Διαταραχή ταυτότητας (Διαταραχή Πολλαπλής Προσωπικότητας): Τι είναι, ποια τα αίτια εμφάνισης και ποια τα συμπτώματα της;

Η Διαταραχή Πολλαπλών Προσωπικοτήτων περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Νευρολόγο Jean-Martin Charcot, τον 19ο αιώνα, όπου αργότερα περιγράφηκε εκτενέστερα από ειδικούς επιστήμονες όπως, τον Sigmund Freud, τον Alfred Binet και τον William James.

Η Αποσυνδετική Διαταραχή Ταυτότητας, όπως ονομάστηκε αργότερα ώστε να αντικατοπτρίζει καλύτερα την κατάσταση, είναι μία από τις πιο σπάνιες ψυχικές διαταραχές, καθώς εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 1% στον γενικό πληθυσμό, με την εμφάνισή της να είναι πιο συχνή στις γυναίκες και θεωρείται μία από τις πιο δύσκολες διαταραχές ως προς τη διαχείρισή της.  

Τι είναι η πολλαπλή προσωπικότητα ή αλλιώς διασχιστική διαταραχή ταυτότητας;

Είναι μία κατάσταση στην οποία μία ή περισσότερες ταυτότητες του ατόμου λειτουργούν με ή χωρίς τη συνείδησή του. Η διάσχιση αναφέρεται σε μία κατάσταση αποσύνδεσης από την πραγματικότητα που περιλαμβάνει την αποπραγματοποίηση ή αποπροσωποποίηση, με την τελευταία να αναφέρεται σε μία αίσθηση εξωπραγματικού και απόστασης σε σχέση με τον εαυτό, όπου το άτομο νιώθει ως εξωτερικός παρατηρητής των σκέψεων και των εμπειριών του.

Σε αντίθεση με την αποπραγματοποίηση, η οποία αναφέρεται στην αίσθηση απόσπασης σε σχέση με το περιβάλλον, με το άτομο να έχει την αίσθηση ότι όλα τα άτομα ή αντικείμενα γύρω του δεν είναι αληθινά ή ότι βρίσκεται σε κάποιο όνειρο. Οι διασχιστικές καταστάσεις συνήθως εμφανίζονται σε άτομα με αποσυνδετική διαταραχή ταυτότητας, κυρίως στις φάσεις εναλλαγής των προσωπικοτήτων.   

Η διάσχιση είναι μηχανισμός άμυνας, καθώς οι ασθενείς που βιώνουν διάσχιση ταυτότητας, τις περισσότερες φορές έχουν βιώσει βίαιες και τραυματικές εμπειρίες από τη παιδική τους ηλικία. Επομένως, τα άτομα αυτά «αφήνουν» κατά κάποιο τρόπο την συγκεκριμένη προσωπικότητα που έζησε αυτά, ώστε να ανακουφιστούν.

Με την αποκοπή των οδυνηρών αναμνήσεων από την καθημερινή σκέψη, το άτομο επικαλείται αυτή την άμυνα για να μπορέσει να διατηρήσει ένα επίπεδο λειτουργικότητας, πράττοντας σαν να μη συνέβη ποτέ τίποτα.

Ακόμη, είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς ότι τα κενά μνήμης που δημιουργούνται κατά τη διάσχιση είναι κάτι το φυσιολογικό. Ακόμη, τα άτομα με αυτή τη διαταραχή πιθανό να μην μπορούν να θυμηθούν κάποιες προσωπικές πληροφορίες και αυτό εξαιτίας της ανάκλησης μιας τραυματικής εμπειρίας ή οποία τους προκάλεσε κάποια σύγχυση ή φόβο.

Επιπρόσθετα, στη διαταραχή αποπροσωποποίησης, η οποία αποτελεί τύπο διάσχισης, κάποια άτομα μπορεί να νιώθουν ότι είναι αποστασιοποιημένα από το σώμα τους ή ότι μπορεί να βρίσκονται μέσα σε όνειρο.

Επίσης, εάν δεν θεραπευτεί μπορεί να διαρκέσει και μία ολόκληρη ζωή. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι η διάσχιση οφείλεται σε άγχος που τους κατακλύζει ή σε πιθανή έλλειψη διαχείρισης στρεσογόνων γεγονότων.

Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης αυτής της Διαταραχής;

Οι αιτίες που κάποιο άτομο μπορεί να αναπτύσσει Διασχιστική Διαταραχή Ταυτότητας δεν είναι πλήρως κατανοητές.

