3 Μαΐου 2023: Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας της Μητέρας

Η πρώτη Τετάρτη κάθε Μαΐου έχει ανακηρυχθεί, με διεθνή πρωτοβουλία, σε Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας της Μητέρας.

Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη στη συζήτηση, ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τις ψυχικές προκλήσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες οι γυναίκες, καθώς και τις ψυχικές διαταραχές ή σύνδρομα που ενδεχομένως να παρουσιάσουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό. 

Στόχος είναι να εξαλειφθεί το στίγμα των περιγεννητικών ψυχικών διαταραχών, να υπάρχει υποστήριξη για όλες τις μητέρες, τα παιδιά και τις οικογένειες τους και όσους επηρεάζονται από τη Μητρική Ψυχική Υγεία, αλλά και να παρέχεται πρόσβαση στις πληροφορίες και τη βοήθεια που χρειάζονται για να καταστεί δυνατή η ανάρρωση και μια ομαλή ζωή και καθημερινότητα.

Γιατί είναι σημαντική η μητρική ψυχική υγεία;

Ας αναλογιστούμε το πώς μπορεί να είναι για ένα παιδί να μεγαλώνει με μια ψυχικά ασταθή μητέρα, που δεν γελά, δεν έχει διάθεση να παίξει μαζί του, αισθάνεται διαρκώς αρνητικά συναισθήματα και τα μεταφέρει και σε εκείνο, ή ακόμα και αδιαφορεί ή δεν αισθάνεται κάποια σύνδεση με το παιδί της.

Τα πρώτα χρόνια της ζωής είναι κρίσιμα  τόσο για την ανάπτυξη, όσο και για την ψυχοσύνθεση του παιδιού. Όταν διαταράσσονται οι σχέσεις με τη μητέρα, ειδικά από τόσο νωρίς, σε τόσο μικρή ηλικία, αυτό μπορεί να “γράψει” αρνητικά στην ψυχή του παιδιού και να το επηρεάσει μεγαλώνοντας με πολύ καταστροφικό τρόπο, προκαλώντας οποιουδήποτε είδους τραύμα, ή ακόμα και να οδηγήσει στην ανάπτυξη κάποιας διαταραχής.

Ίσως να σκεφτόμαστε πως η ψυχική υγεία των μητέρων συγκεκριμένα, δεν αφορά άτομα που δεν έχουν παιδιά ή δεν σκέφτονται να γίνουν οι ίδιοι γονείς. Αυτό δε μπορεί να ισχύει σε μια κοινωνία στην οποία θέλουμε να υπάρχει υποστήριξη, αλληλεγγύη, κοινωνική μέριμνα και ευθύνη. Η ψυχική υγεία είναι μία από τις βασικότερες προϋποθέσεις για την εδραίωση μιας υγιούς κοινωνίας, όπου τα άτομα που αντιμετωπίζουν κάτι δύσκολο δεν θα περιθωριοποιούνται, αλλά θα υπάρχει κατανόηση, οι σχετικές δομές θα λειτουργούν κατάλληλα και θα προσφέρεται η απαραίτητη βοήθεια σε όσους την χρειάζονται.

Γυναίκες κάθε κουλτούρας, φυλής, ηλικίας, κοινωνικο-οικονομικής τάξης μπορεί να αναπτύξουν περιγεννητικές διαταραχές διάθεσης και άγχους. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και τους πρώτους 12 μήνες μετά τον τοκετό. Υπάρχουν αποτελεσματικές και καλά ερευνημένες θεραπευτικές επιλογές που είναι διαθέσιμες, για να βοηθήσουν τις γυναίκες να ανακάμψουν.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας της Μητέρας εστιάζει σε βασικά ζητήματα ψυχικής υγείας για τις μητέρες και τις οικογένειες.

Οι αλλαγές στη ζωή γύρω από την εγκυμοσύνη κάνουν τις γυναίκες πιο ευάλωτες σε ψυχικές ασθένειες. Ο αρνητικός κύκλος των ψυχικών ασθενειών επηρεάζει την ικανότητα της γυναίκας να λειτουργεί και να ευδοκιμεί σε πολλούς τομείς της ζωής της.

