Σύμφωνα με τη μυθολογία ο ωραίος Νάρκισσος ερωτεύτηκε τον εαυτό του όταν ανακάλυψε την εικόνα του στο καθρέφτισμα των νερών μίας πηγής. Στη θέα αυτή λέγεται πως θέλχθηκε τόσο, που θέλησε βυθίζοντας το βραχίονά του στο νερό να τη συλλάβει. Επειδή όμως, παρά τις προσπάθειές του, δεν το κατόρθωνε, παρέμεινε στη θέση αυτή αυτοθαυμαζόμενος μέχρι που υπέστη μαρασμό και τελικά πέθανε.

Η πιο γνωστή ίσως εκδοχή του μύθου του Νάρκισσου είναι η ιστορία όπου θνητές κόρες και Νύμφες αλλά και νέοι ερωτεύθηκαν τον πανέμορφο Νάρκισσο, όμως εκείνος απείχε από κάθε ερωτική σχέση. Η απελπισία της Νύμφης Ηχούς την έκανε να αποτραβηχτεί από τη ζωή και να εγκαταλείψει τον εαυτό της· αδυνάτισε τόσο που έμεινε μόνο η φωνή της, γοερή εξαιτίας του αναπόδοτου και ματαιωμένου έρωτα.

Οι σχέσεις ανάμεσα στα ναρκισσιστικά άτομα και τους άλλους φορτίζονται υπερβολικά με το πρόβλημα της αυτοεκτίμησης. Ένα από τα προβλήματα της ωρίμανσης των ατόμων αυτών είναι να κατανοήσουν πώς είναι να δέχεσαι ένα άλλο πρόσωπο χωρίς κριτική και χωρίς διάθεση εκμετάλλευσης, να αγαπάς χωρίς να εξιδανικεύεις και να εκφράζεις γνήσια συναισθήματα χωρίς να ντρέπεσαι.

Τα άτομα των οποίων η δομή της προσωπικότητάς τους επιβάλλει να αντλούν επιβεβαίωση από παράγοντες έξω από τον εαυτό τους ονομάζονται από τους ψυχαναλυτές ναρκισσιστικά.
Πολλοί συγγραφείς παρατήρησαν ότι μέσα σε κάθε ματαιόδοξο και μεγαλομανή ναρκισσιστή κρύβεται ένα ντροπαλό παιδί που συνεχώς παρατηρεί τον εαυτό του, και σε κάθε καταθλιπτικό και αυτομεμφόμενο ναρκισσιστή καραδοκεί ένα μεγαλειώδες ομοίωμα αυτού που το άτομο θα έπρεπε ή θα μπορούσε να είναι.

Ακούω συχνά αυτό τον όρο. Τι σημαίνει να είναι κάποιος Νάρκισσος;
Η Νancy Mac Williams εξηγεί ότι τα άτομα των οποίων η δομή της προσωπικότητάς τους επιβάλλει να αντλούν επιβεβαίωση από παράγοντες έξω από τον εαυτό τους ονομάζονται από τους ψυχαναλυτές ναρκισσιστικά. Φαίνεται σαν κάτι να λείπει από την εσωτερική τους ζωή.

Το γεγονός ότι η αυτοαντίληψη του ατόμου γίνεται όλο και πιο συγκεκριμένη δεν συνεπάγεται ότι υπάρχει αντικειμενικότητα ή ότι κάποιος θα είναι και πιο ικανοποιημένος με την εικόνα του (αυτοεκτίμηση), καθώς αρχικά μπορεί να συναντήσει δυσκολίες στο να αποδέχεται τα μειονεκτήματά του και ως εκ τούτου να τα “δουλεύει” με τον εαυτό του.

Ο τρόπος δόμησης της αυτοεκτίμησης (self-esteem) με το πέρασμα του χρόνου, είναι άμεσα συνδεδεμένος με την ανάπτυξη του εαυτού (self) και με την ωρίμανση της προσωπικότητας του ατόμου μέσα στον χρόνο. Η δόμηση του εαυτού ξεκινά ήδη με τη γέννηση και φαίνεται να μην αποκτά σταθερή μορφή μέχρι μετά το τέλος της εφηβικής περιόδου. Το πώς εξελίσσεται ο εαυτός έχει εγείρει πολλές διαφορετικές απόψεις.