Mικροτραύματα και Ψυχοσωματικά συμπτώματα: Tι δηλώνουν για τις εμπειρίες της ζωής μας;

Ότι δε λέει το στόμα, το φωνάζει το σώμα.  Ένα πρόβλημα εξαλείφεται ουσιαστικά όταν το Εγώ έχει εξαλείψει τη δυσλειτουργική στάση του.

Δε θεραπεύουμε εμείς το σύμπτωμα, αλλά το ίδιο το σύμπτωμα προσπαθεί να θεραπεύσει το πρόβλημα. Η ίδια η αρρώστια εμφανίζεται γιατί από τη φύση της παλεύει να θεραπεύσει τον άρρωστο. Αυτή είναι η φύση της αντιδραστικότητας του σώματος. 

Αυτό όμως που κάνουμε πολλές φορές όταν πάσχουμε από έντονο άγχος, κρίσεις πανικού, κατάθλιψη και άλλα προβλήματα είναι να αγνοούμε ή να επικαλύπτουμε τα σωματικά συμπτώματα, σα να είναι δευτερεύοντα, ενώ αυτά είναι η ανάγκη του οργανισμού να εκδηλώσει ότι κάτι καταπιέζει ακόμη την ψυχή. 

Τι σημαίνουν τα σωματικά συμπτώματα για το Εγώ μας, τις εμπειρίες και τις αναμνήσεις μας; 

Ας σκεφτούμε ένα πολύ απλό παράδειγμα: τα δάκρυα. Τα δάκρυα είναι η σωματική εκδήλωση των συναισθημάτων. Αν κάποιος έχει την πεποίθηση ότι τα δάκρυα δηλώνουν αδυναμία και ευαλωτότητα για το εγώ του, ακόμη και αν του έρθει να κλάψει ή να συγκινηθεί, θα το σταματήσει αυτόματα.

Σταματά μία ανάγκη να εκφορτίσει από την ψυχή ένα σημαντικό συναίσθημα τη δεδομένη στιγμή.
Εκπαιδεύει τον εαυτό του στην καταπίεση των συναισθημάτων.

Αυτό συμβαίνει με τα ψυχοσωματικά συμπτώματα. Εκπαιδευόμαστε από παιδιά κάτω από την εξουσία των μεγάλων με συγκεριμένα πρότυπα, ποιο είναι το σωστό, ποιο είναι το λάθος, χτίζοντας πεποιθήσεις και συμπεριφορές. Από την πρώτη στιγμή που γεννιόμαστε ξεκινά να σμιλεύεται η ταυτότητά μας, ποιός είμαι, τα όριά μας, την εκτίμηση για τον εαυτό μας, μέσα από τη σχέση με τους γονείς. 

Η κρίση πανικού είναι κάτι βαθύτερο από αυτό που φαίνεται....

Μια γυναίκα που πάθαινε κρίσεις πανικού ανέφερε πολλά ψυχοσωματικά συμπτώματα, ταχυπαλμία, εφίδρωση, ζάλη, αίσθηση ότι χάνεται στο χώρο, υψηλή πίεση, πνίξιμο, και άλλα σε καταστάσεις που δεν ήταν αγχωμένη αλλά που ήταν χαλαρή, πχ σε καφέ με φίλες, το μεσημέρι που ξάπλωνε να ξεκουραστεί. ''Ενώ είμαι κουρασμένη, θελω να κοιμηθώ, αλλά τότε με πιάνουν όλα, και ξανασηκώνομαι''. 

Η γυναίκα αυτή είχε κάθε δικαίωμα να ξεκουραστεί και πραγματικά το ήθελε. Γιατί το σώμα δεν την άφηνε; Το σώμα αντιστεκόταν στη χαλάρωση. Το σώμα αναγνώριζε την κατάσταση χαλάρωσης ως απειλητική και το άγχος άρχιζε να ανεβαίνει.

Οι φόβοι έχουν καταγραφεί στη μνήμη του σώματος από διάφορες μορφές κακομεταχείρισης. Το μικρό κορίτσι δεν επιτρεπόταν να κάθεται γιατί άκουγε την κριτική της μητέρας του. Το μικρό κορίτσι έπρεπε να κάνει δουλειές, να ακολουθεί τη μητέρα στη δουλειά, μερικές φορές έπρεπε να μείνει μόνο του και δεν ήξερε τι να κάνει στο σπίτι, έπρεπε πάντα να κάνει κάτι. Μόνο μέσω της δραστηριοποίησης ένιωθε σημαντική, ότι αξίζει.  Αυτά τα πρέπει είχαν συγχωνευτεί στο Εγώ της, που της υπενθύμιζε κάθε φορά που πήγαινε να ξαπλώσει 'δεν επιτρέπεται να κάθεσαι, αν δεν σηκωθείς θα κατηγορηθείς' και αν δεν σηκωνόταν ολες οι αυτόματες πεποιθήσεις ξυπνούσαν, 'είμαι ανίκανη, άχρηστη, δεν αξίζω'. 

