Πώς η ενσυνειδητότητα σχετίζεται με την κατάθλιψη

Η κατάθλιψη, είναι μία από τις πιο γνωστές και μία από τις πιο κοινές ασθένειες που άνθρωποι με διαταραχές διάθεσης μπορεί να έχουν. Αφορά τόσο στο σώμα, όσο και στη ψυχή.

Υπάρχουν διάφορες αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν στην κατάθλιψη, όπως για παράδειγμα οι καταχρήσεις, οι ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, προβλήματα στην εργασία ή στο σχολείο κλπ.

Η συμπτωματολογία ποικίλει. Μερικά συμπτώματα είναι η απώλεια ή η αύξηση βάρους, διαταραχές στον ύπνο, δυσκολία συγκέντρωσης ή προβλήματα μνήμης.

Αντιμετωπίζεται είτε φαρμακευτικά, είτε με κάποια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση (Kyselova et all., 2018).

Ενσυνειδητότητα: Μία διαφορετική προσέγγιση

Σκοπός του παρόντος άρθρου, είναι να μελετήσει μια εναλλακτική μέθοδο, η οποία δρα συμπληρωματικά με τη ψυχοθεραπεία ή/και τη φαρμακολογία, την ενσυνειδητότητα.

Σύμφωνα με την έρευνα των Kyselova et all., (2019), ο διαλογισμός της ενσυνειδητότητας (ή mindfulness όπως λέγεται στην αγγλική ορολογία), μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του άγχους.

Τι είναι όμως ενσυνειδητότητα;

Σύμφωνα με τον Giraldi (2019), η ενσυνειδητότητα ορίστηκε από τον εμπνευστή της, τον John Kabat- Zinn, από το βουδιστικό διαλογισμό, που φέρνει στην επίγνωσή μέσω της προσοχής, σκόπιμα, την παρούσα στιγμή. Χωρίς κριτική. Με άλλα λόγια, έχουμε ένα αντικείμενο προσοχής, όπως για παράδειγμα την αναπνοή μας, κάποιο σημείο του σώματος μας, κάποια σκέψη μας ή κάποιο αντικείμενο, και το φέρνουμε στο επίκεντρο της προσοχής μας.

Σε αντίθεση με πολλούς μύθους και στερεότυπα που ακούγονται για το διαλογισμό και την ενσυνειδητότητα, δε χρειάζεται να είμαστε «καθαροί» και «άδειοι» από σκέψεις. Αυτό είναι θεωρητικά αδύνατο. Το μυαλό παράγει συνεχώς σκέψεις. Ωστόσο, μία κριτική οπτική, βοηθά σημαντικά στην πορεία μας.

Οι Harbi et all., (2021) βρήκαν στην έρευνα τους ότι το επίπεδο της ενσυνειδητότητας και της ψυχολογικής ανθεκτικότητας ήταν υψηλό, ενώ το επίπεδο της κατάθλιψης των συμμετεχόντων από υψηλό έπεσε στο μέτριο έπειτα από κάποιες συνεδρίες διαλογισμού.

Τα ευρήματα έδειξαν ότι υπάρχει μια θετική συσχέτιση μεταξύ ενσυνειδητότητα και ψυχολογικής ανθεκτικότητας. Με άλλα λόγια, μας κάνει πιο ανθεκτικούς να καταπολεμούμε τις δυσκολίες και τα προβλήματα μας, ενώ μας δίνει δύναμη να συνεχίζουμε. Από την άλλη, βρέθηκε αρνητική συσχέτιση μεταξύ ενσυνειδητότητας και κατάθλιψης.

Αλλάζοντας κλίμα μελέτης, ο Parmentier (2019) και οι συνεργάτες του επιβεβαίωσαν ότι η συναισθηματική ρύθμιση παίζει σημαντικό ρόλο μεταξύ ενσυνειδητότητας και κατάθλιψης στο γενικό πληθυσμό και δείχνει ότι μειώνει τον μηρυκασμό και την ανησυχία του άγχους και της κατάθλιψης. Αυτό με τη σειρά του, μειώνει τον κίνδυνο στο να εμφανιστεί κλινική κατάθλιψή. Ο μηρυκασμός, είναι ουσιαστικά όταν σκεφτόμαστε τα αρνητικά γεγονότα της ημέρας ξανά και ξανά, και δε μπορούμε να απαλλαγούμε από αυτές. Επιμένουν με άλλα λόγια.

Η συναισθηματική αυτορρύθμιση ορίζεται από τον Koole (2009), ως μια ρύθμιση συναισθημάτων που δεν αφορά τόσο πολύ τα εισερχόμενα ή τα εξερχόμενα συναισθήματα (πχ το θυμό, τη θλίψη ή τη χαρά). Αλλά αντιθέτως, είναι η ρύθμιση εκείνη που μπορεί να αλλάξει τις συναισθηματικές καταστάσεις του ατόμου κατά μήκος των αξιών, της διέγερσης και της προσέγγισης-φυγής του. Δηλαδή, να κάνει πράγματα που του αρέσουν και τον αναπτύσσουν ώστε να αποσπάσει την προσοχή του, αλλά παράλληλα να ρυθμίζει και όλα τα παραπάνω.

Επιπροσθέτως, έρευνες έδειξαν ότι η χρήση της ενσυνειδητότητας για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης μπορεί να βελτιώσει τα ψυχολογικά συμπτώματα στη διαχείριση πόνου αλλά και παρέχοντας ένα θετικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του ανθρώπου.

Αυτό, θα του δώσει χρήσιμες στρατηγικές αντιμετώπισης και προσαρμογής, ιδιαίτερα αν παλεύει πολύ καιρό με την κατάθλιψη. Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλά κλινικά στοιχεία που να δείχνουν ότι η συνειδητότητα υπερτερεί σε σχέση με άλλες παρεμβάσεις στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης (Marcella et all., 2021)

Βλέποντας και την άλλη πλευρά, η ενσυνειδητότητα θα μπορούσε να είναι μια μορφή αυτοβοήθειας και ένα μέσο αυτοβοήθειας. Ωστόσο, δεν έχει μελετηθεί και ερευνηθεί αρκετά η αποτελεσματικότητα της και δεν υπάρχει μια καθαρή εικόνα γύρω από αυτή (Martin et all., 2018).

Δε χρειάζεται να ξεχνάμε, ότι η ενσυνειδητότητα είναι ένα μέσο για να μας βοηθήσει να καταπολεμήσουμε την κατάθλιψη και έχει θετική επίδραση στη μείωση του άγχους, της κατάθλιψης και του στρες (Atia et all., 2020). Παρόλα αυτά, θα πρέπει πάντα να δρα συμπληρωματικά με τη ψυχοθεραπεία ή/και τη φαρμακοθεραπεία που κάνουμε και ποτέ να μην υποκαθιστά οποιαδήποτε μορφή θεραπείας λαμβάνουμε από κάποιον ειδικό.

Συνοψίζοντας, η ενσυνειδητότητα και ο διαλογισμός μπορούν να μειώσουν το άγχος, το στρες και την κατάθλιψη και να βοηθήσουν στη συναισθηματική αυτορρύθμιση. Ωστόσο, η υιοθέτηση μιας «μη κρίνουσας» τεχνικής, δηλαδή το να μη κρίνουμε τον εαυτό μας αν σκέφτεται κάτι, θα βοηθήσει αρκετά την πρακτική μας και θα μας κάνει να νιώσουμε καλύτερα. Άλλωστε, είναι μια διαδικασία, και όπως σε κάθε διαδικασία, με την πορεία γινόμαστε καλύτεροι σε αυτό.

 

Πηγές:

Al Harbi, B. H., Mhedat, F. A., & Alkhazaleh, Z. M. (2021). Mindfulness and its relation to psychological resilience and depression of distinguished students. Journal of Educational and Social Research, 11, 91-91.

Atia, M. M., & Sallam, L. E. (2020). The effectiveness of mindfulness training techniques on stress anxiety and depression of depressed patient. Am J Nurs, 8(1), 103-113.

Giraldi, T., & Giraldi, T. (2019). What is mindfulness?. Psychotherapy, Mindfulness and Buddhist Meditation, 13-35.

www.therapia.gr/mirykasmos-ton-skepseon/

Koole, S. L. (2009). The psychology of emotion regulation: An integrative review. Cognition and emotion, 23(1), 4-41.

Kyselova, A. A., Kravtsova, E. S., Mishchenko, D. O., & Chernishova, E. R. (2018). The relationship between mindfulness meditation and depression. Український журнал медицини, біології та спорту, 4(326), 304.

Marcella, D. C., Denise, G., Rosanna, P., Viviana, L. B., Emanuele, C., Katia, M., ... & Francesco, C. (2021). Psychological well-being in people with multiple sclerosis: a descriptive review of the effects obtained with mindfulness interventions. Neurological Sciences, 1-7.

Martin, K. J., Golijani-Moghaddam, N., & dasNair, R. (2018). Mindfulness self-help interventions for symptoms of depression, anxiety and stress: Review and meta-analysis. International Journal of Therapy and Rehabilitation, 25(2), 82-95. 

Parmentier, F. B., García-Toro, M., García-Campayo, J., Yañez, A. M., Andrés, P., & Gili, M. (2019). Mindfulness and symptoms of depression and anxiety in the general population: The mediating roles of worry, rumination, reappraisal and suppression. Frontiers in psychology, 10, 506.