Τα όρια στην κριτική και τα reality shows

Ακρόαση άρθρου......

Πάνε πολλά χρόνια που έχουμε συνηθίσει τα reality shows σαν ένα αναπόσπαστο μέρος της τηλεοπτικής και διαδικτυακής μας πραγματικότητας και δεχόμαστε σχεδόν άβουλα καμιά φορά το δημόσιο εξευτελισμό ανθρώπων που με τη θέληση τους έχουν αποφασίσει να τοποθετήσουν τον εαυτό τους σε θέση αντικειμένου, υπό την κρίση της εκάστοτε επιτροπής αναζήτησης ταλέντων.

Σκοπός των reality shows

Ο σκοπός κάθε φορά δεν είναι άλλος από την ανάδειξη κάποιων ''μεγάλων'' ταλέντων και φυσικά αν κάποιος δεν τα καταφέρει γίνεται αυτομάτως υποπροϊόν και απομακρύνεται άλλες φορές διακριτικά άλλοτε με πολύ άσχημο τρόπο από τη δημοσιότητα. Χωρίς αντίρρηση έχουν κατά καιρούς υπάρξει επιτροπές που έδειξαν μεγάλο σεβασμό και χειρίστηκαν με προσοχή τους υπό κρίση υποψηφίους τους. Άλλες πάλι φορές έχουμε παρακολουθήσει ευτράπελα,συγκρούσεις, μάχες ολόκληρες να διαδραματίζονται προς χάριν πάντα των διαφημιστικών εταιρειών και της τηλεθέασης.

Πολύ πρόσφατα έτυχε να παρακολουθήσω ένα στιγμιότυπο από ένα τηλεοπτικό ενσταντανέ ενός υποψηφίου μοντέλου το οποίο ένα μέλος της επιτροπής κυριολεκτικά αποδόμησε σε κάθε επίπεδο. Δε θα εξετάσω πώς η συγκεκριμένη κοπέλα βρέθηκε στην εν λόγω εκπομπή και αν όντως είχε τα απαιτούμενα προσόντα, όμως, θα σταθώ με λύπη μου στον τρόπο που το συγκεκριμένο μέλος της επιτροπής αυτής απευθύνθηκε στην κοπέλα.Το να λες κάποιον άσχημο, αντιπαθητικό και να τον εξετάζεις σχεδόν με το μικροσκόπιο και όλο αυτόν τον εξευτελισμό να τον ντύνεις με το πέπλο του ειδήμονα,του φτασμένου, βασιζόμενος στην κυριαρχία της θέσης ισχύος σου ενώπιον κάμερας, χωρίς να δίνεις καμία σημασία σε αυτό που μπορεί να δημιουργήσεις σε έναν άνθρωπο εκείνη τη στιγμή, είναι το λιγότερο ανεπίτρεπτο και είναι και ο λόγος που αποφάσισα να γράψω το άρθρο αυτό.

Η ανάγκη για αποδοχή

Από μικρός ο άνθρωπος δύο πράγματα αναζητά την αγάπη και την αποδοχή. Μάλιστα, στο βαθμό που δεν καταφέρνει να αποκτήσει τα δύο αυτά μέσα στην οικογένεια του, προσπαθεί απεγνωσμένα να τα κερδίσει με όποιον τρόπο και κόστος από το περίγυρό του.'Οσο μεγαλύτερη η ανάγκη για αποδοχή και αναγνώριση, τόσες περισσότερες και οι ατυχίες,τα δράματα,οι απογοητεύσεις και φυσικά το ψυχικό κόστος ενός εαυτού που μανιωδώς αναζητά τη ταυτότητα του. Για το λόγο αυτό, τα reality αναζήτησης ταλέντων δε θα μπορούσαν παρά να έχουν τόσο μεγάλη απήχηση, ακριβώς για το λόγο οτι είναι τόσοι πολλοί οι άνθρωποι με ανάγκη να τους πούν μια καλή κουβέντα και να τους καλύψουν με όποιο τρόπο το κενό σε αναγνώριση και αποδοχή.

