσουν, να αποκτήσουν και δεξιότητες και στάσεις απέναντι στους κλινικούς πληθυσμούς, τις οποίες μπορούν να τους βοηθήσουν να αναπτύξουν έμπειροι επαγγελματίες.

Και τι καλύτερο για να μπορέσει κανείς να υποστηρίξει την ανάπτυξη ενός αριθμού δεξιοτήτων ή στάσεων απέναντι σε έναν συγκεκριμένο κλινικό πληθυσμό σε έναν νέο επαγγελματία όταν έχει περάσει και ο ίδιος από αυτή τη σχέση και συνθήκη, δηλαδή όταν έχει δει και επιχειρήσει, πετύχει ή ακόμη και αποτύχει στην εφαρμογή αυτής της γνώσης στην εκάστοτε δουλειά με τον εξυπηρετούμενο.

Επίσης, επιτρέψτε μου να προσθέσω πως πέραν της εκτεταμένης εμπειρίας της άμεσης επαφής με τον εξυπηρετούμενο, οι κλινικοί επιστήμονες και επαγγελματίες που είναι εισηγητές στα εκπαιδευτικά προγράμματα του ΤΕΤΕ κομίζουν και την εξειδίκευση που έχει έλθει με τα πολλά χρόνια της εμπειρίας αλλά και της δικής τους συνεχιζόμενης κατάρτισης.

Δε μιλάμε, δηλαδή, μόνο για τη σημασία της εκτεταμένης εμπειρίας αλλά και την εξειδίκευση πάνω στα πολύ συγκεκριμένα αντικείμενα στα οποία οι κλινικοί επιστήμονες που κάνουν εισηγήσεις και συντονίζουν εργαστήρια και ασκήσεις στα σεμινάρια του ΤΕΤΕ, κομίζουν στις εκπαιδευτικές εμπειρίες στις οποίες εμπλέκονται.

ΕΡ: Ποιοι μπορούν να δηλώσουν συμμετοχή στα εκπαιδευτικά σας προγράμματα;

ΑΠ: Τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε γενικές γραμμές απευθύνονται σε νέους, λιγότερο ή περισσότερο έμπειρους επαγγελματίες από τους χώρους της ψυχικής υγείας, της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης, της υγείας, της κοινωνικής φροντίδας, των κοινωνικών επιστημών και των συναφών κλάδων που επιθυμούν να αποκτήσουν γνώσεις αλλά κυρίως δεξιότητες και στάσεις, απόψεις και συμπεριφορές που θα τους βοηθήσουν να αναπτύξουν ή να βελτιώσουν την επαγγελματική τους πρακτική.

Και φυσικά, ακόμη και σ’ εκείνους τους νέους ανθρώπους που βρίσκονται σ’ αυτά τα πεδία αλλά ίσως δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη τους υποχρεωτικούς κύκλους της ακαδημαϊκής εκπαίδευσης (φοιτητές, τελειόφοιτοι ή απόφοιτοι ψυχολογίας, κοινωνικής εργασίας, επιστημών υγείας κ.λπ.) Από αυτήν την άποψη, οποιοσδήποτε εντάσσεται ή επιθυμεί να ενταχθεί σ’ αυτές τις ομάδες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μπορεί να δηλώσει συμμετοχή.

Θα πρέπει, ωστόσο, να διευκρινίσουμε πως στο ΤΕΤΕ κάθε εκπαιδευτικό πρόγραμμα συνοδεύεται από μια πιο συγκεκριμένη περιγραφή του σκοπού, του προφίλ των εκπαιδευόμενων που θα μπορέσουν να επωφεληθούν από αυτό και των μαθησιακών αποτελεσμάτων που θα αποκομίσουν από το να το παρακολουθήσουν.

Θα πρότεινα, λοιπόν, στον καθένα που ενδιαφέρουν οι εκπαιδευτικές εμπειρίες επαγγελματικής ανάπτυξης που προσφέρει το ΤΕΤΕνα ρίξει μια ματιά στην ιστοσελίδα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων αλλά και στην ίδια την πλατφόρμα εκπαίδευσης ΤΕΤΕ καθώς και στη νέα μας ιστοσελίδα, η οποία θα είναι σύντομα διαθέσιμη.

Εκεί θα βρουν τις αναλυτικές περιγραφές των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και θα μπορέσουν να διαπιστώσουν ποιο πρόγραμμα μπορεί να τους προσφέρει τις γνώσεις και δεξιότητες που έχουν ανάγκη για την ανάπτυξη ή βελτίωση της κλινικής τους πρακτικής.

Τέλος, στο e-mailκαι το τηλέφωνο του ΤΕΤΕ, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. και 2105731581, θα χαρούμε να βοηθήσουμε όποιον χρειάζεται λίγο περισσότερη καθοδήγηση για το ποια είναι εκείνη η εκπαιδευτική εμπειρία που χρειάζεται και από την οποία μπορεί να επωφεληθεί περισσότερο.