Η ψυχική της κατάσταση αναμφίβολα επηρεάζει άμεσα το έμβρυο ή το παιδί της, επιφέροντας μακροχρόνιες σωματικές, γνωστικές και συναισθηματικές επιπτώσεις. Η μέριμνα ψυχικής υγείας παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη για να δώσει στις γυναίκες τη δύναμη να εντοπίσουν τους πόρους και τις προσωπικές τους δυνατότητες. Αυτό μπορεί να ενισχύσει την ανθεκτικότητά τους σε δύσκολες συνθήκες ζωής και να τις βοηθήσει να αναθρέψουν τα παιδιά τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Η φροντίδα των μητέρων είναι μια θετική παρέμβαση που ταυτόχρονα, εκτός από τις ίδιες, αποβλέπει στην μακροπρόθεσμη κοινωνική ανάπτυξη γενικότερα.

Πόσο συχνά επηρεάζεται η ψυχική υγεία των μητέρων;

Γυναίκες με περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές (ΠΨΔ):
Σε όλο τον κόσμο, έως και 1 στις 5 γυναίκες βιώνουν κάποιο είδος περιγεννητικής διαταραχής διάθεσης και άγχους (PMAD). Τα στατιστικά στοιχεία διαφέρουν ανάλογα με τη χώρα, αλλά αυτό είναι μια παγκόσμια ανησυχία. Οι διαταραχές και τα σύνδρομα αυτά περιλαμβάνουν επιλόχεια κατάθλιψη, επιλόχειο άγχος, επιλόχεια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, επιλόχεια διπολική και επιλόχεια ψύχωση. Αυτές οι παθήσεις συχνά περνούν απαρατήρητες και χωρίς θεραπεία, συχνά με τραγικές και μακροπρόθεσμες συνέπειες, τόσο για τη μητέρα, όσο και για το παιδί.

Γυναίκες που κρύβουν τα συμπτώματά τους:
Οι εκτιμήσεις είναι ότι 7 στις 10 γυναίκες κρύβουν ή υποβαθμίζουν τα συμπτώματά τους. Χωρίς κατανόηση, υποστήριξη και θεραπεία, αυτές οι ψυχικές ασθένειες έχουν καταστροφικό αντίκτυπο στις γυναίκες που επηρεάζονται, καθώς και στους συντρόφους και τις οικογένειές τους.

Οικογενειακή ψυχική υγεία:
Οι διαταραχές της περιγεννητικής διάθεσης επηρεάζουν ολόκληρη την οικογένεια. Πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι από αυτά τα επιλόχεια σύνδρομα επηρεάζονται και οι άνδρες, καθώς περίπου 1 στους 10 πατέρες εμφανίζει κατάθλιψη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της οικογενειακής ψυχικής υγείας επιτρέπει και στους δύο γονείς να προχωρήσουν πέρα από την περίοδο μετά τον τοκετό ως μια ακμάζουσα οικογενειακή μονάδα.

Αποβολή ή θνησιγένεια:
Υπολογίζεται ότι το 20 – 25% των κυήσεων καταλήγουν σε αποβολή ή θνησιγένεια. Εκτός από τη θλίψη, πολλές από αυτές τις γυναίκες βιώνουν και επιλόχειο κατάθλιψη. Η γέννηση ενός πρόωρου παιδιού ή η παραμονή ενός παιδιού σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνών μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική υγεία της μητέρας.

Μη διάγνωση:
Πάνω από το 75% των γυναικών που πάσχουν από περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές (ΠΨΔ) παραμένουν χωρίς διάγνωση, καθώς τα συμπτώματα των διαταραχών, ή η βαρύτητά τους, δεν γίνονται αντιληπτά από τις ίδιες, τους οικείους τους, ακόμα και από τους επαγγελματίες υγείας. Ως εκ τούτου, δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες που παρέχουν επαρκή υποστήριξη και θεραπεία.

