Η θέση των Παιδοψυχιάτρων για το ζήτημα Ειδικής Αγωγής & ΕΟΠΥΥ

Με ιδιαίτερη ανησυχία παρακολουθεί τις εξελίξεις για τη μεταρρύθμιση στο θέμα της Ειδικής Αγωγής, Η Ελληνική Εταιρεία Παιδοψυχιάτρων. Μεταξύ άλλων, προτείνει την τροποποίηση του αδόκιμου όρου "περί ειδικής αγωγής" του άρθρου 17 και αντιπροτείνει την μετονομασία σε "υπηρεσίες ψυχικής υγείας και ειδικών θεραπευτικών πράξεων".

Επισημαίνει ακόμη ότι δεν έχει ληφθεί πρότερη νομοθετική πρωτοβουλία για την πιστοποίηση των επαγγελματιών και την αδειοδότηση των φορέων ή των ιδιωτών που παρέχουν τις υπηρεσίες αυτές, ώστε να προλαμβάνονται οι κακές πρακτικές.

Για τη διαδικασία της σύναψης συμβάσεων μεταξύ παρόχων υπηρεσιών Ειδικής Αγωγής και ΕΟΠΥΥ, οι θέσεις και οι ενστάσεις των Παιδοψυχιάτρων / της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας -αναλυτικά- είναι οι ακόλουθες:

1. Στην πλειοψηφία οι περιγραφόμενες στο άρθρο 17 ως πράξεις «ειδικής αγωγής» (λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, ψυχοθεραπεία, συμβουλευτική γονέων κλπ) είναι πράξεις που παρέχονται σε παιδιά και εφήβους που εμφανίζουν ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς όπως: διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός), ειδικές αναπτυξιακές διαταραχές (διαταραχή της άρθρωσης, διαταραχή στην έκφραση της γλώσσας ή του λόγου κλπ), νοητική καθυστέρηση, διαταραχές με έναρξη κατά την παιδική και εφηβική ηλικία (ΔΕΠ-Υ κλπ) όπως περιγράφονται στο ταξινομητικό σύστημα ICD-10 της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας).

Οι ειδικές θεραπείες αποτελούν τμήμα μόνο της συνολικής θεραπευτικής αντιμετώπισης για την οποία αποκλειστικά υπεύθυνος είναι ο παιδοψυχίατρος. Ο οποίος είναι και ο μόνος αρμόδιος τόσο για την διαγνωστική εκτίμηση όσο και για την συνταγογράφηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση της θεραπευτικής διαδικασίας.

Επισημαίνουμε ότι ο παιδοψυχίατρος είναι υπεύθυνος και για τον συντονισμό της διεπιστημονικής ομάδας που απαιτείται για την αντιμετώπιση και αποκατάσταση των διαταραχών ψυχικής υγείας των παιδιών και εφήβων.

Η πρόθεση του ΕΟΠΥΥ να αναθέσει το έργο του παιδοψυχίατρου σε άλλες ιατρικές ειδικότητες (παιδίατρους, νευρολόγους, ψυχιάτρους κλπ) αποτελεί επικίνδυνη, νομικά αβάσιμη και αντιεπιστημονική πρακτική.

2. Σύμφωνα με το προσχέδιο σύμβασης που ανάρτησε ο ΕΟΠΥΥ στην ιστοσελίδα του, ο παιδοψυχίατρος αποκλείεται από τη σύναψη σύμβασης για παροχή ψυχοθεραπευτικών πράξεων, ενώ αυτό το δικαίωμα παραχωρείται κατ’ αποκλειστικότητα σε ψυχολόγους, χωρίς να τίθεται μάλιστα κανένα κριτήριο εκπαίδευσης ή επαγγελματικής εμπειρίας!

Επισημαίνουμε την απαράδεκτη για ευρωπαϊκή χώρα απουσία μητρώου πιστοποιημένων - εκπαιδευμένων ψυχοθεραπευτών, γεγονός που έχει επιφέρει σύγχυση και κακές πρακτικές σε πληθώρα περιστατικών.

Σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία η ψυχοθεραπεία είναι ιατρική πράξη. Ο αποκλεισμός των παιδοψυχίατρων από τη σύναψη συμβάσεων για την παροχή πράξεων ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής γονέων είναι αντιδεοντολογική και παράνομη πράξη. Η προτεινόμενη σύναψη συμβάσεων με ψυχολόγους, χωρίς πιστοποιημένη εκπαίδευση και εμπειρία στην ψυχοθεραπεία, είναι νομικά αβάσιμη και εν δυνάμει επικίνδυνη.

3. Έλλειψη κανονιστικού πλαισίου (αδειών ίδρυσης και λειτουργίας θεραπευτικών χώρων όπως γραφείων, συστεγασμένων ατομικών επιχειρήσεων και μεγαλύτερων Μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας –«Κέντρων»).
Η απουσία οποιασδήποτε νομοθετικής ρύθμισης για τη θέσπιση κριτηρίων (κτηριολογικά κριτήρια, πρόβλεψη για ελάχιστο απαραίτητο προσωπικό που θα εξασφαλίζει την διεπιστημονικότητα), είναι ο κύριος λόγος της εκρηκτικής αύξησης των παρόχων, της τεχνητής ζήτησης σε ορισμένες διαγνωστικές υποκατηγορίες και της κατασπατάλησης πόρων του ΕΟΠΥΥ.
Αντίθετα οι παροχές του ΕΟΠΥΥ σε ομάδες πληθυσμού που έχουν πραγματική ανάγκη είναι ανύπαρκτες (Νοητική Υστέρηση) ή πολύ μικρότερες από τις αναγκαίες (αυτισμός).

Δυστυχώς, δεν είναι σπάνιες οι κακές και επικίνδυνες θεραπευτικές πρακτικές και η παροχή υπηρεσιών διαφορετικές από εκείνες που ορίζονται από το ιατρικό παραπεμπτικό.

Το σχεδιαζόμενο clawback, προκειμένου να συγκρατήσει το κόστος, λειτουργεί ισοπεδωτικά και εξισώνει τόσο τις διαφορετικές ανάγκες των περιστατικών όσο και τους φορείς μεταξύ τους, παρά την διαφορετική επιστημονική τους επάρκεια.
Ο ΕΟΠΥΥ και το υπουργείο Υγείας, οφείλουν να προασπίσουν το δημόσιο χρήμα και τη δημόσια υγεία μέσω του ελέγχου της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Η άμεση εκπόνηση των όρων - προϋποθέσεων ίδρυσης και λειτουργίας για την αδειοδότηση επαγγελματιών και φορέων παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας με την ουσιαστική συμμετοχή του παιδοψυχίατρου, είναι ο μόνος τρόπος συγκράτησης της δαπάνης, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η ψυχική υγεία του εξυπηρετούμενου πληθυσμού.

4. Ο υφιστάμενος ΕΚΠΥ χαρακτηρίζεται από πλήρη ασάφεια ως προς τις διαγνωστικές κατηγορίες, για τις οποίες υπάρχει συμμετοχή του ΕΟΠΥΥ στην κάλυψη των δαπανών. Το αποτέλεσμα είναι να ταλαιπωρούνται οι ασφαλισμένοι και να εγκαλούνται οι συνταγογραφούντες.

Η απουσία θεραπευτικών πρωτοκόλλων για τις παιδοψυχιατρικές διαταραχές αφήνει τελείως απροστάτευτους τους ασφαλισμένους από μη ελεγχόμενους και μη επιστημονικά πλαισιωμένους -εντός ή εκτός εισαγωγικών- θεραπευτές.
Η εκπόνηση σύγχρονου ΕΚΠΥ, με τη χρήση κωδικών του ICD-10 και θεραπευτικών πρωτοκόλλων θα ορίζει τα είδη των θεραπευτικών πράξεων, το χρονικό διάστημα αποζημίωσης τους και το ποσοστό κάλυψης της δαπάνης.