Ποιά είναι όμως τα όρια αυτού που κρίνει αυτόν που έστω και εσφαλμένα και κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες βρέθηκε μπροστά του για να τον κρίνει;

Οι κίνδυνοι της συμμετοχής σε reality

Yπάρχει άραγε κάποιος ειδικός ψυχικός υγείας που να εξετάζει την ευαλωτότητα και τις δυνατότητες κάθε υποψηφίου να δεχτεί τη κριτική; Yπάρχει κάποια μέριμνα η κάποιος μηχανισμός διαχείρισης κρίσεων που θα αναλάβει δράση και θα επιβάλλει τα όρια αν κάτι δε πάει καλά από κάποια πλευρά κριτών και διαγωνιζομένων; Yπάρχει κάποιος που να εξετάζει πώς πέρασαν τη νύχτα ή την επόμενη μέρα τους οι υποψήφιοι που δέχτηκαν σφοδρή και εξευτελιστική κριτική;

Aναρωτιέμαι πού μπορεί να αναζητηθούν οι ευθύνες αν κάποια στιγμή υπάρξει κάποια απόπειρα αυτοκτονίας ή κάποια πρόκληση σωματικής βλάβης με αφορμή κάτι που διαδραματίστηκε σε μια από αυτές τις εκπομπές. Φυσικά, ο αντίλογος λέει οτι εφόσον κανείς πάει με δική του ευθύνη, κάπου οφείλει να είναι προετοιμασμένος και για τα χειρότερα.

Όμως εγώ ρωτάω. Είναι προσόν για μια κοινωνία να προκαλεί και να στηρίζει τα χειρότερα, έστω και αν γίνονται σχεδόν με τη συγκατάθεση και των δύο πλευρών;

Ακόμα, δηλαδή, και αν κάποιος πάσχει από χαμηλή αυτοεκτίμηση, μαζοχισμό και κακή φαντασιακή εικόνα προοπτικής του εαυτού του, είμαστε υπεράνω κάθε ευθύνης όσοι συντρέχουμε στην επιδείνωση μιας έστω παγιωμένης κατάστασης;

Η πρόταση του ειδικού

Ζητήματα Ηθικής και Δεοντολογίας στην Άσκηση της Ψυχοθεραπείας
Κύκλος Σεμιναρίων για Επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας | Γενική είσοδος: 35 ευρώ
Θεματικές Ενότητες: Διπλές σχέσεις θεραπευτή – θεραπευόμενου | Ψυχική ανθεκτικότητα του θεραπευτή | Υπέρβαση – παραβίαση ορίων στην ψυχοθεραπευτική σχέση | Ειδικές προκλήσεις στην ψυχοθεραπεία | Ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας | Διαχείριση εξω-θεραπευτικών πληροφοριών | Διατήρηση και άρση του απορρήτου

Γνώμη μου είναι πως για να σταθούν αντίστοιχες επιτροπές ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο παρεκτροπών θα έπρεπε αφενός να υπάρχουν σταθμισμένες αξιολογήσεις τόσο για τα μέλη της επιτροπής όσο και για τους υποψηφίους. Θα ήταν καλό τα οριοθετηθεί το εύρος, η ποιότητα και ο τρόπος που θα ασκείται η κριτική και να απομακρύνονται όσοι δε πληρούν τα κριτήρια από κάθε πλευρά.

Όμως τότε πιθανόν να μην είχε τόση πλάκα για κάποιους. Πιθανόν τα νούμερα της τηλεθέασης να έπεφταν και ενδεχομένως εκπομπές αντίστοιχου τύπου να μην είχαν πια θέση σε μια κοινωνία που σέβεται, πειθαρχεί και κινείται με γνώμονα την ανθρωπιά, την ηθική, την ευγένεια και το σεβασμό στον όποιο και κάθε άλλο άνθρωπο με όποιο χαρακτηριστικό, ιδιαιτερότητα και πρόβλημα.

Αν τέτοια φαινόμενα τα αφήνουμε ασχολίαστα και τα προσπερνάμε, είναι σα να βάζουμε με το δικό μας τρόπο μια υπογραφή συγκατάθεσης για το επόμενο παιδί που θα δεχτεί βία στο σχολείο,για τον επόμενο μετανάστη που δεχτεί εξευτελισμό, για τον επόμενο Ζακ που θα αφήσει τη τελευταία του πνοή κάπου σε κάποιο δρόμο και για τον επόμενο έφηβο που θα τον φωνάζουν "αδερφή" γελώντας.

Reality σημαίνει πραγματικότητα, μόνο που η πραγματικότητα μας αφορά και είμαστε μέρος αυτής με κάθε μας θέση, τοποθέτηση άρνηση ή συγκατάθεση.