Παλεύοντας με το χρόνιο πόνο

Αν αναζητήσουμε τον ορισμό του, με τον όρο χρόνιο πόνο νοείται ο πόνος που επιμένει πέραν του χρονικού διαστήματος που απαιτείται τυπικά για την ολοκλήρωση της επούλωσης του τραύματος, για την αποδρομή μιας οξείας ασθένειας 

Ο χρόνιος πόνος έχει πολλαπλές επιπτώσεις στο άτομο, με την ψυχολογική επίπτωση του χρόνιου πόνου σε έναν ασθενή να είναι ιδιαίτερη, καθώς επηρεάζεται το νευρικό σύστημα και το άτομο βρίσκεται σε μία μόνιμη κατάσταση άμυνας. 

Απέναντι σε τι αμύνεται όμως;

Η γρήγορη απάντηση θα ήταν ότι αμύνεται απέναντι σε οποιοδήποτε εξωτερικό ερέθισμα μπορεί να πυροδοτήσει ένα σύμπτωμα, ή αμύνεται απέναντι σε οποιοδήποτε σύμπτωμα νιώσει.

Ας σκεφτούμε το χρόνιο πόνο σαν ένα μηχανισμό που μας προστατεύει. O εγκέφαλος λοιπόν κάθε φορά που νιώθει τον παραμικρό πόνο, τον παραμικρό «εχθρό» ενεργοποιείται και εστιάζει στα πεδία που κρίνει επικίνδυνα. 

Συχνά οι άνθρωποι που βιώνουν τον πόνο θεωρούν ότι μεγεθύνεται, ότι τους κάνει δυσλειτουργικούς και ότι δεν μπορούν να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που θέλουν, που ήθελαν, που έκαναν και μπορούσαν να τις ολοκληρώσουν χωρίς πόνο. Και ίσως αυτή να είναι η μεγαλύτερη παγίδα του χρόνιου πόνου...η σύγκριση με το παρελθόν...γιατί όσο συγκρίνουμε, τόσο εστιάζουμε σε όσα δεν μπορούμε να κάνουμε, θυμώνουμε με τον εαυτό μας, ενεργοποιείται το σώμα μας και νιώθουμε τον πόνο ακόμα πιο ισχυρό.

Παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, οι κεφαλαλγίες, οι μυαλγίες μπορούν να συσχετιστούν με το χρόνιο πόνο, όπως άλλωστε και η κατάθλιψη ή οι αγχώδεις διαταραχές, που μπορεί να αυξήσουν την αίσθηση του άλγους.

Ο χρόνιος πόνος μπορεί να είναι σωματικός ή σπλαχνικός, περιφερικός ή κεντρικός, αλγαισθητικός, νευροπαθητικός ή μεικτός, μετατραυματικός, ψυχοσωματικός, ήπιος ή έντονος.
Ο χρόνιος πόνος μπορεί να επηρεαστεί από πολλούς παράγοντες, όπως είναι ένα τραύμα, οι δραστηριότητές μας, η φυσική μας κατάσταση, η άσκηση, η συναισθηματική μας κατάσταση.

Όμως, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, το μεγαλύτερο στοίχημα για τη διαχείριση του χρόνου πόνου είναι η συννοσηρότητα και το γεγονός ότι τις περισσότερες φορές  συνοδεύεται από οξύ στρες, φόβο, άγχος, πένθος, χρόνια κόπωση , κατάθλιψη ή καταθλιπτικό συναίσθημα, υπερδιέγερση, μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, υπερένταση, διαταραχές όρεξης και διαταραχές ύπνου, καταστροφοποίηση, απόσυρση, γενικευμένη δυσλειτουργικότητα.  

Η αλήθεια είναι ότι ο χρόνιος πόνος απαιτεί μία εξατομικευμένη αντιμετώπιση, καθώς συχνά είναι πολυπαραγοντικός και απαιτείται μία ολοκληρωμένη ιατρική εκτίμηση.

Στόχος της θεραπευτικής ομάδας που συχνά απαιτείται για την αντιμετώπισή του είναι η αντιμετώπιση της κρίσης και του έντονου πόνου, ώστε να προληφθεί η χρονιότητα και η δυσλειτουργικότητα του ατόμου, η κοινωνική του απόσυρση και η αλλαγή του φόβου του σε φοβία. Aυτή η αλλαγή είναι ένα τεράστιο στοίχημα για τον πάσχοντα και για το οικογενειακό του περιβάλλον.

Αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, στον χρόνιο πόνο δεν εμπλέκεται μόνο ένας. Δεν εμπλέκεται λοιπόν μόνο ο πάσχων, καθώς αναζητάει άλλοτε συμμάχους, άλλοτε ανθρώπους να τον κατανοήσουν, άλλοτε ανθρώπους να συμπάσχουν μαζί του, άλλοτε ανθρώπους να εκφράσει το θυμό του και άλλοτε απλά να μιλήσει. Προσπαθώντας να τους πείσει για το εύρος του πόνου, για τις τεχνικές που προσπαθεί να χρησιμοποιήσει, για την αμφισβήτηση που μπορεί να νιώθει από όλους, καθώς θεωρεί ότι δεν τον πιστεύουν. Και ίσως να μην τον πιστεύουν, γιατί αντικειμενικά ο πόνος και η αίσθηση του πόνου είναι υποκειμενική.