5. Οι σχεδιαστές του νέου συστήματος τεκμηριώνουν την υπερβολική –κατ’ αυτούς- τεχνητή ζήτηση, συγκρίνοντας το ύψος της δαπάνης για την «ειδική αγωγή» με το αντίστοιχο για τις ιατρικές πράξεις. Χρειάζεται να συνυπολογιστεί η αδυναμία, εξαιτίας της υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησης των Δημόσιων Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, επαρκούς κάλυψης των αυξημένων αιτημάτων.

Παρά το γεγονός, ότι δεν υπάρχει επαρκώς τεκμηριωμένη επιστημονική γνώση των αναγκών ψυχικής υγείας του παιδικού και εφηβικού πληθυσμού της χώρας μας φαίνεται ότι αυτές είναι πολύ μεγαλύτερες από τις χρηματοδοτούμενες από τον ΕΟΠΥΥ. Στη διαπίστωση αυτή συνηγορεί και η εμπειρία από τις άλλες χώρες της Ε.Ε.

Η καταγραφή αναγκών ψυχικής υγείας του πληθυσμού πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα ευνομούμενου κράτους που θέλει αφενός να προστατεύει τα παιδιά και τους έφηβους με παιδοψυχιατρικές διαταραχές και αφετέρου να κάνει καλή κατανομή των κονδυλίων του ασφαλιστικού συστήματος.

Για τους παραπάνω λόγους το Δ.Σ. της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδας-Ένωσης Ψυχιάτρων Παιδιών και Εφήβων μετά από διαβούλευση με τα μέλη της Π.Ε.Ε. ζητά από τον ΕΟΠΥΥ και το υπουργείο Υγείας τα παρακάτω:

- Την ολιγόμηνη αναβολή έναρξης ισχύος του νέου τρόπου αποζημίωσης των ειδικών θεραπευτικών πράξεων που αφορούν σε παιδιά και έφηβους με ψυχικές διαταραχές και διαταραχές συμπεριφοράς (όπως αυτές ορίζονται από το ταξινομητικό σύστημα της Π.Ο.Υ. ICD-10).

- Τη σύσταση επιτροπής που σε σύντομο χρονικό διάστημα θα επεξεργαστεί και θα προτείνει: 

1. Έναν ασφαλιστικά και επιστημονικά σύγχρονο Ενιαίο Κώδικα Παροχών Υγείας, στο μέρος που αφορά το άρθρο 17 του υφιστάμενου ΕΚΠΥ
2. Θέσπιση όρων και προϋποθέσεων ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών φορέων παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ειδικών θεραπευτικών πράξεων
3. Την εξασφάλιση χρήσης σύγχρονων και επιστημονικά τεκμηριωμένων θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

-  Τη διασφάλιση του ρόλου του παιδοψυχίατρου ως συντονιστή και υπεύθυνου της διεπιστημονικής ομάδας και ως παρόχου υπηρεσιών ψυχοθεραπείας και συμβουλευτικής (ψυχοθεραπείας) γονέων.

- Σύσταση επιτροπής για καταγραφή αναγκών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ειδικών θεραπειών παιδικού και εφηβικού πληθυσμού, ώστε να σχεδιασθεί σε απώτερο χρόνο η αποτελεσματικότερη διάθεση των ασφαλιστικών κονδυλίων.

- Την εξεύρεση κονδυλίων για πληθυσμούς που σήμερα δεν έχουν τη δυνατότητα να λάβουν υπηρεσίες (παιδιά ανασφάλιστων, μεταναστών κλπ).

- Την πιστοποίηση και σύσταση μητρώου εκπαιδευμένων ψυχοθεραπευτών (ιατρών , ψυχολόγων, κλπ).

Διαβάστε ακόμη στο E-Psychology τις θέσεις του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων για το θέμα της Ειδικής Αγωγής και τον ΕΟΠΥΥ: Ενημέρωση του ΣΕΨ για το θέμα Ειδικής Αγωγής & ΕΟΠΥΥ