Ημικρανίες και πονοκέφαλοι..

Συνήθως, για να περάσει η ημικρανία παίρνουμε ένα χάπι. Το χάπι δε θεραπεύει την ημικρανία γιατί η ρίζα της ημικρανίας είναι συγκεκριμένα πρότυπα σκέψης και συναισθηματικές συνήθειες που διαμορφώθηκαν στην παιδική ηλικία. 

Ένας εργένης ανέφερε ότι όλη του η ζωή ήταν η δουλειά. Από μικρός ένιωθε την ανάγκη να εντυπωσιάζει τους γονείς του, να ακούει ένα μπράβο, να πάρει την αναγνώριση και την αποδοχή που ζητούσε. 'Αν γίνω ο καλύτερος θα είμαι σημαντικός για αυτούς', 'Οι επιδόσεις μου κρίνουν πόσο καλός είμαι και την αξία που έχω'. 

Θυμάται τις συγκρούσεις με τον πατέρα του, θυμάται το άγχος και τη θλίψη που ένιωθε όταν δεν ένιωθε επαρκής, την απάθεια της μητέρας του. Οι αναμνήσεις και οι πεποιθήσεις για τον εαυτό του τον οδήγησαν σε έναν μοναχικό εργασιομανή ενήλικα που κυνηγάει το τέλειο.

Να αποδεικνύει ότι μπορεί να τα καταφέρει τέλεια σε όλα. Οι παρατεταμένες ημικρανίες τον είχαν αποδιοργανωσει. Ο πονοκέφαλος ήταν το σύμπτωμα πίσω από την υπερβολική πίεση, πίσω από την υπέρβαση των αντοχών του, από υποχρεώσεις που τον επιβάρυναν, και το φόβο της κριτικής για αυτά. 

Κόμποι στο στομάχι, στομαχόπονοι και προβλήματα εντέρου...

Όταν ήρθε ένας άνδρας με υπερβολικό άγχος και συμπτώματα κατάθλιψης, ανέφερε ότι υπέφερε το τελευταίο διάστημα από κράμπες στο στομάχι. Ήταν τόσο δυσφορικές και ανυπόφορες που τον έκαναν δυσλειτουργικό στην καθημερινότητά του. Του ζητήθηκε να περιγράψει τον πόνο, να τον φανταστεί πως είναι μέσα στο στομάχι του, με τι μοιάζει ο πόνος, από τι υλικό και χρώμα είναι φτιαγμένος, τι χρειαζόταν να κάνει για να ανακουφιστεί; Τι φωνάζει αυτός ο πόνος; ''Δεν αντέχω άλλο εδώ μέσα, θέλω να βγω έξω, παρατήστε με, αλλά δεν ξέρω πως να βγω από εδώ μέσα''...

Ο άνδρας ταυτίστηκε με τον πόνο και συνειδητοποίησε ότι αυτά που έλεγε ο πόνος δεν τα είχε ξεστομίσει ποτέ για τον εαυτό του στην οικογένειά του. Η ατολμία και η πεποίθηση ότι δεν πρέπει να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας ήταν ένα μικρό τραύμα. Γύρω από την πατρική φιγούρα δεν επιτρεπόταν να εκφράσει τη διαφωνία του, το θυμό του, το παράπονό του. 'Είσαι κακό παιδί, αν θυμώνεις', 'Δεν πρέπει να κλαις, θα σου κλείσω το στόμα αν συνεχίσεις', 'Δεν ντρέπεσαι να φωνάζεις μπροστά σε όλους;', 'αν σε ακούσει ο πατέρας σου θα πας τιμωρία'. 

Tα λόγια σωματικοποιούνται, και ο οργανισμός καλείται να 'χωνέψει' και να διαχειριστεί αυτό που συμβαίνει. Η υπακοή του στις γονεϊκές εντολές και τα αυστηρά πρέπει δεν του διασφάλισαν την ψυχική και σωματική ισορροπία. 

Μια 'μουδιασμένη' ψυχή...