Αυτά τα στατιστικά στοιχεία υπογραμμίζουν τη σημασία της αντιμετώπισης των μητρικών ψυχικών διαταραχών και των περιγεννητικών διαταραχών στην Ευρώπη και την ανάγκη για αποτελεσματικά προγράμματα πρόληψης, ανίχνευσης και θεραπείας για τον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων αυτών των καταστάσεων στις γυναίκες και τις οικογένειές τους.

Σύντομες πληροφορίες για την επιλόχειο κατάθλιψη

Τα αίτια των ασθενειών μετά τον τοκετό:
Διάφοροι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν επιλόχεια ασθένεια, όπως ο τρόπος ζωής, η φυσική και συναισθηματική κατάσταση, καθώς και η γενετική.

Οι μητρικές ψυχικές ασθένειες είναι συχνές:
Το 10% έως 20% των εγκύων γυναικών θα εμφανίσουν ασθένειες που σχετίζονται με τον τοκετό.

Οι πρώτες 6 εβδομάδες είναι κρίσιμες:
Η διαταραχή μετά τον τοκετό μπορεί να εμφανιστεί κατά τις έξι πρώτες εβδομάδες μετά την εγκυμοσύνη.

Μία νέα μητέρα κινδυνεύει περισσότερο:
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, οι νέες μητέρες είναι πιο ευάλωτες σε ασθένειες μετά τον τοκετό.

Η στέρηση ύπνου μπορεί να προκαλέσει διαταραχές μετά τον τοκετό:
Αν και η στέρηση ύπνου είναι συνηθισμένη στις νέες μητέρες, μπορεί επίσης να πυροδοτήσει συμπτώματα διαταραχών μετά τον τοκετό. 

Ερωτήσεις που μπορεί να σας απασχολήσουν:

Ποια είναι η θεραπεία για την επιλόχειο κατάθλιψη;
Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα της ασθένειας. Μπορεί να κυμαίνεται από συμβουλευτική και συναισθηματική υποστήριξη, μέχρι φαρμακευτική αγωγή.

Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε κάποιον ειδικό για την επιλόχειο κατάθλιψη;
Οι μητέρες που παρουσιάζουν σημάδια αποσύνδεσης με το μωρό, μελαγχολία δύο εβδομάδες μετα τον τοκετό ή αδυναμία να ανταπεξέλθουν στη νέα τους καθημερινότητα, θα πρέπει να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας.

Πώς μπορεί να προληφθεί η επιλόχειος κατάθλιψη;
Είναι δύσκολο να το αποτρέψουμε, αυτό που μπορούμε, όμως, είναι να υιοθετήσουμε έναν υγιή τρόπο ζωής, ώστε να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες εκδήλωσής της. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την πρόληψη οποιασδήποτε μορφής μητρικής πάθησης, όπως είναι η καλή ξεκούραση και διατροφή, η συμμετοχή σε κάποια ομάδα υποστήριξης, ο χρόνος έξω από το σπίτι και ο ποιοτικός χρόνος με τον/την σύντροφο.

Η αύξηση της ευαισθητοποίησης θα οδηγήσει στην κοινωνική αλλαγή, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας για τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε τύπο περιγεννητικής διαταραχής ή επιλόχειου συνδρόμου, αλλά και την εξάλειψη του στίγματος της μητρικής ψυχικής ασθένειας. Ενθαρρύνουμε τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, τους φίλους και τους συγγενείς νέων μητέρων να εφιστούν την προσοχή τους στο πώς πραγματικά αισθάνονται εκείνες κατά το δύσκολο διάστημα της αρχής της μητρότητας και να τις ενθαρρύνουν να αναζητήσουν βοήθεια.

Αν εσείς ή κάποια γυναίκα που γνωρίζετε εμφανίζει κάποιο σύμπτωμα ή υποψιάζεται πως υπάρχει η πιθανότητα περιγεννητικής ψυχικής διαταραχής ή επιλόχειου συνδρόμου, μιλήστε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας ή γραμμή υποστήριξης: Αιγινήτειο Νοσοκομείο - Ιατρείο Ψυχικής Υγείας Γυναικών: 210-7297957