Τα στοιχήματα για τη διαχείριση του χρόνιου πόνου είναι πολλά και οι στόχοι είναι πολλαπλοί.

Το μεγαλύτερο στοίχημα όμως για την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου είναι η σωστή αυτό-παρατήρηση και η έγκαιρη διάγνωση, για να προληφθεί η χρονιότητα.

Δεν χρειάζεται να αγνοούμε τον πόνο, αλλά ούτε και να τον φοβόμαστε γιατί ουσιαστικά με αυτό τον τρόπο θα ενεργοποιήσουμε ψυχολογικές άμυνες του οργανισμού.

Τι απαιτείται λοιπόν;

Αυτό που απαιτείται είναι να δημιουργήσουμε συμμάχους, τους οποίους θα εμπιστευόμαστε για να χτίσουμε εργαλεία αντιμετώπισης.

Αυτό που απαιτείται είναι να ακούμε το σώμα μας, χωρίς να το φοβόμαστε. Να σεβόμαστε το σώμα μας και να ακούμε τα ενοχλήματα, χωρίς όμως να γίνονται η προτεραιότητά μας. Ας αλλάξουμε δηλαδή την οπτική μας. 

Αυτό που απαιτείται είναι να σκεφτούμε ότι η ψυχολογική πίεση και το άγχος επιδεινώνουν ή πυροδοτούν το χρόνιο πόνο. Καθώς στην πραγματικότητα χωρίς να το παρατηρούμε αφήνουμε τα όρια των ανοχών μας να ξεπεράσουν τα όρια των σωματικών και ψυχολογικών αντοχών μας. 

Οι άνθρωποι που βιώνουν χρόνιο πόνο ταυτίζονται με τον χρόνιο πόνο, γίνεται συνέχεια της ταυτότητάς τους, γίνεται κομμάτι της καθημερινότητάς τους, καθώς τους προκαλεί ισχυρό φόβο και ακόμα και όταν σταματήσουν να πονάνε φοβούνται την επόμενη φορά του πόνου.

Ουσιαστικά δηλαδή ενεργοποιείται ο φόβος του φόβου και σχεδόν πάντα παρατηρούν το σώμα τους, το ψηλαφούν εστιάζοντας σε εστίες κινδύνου. Στην πραγματικότητα όμως αυτό δεν αφήνει ποτέ το σώμα και τον εγκέφαλο να νιώσει ασφαλής. 

Τι μας μαθαίνει ο πόνος;

Ο πόνος μπορεί να μας μάθει πολλά. Περνάμε στάδια πένθους, άρνησης, θλίψης και διαπραγμάτευσης. Όμως, ουσιαστικά μπορεί να μας μάθει να φροντίζουμε τον εαυτό μας, γιατί ουσιαστικά μάλλον μας υπενθύμισε ή μας υπενθυμίζει ότι μας έχουμε παραμελήσει.

Αποφασίζοντας λοιπόν ότι ο χρόνιος πόνος υπάρχει στη ζωή μας, ακόμα και αν αυτό μας ενοχλεί, σημαίνει ότι γινόμαστε σύμμαχοι του εαυτού μας. Είναι σαν να τον αποδεχόμαστε ότι μπορεί να υπάρξει, χωρίς όμως να του θυμώνουμε, γιατί εγκλωβιζόμαστε μέσα του. 

Αποφασίζοντας ότι ο χρόνιος πόνος είναι εδώ, εστιάζουμε στην αυτό-φροντίδα μας, συμφιλιωνόμαστε με μία νέα καθημερινότητα, χωρίς να ενοχλούμαστε, να εξοργιζόμαστε με τη νέα κατάσταση, αλλά βλέπουμε την ευκαιρία πίσω από τον πόνο.

Και αν με ρωτούσατε ποιο είναι το στοίχημα για την ίδια μας τη ζωή όταν υπάρχει ο χρόνιος πόνος, η αλήθεια είναι ότι θα μπορούσα να σκεφτώ πολλά

• να μην εγκλωβιζόμαστε στο φόβο μας
• να μην εγκλωβιζόμαστε στο άγχος της παρατήρησης και στην εμμονική ενασχόληση με το σώμα μας
• να μην επιμείνουμε στον πόνο και να μην του δώσουμε μεγαλύτερη έκταση από αυτήν που του άξιζε, γιατί όταν το κάναμε, στερηθήκαμε πολλά
• να μην συγκρίνουμε με το παρελθόν 

Μα πάνω από όλα θα ήθελα πάντα να μου υπενθυμίζω πως όταν αρχίσει να εξασθενεί ο πόνος, δεν θέλω να μου επιτρέψω να εξασθενήσει η αυτό-φροντίδα μου.