Μια νέα κοπέλα υπέφερε από καταθλιπτικά συμπτώματα, που έρχονταν, έφευγαν και επανέρχονταν. Δε μπορούσε να απολαύσει τη ζωή και τις σχέσεις της. Ένιωθε εξαρτημένη από το σύντροφό της, πίστευε ότι δεν είναι ικανή να ζήσει μόνη της και αμφισβητούσε συνεχώς για το αν αξίζει την αγάπη. 

Αυτό φαινόταν μεσα από τις συνεχείς συγκρίσεις που έκανε με τις άλλες κοπέλες, τη ζήλεια για το παρελθόν, το φόβο της απόρριψης και εγκατάλειψης. Θυμάται αυτόν τον φόβο από όταν ο πατέρας της έφευγε συνέχεια από το σπίτι, τον ζητούσε, ήθελε να νιώσει την προστασία του αλλά πάντα αργούσε. Η μητέρα έλειπε για δουλειά και έμενε μόνη της με τον αδερφό της. Όταν αρρώσταινε, κανείς δεν ήταν παρών να τη φροντίσει, και ακόμη και όταν ήταν καλά μαζί με τους γονείς της ένιωθε ότι κανείς δεν την καταλαβαίνει και δεν την ακούει πραγματικά.

Από την εφηβεία ένιωθε την ανάγκη να κάνει σχέση, αλλά όποτε ένιωθε τον κίνδυνο της εγκατάλειψης, ή ότι κάτι κακό μπορεί να πάθει ο σύντροφός της, μούδιαζε όλο της το σώμα. Άρχισαν να παραλύουν τα άκρα και έπειτα όλο το αίσθημα επεκτεινόταν στο υπόλοιπο σώμα. 

Αυτή η παγωμένη ενέργεια που ένιωθε ήταν ακριβώς αυτό που είχε νιώσει και μικρή. 'Δεν μπορώ να το διαχειριστώ, είναι πάνω από μένα'. 

Το προβλημα με την απειλή της εγκατάλειψης και ότι θα μείνει μόνη δεν ήταν μόνο ΄οτι δεν ήξερε πως να το διαχειριστεί, αλλά ότι η μοναξιά, ως πρώιμη ανάμνηση και ως μελλοντικός κίνδυνος, ήταν για εκείνη ζήτημα ζωής και θανάτου. Ένας φόβος τόσο συγχωνευμένος με το είναι της και την ύπαρξή της που στο τέλος της παρέλυε όχι μόνο το σώμα, αλλά και τη βούληση. 

΄Ότι αγνοείς, θα συνεχίζει να σε πληγώνει...

Ό,τι αγνοούμε θα συνεχίζει να μας πληγώνει, και όσο ένα τραύμα μας περιορίζει στη ζωή, σε δεδομένες καταστάσεις θα αναβιώνουμε τις πτυχές του αρχικού τραύματος, από μια μυρωδιά μέχρι την ίδια φοβική κατάσταση που επαναλαμβάνεται μπροστά μας. 

Ενώ θέλουμε να αλλάξουμε, μπορεί να νιώθουμε την αντίσταση στην αλλαγή, γιατί κρύβεται το άγνωστο, κάτι πέρα από αυτό που έχουμε μάθει τα προηγούμενα χρόνια, να κάνουμε, να νιώθουμε, να στεφτόμαστε. 

Οι πεποιθήσεις μας έχουν τόσο ανασταλτική δύναμη που μας εγκλωβίζουν μακριά από το δρόμο της αλλαγής. Όμως, ο καθένας είναι ο καλύτερος ειδικός να προσεγγίσει το σώμα του, τα συναισθήματά του γιατί εκείνος βιώνει το πρόβλημα και το σύμπτωμα. Το βιώνει ακριβώς για να θεραπεύσει τον εαυτό του. Αν μέσα μας είναι η αλήθεια, μόνο εμείς είμαστε οι σοφοί θεραπευτές του εαυτού μας.  

Όλοι κρύβουμε μικροτραύματα μέσα μας, και πολλές φορές αρνούμαστε να τα αποδεχτούμε, κάνοντας κριτική στον εαυτό μας ή στους άλλους, κρατάμε κακίες, και νιώθουμε θυμό. Δεν σημαίνει αυτό όμως ότι είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε μια ζωή υπό την σκιά των τραυμάτων μας. 

Ο στόχος είναι να έρθει η επίγνωση για αυτά, να τα προσεγγίσουμε, να τα αποδεχτούμε για να απελευθερωθούμε. Να μάθουμε τους τρόπους να τα διαχειριζόμαστε, αποκτώντας πιο υγιείς πεποιθήσεις και συμπεριφορές, και μια ψυχοσωματική ισορροπία.