• Μία από τις πιο σημαντικές αιτίες εμφάνισης φαίνεται να είναι κάποιο μεγάλο και επαναλαμβανόμενο παιδικό τραύμα, όπου για να αντιμετωπιστεί, το άτομο χρησιμοποιεί τη διάσχιση.
• Η σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία σχετίζεται με την ανάπτυξη πολλαπλών προσωπικοτήτων σε σχέση με την ψυχολογική και τη σωματική κακοποίηση.
• Η απουσία κοινωνικής/ οικογενειακής φροντίδας ή και παραμέλησης.
• Η ανάπτυξη πολλαπλών προσωπικοτήτων είναι ένας μηχανισμός αντιμετώπισης του τραύματος, οι οποίες αναπτύσσονται καθώς το άτομο δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στην κατάσταση την οποία βιώνει.
• Μπορεί να συνδέεται με φυσικές καταστροφές ή και πόλεμο.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αποσυνδετικής διαταραχής ταυτότητας;

Τα συμπτώματα συνήθως αρχίζουν σε μικρή ηλικία μέχρι και την ενηλικίωση, όπου το άτομο μπορεί να εμφανίσει μέχρι και 15 προσωπικότητες.

Ένα άτομο με Διασχιστική Διαταραχή Προσωπικότητας έχει δύο ή περισσότερες προσωπικότητες, τη βασική- τον πυρήνα- και τις άλλες προσωπικότητες. Το άτομο βιώνει αμνησία όταν μία άλλη προσωπικότητα έρχεται στο προσκήνιο.        

Οι προσωπικότητες διαφέρουν μεταξύ του ως προς κάποια χαρακτηριστικά όπως το ιστορικό, το φύλο, το όνομα ή τα στοιχεία του χαρακτήρα με τη καθεμία από αυτές να αποκτά δικές της σκέψεις, αναμνήσεις, πεποιθήσεις και τρόπους συμπεριφοράς.

Σύμφωνα με το Διαγνωστικό Εγχειρίδιο του DSM-5, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν δύο ή περισσότερες διακριτές προσωπικότητες, όπου σχετίζεται με έντονη ασυνέχεια στην αίσθηση του εαυτού.

Οι προσωπικότητες είναι αυτές που συνεχώς παίρνουν τον έλεγχο της συμπεριφοράς του εκάστοτε ατόμου και αυτό συνοδεύεται από μεταβολές στα συναισθήματά του, τη μνήμη, την αντίληψη αλλά και τη συνείδησή του.

Τα άτομα εμφανίζουν σοβαρά κενά στην ανάκληση καθημερινών γεγονότων ή προσωπικών πληροφοριών.

Τα συμπτώματα προκαλούν έντονη ενόχληση στο άτομο και μείωση της κοινωνικής, επαγγελματικής λειτουργικότητας.

Εμφανίζουν συναισθηματικά προβλήματα όπως, έντονο άγχος, κατάθλιψη, διαταραχές της εικόνας του σώματος, σκέψεις αυτοκτονικού ιδεασμού, μετατραυματικό στρες ή διαταραχές προσωπικότητας.

Τα άτομα υποφέρουν από ψευδαισθήσεις, όπου το περιεχόμενο σχετίζεται με τις διαφορετικές προσωπικότητες που έχει.

Επίσης, υπάρχουν διαταραχές στο φαγητό, στον ύπνο αλλά και πιθανή χρήση ουσιών.

ONLINE Σεμινάριο χαμηλού κόστους στο PSYVERSITY: Ο ρόλος της άσκησης στην ψυχική υγεία και οι στρατηγικές ένταξής της στην καθημερινότητα - Στο σεμινάριο αναλύουμε τα οφέλη της άσκησης, θέτουμε στόχους, εξετάζουμε την ετοιμότητα μας για αλλαγή και φτιάχνουμε ένα πλάνο ένταξης της άσκησης στην καθημερινότητά μας.

Υπάρχει Θεραπεία;

Δεν υπάρχει κάποιο ενιαίο διαγνωστικό τεστ. Ένας ειδικός ιατρός ψυχικής υγείας, θα εξετάσει τα συμπτώματα και το προσωπικό ιστορικό του θεραπευόμενου.

Η μακροχρόνια Ψυχοθεραπεία είναι μία ορθή και κύρια λύση με στόχο την αποδόμηση διαφορετικών προσωπικοτήτων και την ενσωμάτωσή τους σε μία άλλη. Παρόλο που δεν υπάρχουν φάρμακα που να αντιμετωπίζουν τη συγκεκριμένη διαταραχή, συνίσταται και η Φαρμακευτική αγωγή, ώστε να συνταγογραφηθούν αντικαταθλιπτικά, φάρμακα κατά του άγχους ή ηρεμιστικά ακόμη και για τη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων ή της κατάθλιψης.

Είναι σημαντικό να γίνει σωστή αναγνώριση και επεξεργασία του παρελθοντικού τραύματος ή κακοποίησης, διαχείριση ξαφνικών αλλαγών συμπεριφοράς αλλά και συγχώνευση των ξεχωριστών προσωπικοτήτων σε μία ενιαία ταυτότητα.  

Με τη σωστή θεραπεία, τα άτομα που έρχονται αντιμέτωπα με τη Διασχιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας, έχουν βελτίωση στην ικανότητά τους και αρχίζουν να γίνονται πιο λειτουργικοί στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή.