Πες μου αν θέλεις τι φοβάσαι τις γιορτές...

"Φοβάμαι μην παχύνω κι άλλο". "Το φαγητό". “Τους κουραμπιέδες!!! Με κυνηγάνε όλη μέρα ως αργά το βράδυ και αντί να με πιάσουν αυτοί, τους τσακώνω εγώ και τους εκδικούμαι"! "Ότι θα τελειώσουν τα μελομακάρονα"! "Τους κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα!

Είναι πολλά και είναι παντού μέχρι αηδίας"! "Να μην έχω αρκετά λεφτά για δώρα".

"Εγώ δε φοβάμαι κάτι τα Χριστούγεννα αλλά είμαι απ’ αυτούς που δεν τα μπορώ! Σαν γιορτή, τη δέχομαι και την πιστεύω αλλά όλο το χαμό που γίνεται με στολίσματα απ’ το Νοέμβριο και τον υπερκαταναλωτισμό και όλα τα υπόλοιπα, δεν τα μπορώ"!

"Το να μην είμαι με τους αγαπημένους μου"! "Τη μοναξιά". "Να κάνω αλλαγή χρόνου μόνη μου! Νομίζω ότι είναι μια στιγμή για να τη μοιραστείς! Φοβάμαι ότι θα νιώσω ότι είμαστε απομακρυσμένη οικογένεια, χωρίς πολλή επικοινωνία στα ετήσια τραπεζώματα".

"Το να μην έχω πια αναμνήσεις από ανθρώπους που δεν είναι πλέον στη ζωή. Φοβάμαι μήπως προκύψει κάποιο σοβαρό θέμα υγείας στην οικογένεια και συνδέσω τις γιορτινές μέρες με δυσάρεστα γεγονότα, τα οποία θα θυμάμαι μετά, κάθε χρονιά".

"Δε νομίζω ότι φοβάμαι κάτι, μάλλον περισσότερο ενοχλούμαι ή στεναχωριέμαι από κάποια πράγματα. Χωρίς φόβο! Έχω μείνει στα σχολικά βιώματα! (Ξεκούραση, γλυκά, παρέες…). Τίποτα! Την τρέλα του κόσμου για διάφορα, την έχω συνηθίσει".

"Ό,τι φοβάμαι και τις μη-γιορτές"...

"Έχω να σου πω τι φοβάμαι τις γιορτές: Τις γιορτές. Όσους «γιορτάζουν».

"Τις προσδοκίες. Εάν θα είναι πετυχημένες. Μήπως περιμένουμε πολλά και δεν πάρουμε τίποτε".

"Το «τι θα βάλω πάλι; Όλοι θα είναι στη πένα!» Το αν θα χορέψουμε αρκετά και το αν θα αντέξει το στομάχι μου το αλκοόλ"...

"Μοναξιά σε συνδυασμό με χαρούμενο deco, προσδοκίες, περασμένα μεγαλεία... Δυσανασχετώ με την προσπάθεια να περάσουμε καλά, με την αποτυχία τις περισσότερες φορές να νιώσουμε οπωσδήποτε το «πνεύμα». Θα έλεγα ότι φοβάμαι που φεύγουν χωρίς να αποδείξουν το γιορτινό"...

"Τον καιρό που περνάει, γιατί κλείνει η χρονιά. Ναι μεν είναι γιορτές αλλά μέσα στο όλο κλίμα χαράς με οικογένεια, φίλους κλπ. δε γίνεται να μη σκεφτείς ότι άλλος ένας χρόνος της ζωής περνάει και υπάρχουν τόσα που θα ήθελες να έχεις κάνει και δεν έκανες ακόμα...

Τη σκέψη που κάνω πάντα για το χρόνο που περνάει τόσο γρήγορα. Την ενσυνείδηση!

"To «Last Christmas» των Wham. Δεν ξέρω γιατί".

Όλοι κάτι φοβούνται τις γιορτές

Με λόγο ή χωρίς, με αφορμή ή απλά λόγω παραπανίσιας χρυσόσκονης στον αέρα, με παραπάνω κιλά ή όχι, οι περισσότεροι άνθρωποι κάτι φοβούνται τις γιορτές.

Η πρώτη κατηγορία φόβων, τους οποίους οι άνθρωποι αναφέρουν ίσως πιο αυθόρμητα, είναι εκείνοι που αφορούν στο καταναλωτικό πνεύμα των εορτών. Πρέπει να στολίσουμε, να αγοράσουμε δώρα για φίλους, φίλες, συγγενείς, για τους φίλους των παιδιών.

Πρέπει να τραπεζώσουμε το σόι, να ακούσουμε για άλλη μια φορά στις ειδήσεις πόσο θα κοστίσει το "γιορτινό τραπέζι". Μπαίνουμε στην αγχώδη διαδικασία να προσπαθούμε να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας μέσα από υλικά αγαθά.

Κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα φαίνεται να ξεκινούν νωρίτερα.

Από νωρίς το Νοέμβρη πια εμφανίζονται στις βιτρίνες τα ψεύτικα πλαστικά δέντρα, τα στολίδια και τα λαμπιόνια. Η γιορτινή ατμόσφαιρα των ημερών και οι γιορτινά στολισμένες βιτρίνες φαίνεται πως προσελκύουν μεγάλη μερίδα καταναλωτών, με διάχυτο τον κίνδυνο να παρασυρθούν οι καταναλωτές από πλασματικά κατασκευασμένες ανάγκες αλλά και από το άγχος να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των συνδαιτυμόνων τους.

Στις Σκιές του Έρωτα, για τους αιρετικούς της αγάπης , του Πέτρου Θεοδώρου, από τις Εκδόσεις PSYCHOLOGY.GR:  Αποκτήστε το βιβλίο των Ερώτων, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας.

Οι συναισθηματικοί φόβοι είναι πιο επικίνδυνοι

Κι αφού αγοράσουμε τα δώρα και κατασπαράξουμε όποιο μελομακάρονο βρεθεί στο δρόμο μας, έρχονται οι άλλοι φόβοι, οι πιο συναισθηματικοί, οι πιο επικίνδυνοι.

Η μοναξιά, οι προσδοκίες, οι αναμνήσεις. Σε μία μελέτη του 1980 σε φοιτητές στην περιοχή του Σικάγο σχετικά με τα συναισθήματα των εορτών, τα τρία θέματα που αναδύθηκαν πιο συχνά ήταν η μοναξιά, το άγχος και η αίσθηση του αβοήθητου (Peretti PO. Holiday depression in young adults. Psychologia. 1980;23:251–255).

Σε παρόμοια συμπεράσματα οδηγήθηκε και η καναδική μελέτη του 1999, αναφέροντας ως συχνότερους αγχογόνους παράγοντες κατά την εορταστική περίοδο τη μοναξιά (40%) και την έλλειψη της οικογένειας (38%) (Velamoor VR, Voruganti LP, Nadkarni NK., Feelings about Christmas, as reported by psychiatric emergency patients, Soc Beh Pers. 1999;27:303–308).

Γιορτές. Βρισκόμαστε με φίλους και συγγενείς για να φάμε, να πιούμε, να χορέψουμε. Νοσταλγούμε και ελπίζουμε να αναθερμάνουμε σχέσεις, να θυμηθούμε το "κάθε πέρσι και καλύτερα" και να νιώσουμε την πολυπόθητη οικειότητα.

Κάτω από ένα χιονισμένο πέπλο αλκοόλ, μουσικής και ζεστασιάς, μοιάζει να ερχόμαστε πιο κοντά και να χαμογελάμε. Μέσα από αυτό όμως προκύπτουν εύλογα και ανησυχίες για το επιφανειακό ορισμένων εκ των σχέσεων μας, για τη "ψεύτικη" εγγύτητα λόγω εορτών και για τις αλλαγές που άφησε ανεξίτηλα ο χρόνος πάνω σε κάποιους από εμάς.

Βλέπουμε συχνά οικογένειες να συγκρούονται και να τσακώνονται, καθώς όλοι εξαναγκάζονται να είναι μαζί, όπως και φίλους να απογοητεύονται αναζητώντας ο ένας τον άλλο, ώστε να περάσουν υποχρεωτικά καλά.

Ένας αδίστακτος εχθρός των γιορτών είναι οι προσδοκίες. Όλοι έχουμε μια εικόνα, μια ενδόμυχη, ενστικτώδη σχεδόν εικόνα των ιδανικών μας εορτών. Αναμοχλεύοντας το παρελθόν, οι πιο μαγικές εικόνες έρχονται στην επιφάνεια: Σπιτικά μελομακάρονα, αγγελάκια στο χιόνι, ζεστές αγκαλιές, χορός μέχρι θανάτου και γέλια αναμένουν εναγωνίως να ζήσουν ξανά. Περιμένουμε σχεδόν να μας συμβεί κάτι μαγικό, όπως στις ταινίες.

Κι αν δε χτυπήσει το κουδούνι για να μας κάνει κάποιος την πιο ωραία ερωτική εξομολόγηση του κόσμου, σκεφτόμαστε μεθυσμένα, μήπως την κάνουμε εμείς “just because it’s Christmas” (Love actually, 2003).

Η εικόνα που έχουμε πλάσει για τις γιορτές διαμορφώνεται από τα βιώματά μας, την προσωπικότητα και τα πρότυπά μας και από αυτήν πηγάζουν αντίστοιχα και οι φόβοι μας.

Μεγαλώνοντας, εσωτερικεύουμε κάποιες εικόνες, ως προς το αν τα Χριστούγεννα είναι οικογενειακή γιορτή, ευκαιρία για ξέφρενο πάρτυ με φίλους ή σκηνή από μαγική αμερικάνικη ταινία με happy end. Καμιά φορά δε αρκεί «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα» του Hans Christian Andersen για να καταστρέψει κάθε χριστουγεννιάτικη διάθεση και να μας κάνει να μισήσουμε τις γιορτές για πάντα, ακόμη κι αν αδυνατούμε να θυμηθούμε ποιος και γιατί μας το διάβασε για πρώτη φορά.

Όσο περισσότερες προσδοκίες δημιουργούμε σχετικά με τις γιορτές, τόσο περισσότερο αυξάνεται το άγχος προσμονής και προετοιμασίας. Θέλουμε να είναι όλα διαφορετικά ή ίσως όλα όπως παλιά. Οι επιθυμίες και τα όνειρα γίνονται ψυχαναγκασμοί και πηγαίνουν χέρι-χέρι με με την πιθανότητα ματαίωσης και απογοήτευσης.

Η επιθυμία των περισσοτέρων για γιορτές γεμάτες θαλπωρή, αυξάνουν το αίσθημα απομόνωσης και εσωτερικής μοναξιάς.

Η αίσθηση αυτή ενδέχεται να επιδεινωθεί σε ορισμένους υπό το φως του προβολέα του απερχόμενου έτους και του αντίστοιχου απολογισμού.

Οι άνθρωποι μπαίνουν στη διαδικασία ανασκόπησης, αναρωτιούνται ποιους στόχους έχουν επιτύχει ή μελαγχολούν για εκείνους που έμειναν στη λίστα των στόχων, μαζί με απωθημένα και όνειρα, ενώ παράλληλα, ο χρόνος, αμείλικτος περνάει. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος, εξαιτίας του οποίου πολλοί άνθρωποι προβαίνουν σε αποφάσεις για αλλαγές με την έλευση του νέου έτους.

Ίσως τελικά αυτό που φοβόμαστε είναι το ενδεχόμενο να μην είμαστε ευτυχισμένοι, να μας βρει η αυτοκριτική μας αρκετά μακριά από τα λευκά Χριστούγεννα που ονειρευόμασταν, μακριά από τη ζωή που ονειρευόμασταν. Ίσως αυτή η εποχή που "ζητάει" ζεστασιά, φως και ευτυχία, να είναι μια καλή αφορμή απλά για να σκεφτούμε πως θα θέλαμε να είναι οι ζωές μας και όχι για να φοβόμαστε το φάντασμα των Χριστουγέννων.

Καλές γιορτές!

Υ.Γ. Ευχαριστώ θερμά όσους ανταποκρίθηκαν στο ερώτημά μου και με βοήθησαν να συνθέσω το άρθρο αυτό με τις απαντήσεις, οι οποίες παρατίθενται αυτούσιες στην αρχή του κειμένου! “Πες μου αν θέλεις τι φοβάσαι τις γιορτές. Μόνο για ‘κείνη μη μου λες...” (Μόνο για κείνη μη μου λες, Μάνος Ξυδούς, 2001).

 

Προτεινόμενη βιβλιογραφία:

• The Christmas Effect on Psychopathology, Randy A. Sansone, MD, Lori A. Sansone, MD, Innovations in Clinical Neuroscience, December 2011

• Kasser, T., & Sheldon, K., What Makes for a Merry Christmas?, Journal of Happiness Studies, 3, (4), 313-329, DOI: 10.1023/A:1021516410457, 2002

• Schmitt, M., Davies, K., Hung, M., & Wright, S., Identity moderates the effects of Christmas displays on mood, self-esteem, and inclusion, Journal of Experimental Social Psychology, 46, (6), 1017-1022, DOI: 10.1016/j.jesp.2010.05.026, 2010