Από την ορδή στο κράτος

Το ανά χείρας βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη: (α)μία ανάγνωση των λεγόμενων κοινωνιολογικών έργων του Φρόυντ και (β) μία ανάλυση των μορφών της εξουσίας στις νεοτερικές κοινωνίες.

Κοινωνιολόγοι και ψυχαναλυτές θεωρούν ότι τα έργα του Φρόυντ που μελετούν την κοινωνική ζωή ("Τοτέμ και ταμπού", "Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του Εγώ", "Το τέλος μιάς αυταπάτης", "Η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό", "Ο άνδρας Μωυσής και η μονοθεϊστική θρησκεία") δεν ανήκουν στο κυρίως έργο του. Ο Ενρίκεζ διαφωνεί και προχωρεί σε λεπτομερή και μεθοδική εξέταση των παραπάνω κειμένων, που καθιστά το βιβλίο του έργο αναφοράς. Ο Φρόυντ μας βοηθά να καταλάβουμε το ακόλουθο παράδοξο: γιατί οι άνθρωποι, που θέλουν να είναι ελεύθεροι και ευτυχισμένοι, υποτάσσονται σε τυρράνους, αρχηγούς ή κράτη; Γιατί δεν έχουμε ακόμη κατακτήσει την δημοκρατία;

Στο δεύτερο μέρος, ο Ενρίκεζ επεξεργάζεται μία θεωρία του κοινωνικού δεσμού, με ό,τι αυτός εμπεριέχει από κυριαρχία, συγκρούσεις, καλυμένη ή ανοιχτή βία. Εξετάζει διαδοχικά τις σχέσεις μεταξύ των δύο φίλων, μεταξύ των γενεών, και τα νέα εμβλήματα του ιερού: την εργασία και το χρήμα. Συσχτίζει τους μηχανισμούς της εξουσίας με τους μηχανισμούς της παράνοιας και της διαστροφής.

Οι κοινωνίες μας, στις οποίες φαίνεται να δεσπόζουν η οικονομία και η ορθολογικότητα, είναι στην πραγματικότητα κατακυριευμένες από τον έρωτα και τον θάνατο.

Το βιβλίο αυτό, πλούσιο σε ιδέες και πάθος, δείχνει ότι οι μεγάλες φροϋδικές έννοιες δεν πρέπει να περιορίζονται στα πλαίσια της ψυχής του ατόμου. Ενορμήσεις, φαντασιώσεις, προβολές, ενεργούν ακατάπαυστα και στο κοινωνικό πεδίο.