Τέχνη και Pride: Θετική Ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης κατά την περίοδο της Γιορτής Υπερηφάνειας

Η θετική ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης παρέχει μια διέξοδο για αυτοέκφραση κατά τη διάρκεια της Γιορτής Υπερηφάνειας.

 Η θετική ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης μπορεί να είναι ένας ευεργετικός τρόπος έκφρασης της ευρείας σειράς συναισθημάτων που νιώθουν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια του Μήνα Υπερηφάνειας.

• Τα σόλο έργα τέχνης μπορούν να βοηθήσουν στην καλλιέργεια της ατομικής έκφρασης και στη δημιουργία αυθεντικής σχέσης μεταξύ του θεραπευόμενου και του θεραπευτή του.
• Τα ομαδικά έργα τέχνης μπορούν να βοηθήσουν στην καλλιέργεια θετικών εμπειριών στην LGBTQ+ κοινότητα, ενισχύοντας την ανάπτυξη ισχυρών συναισθηματικών συνδέσεων.

Η ενσωμάτωση πρακτικών θετικής ψυχοθεραπείας που ενδυναμώνουν τα άτομα LGBTQ+ μέσω της τέχνης που ενθαρρύνει την αυτοέκφραση, είναι ιδανική για τον Μήνα Υπερηφάνειας. Ως γιορτή της διαφορετικότητας και έκκληση για κοινωνική ισότητα, το Pride «κουβαλά» πολλά συναισθήματα. Μπορεί να είναι μια περίοδος γλεντιού, υπεράσπισης του εαυτού μας, σύνδεσης με την κοινότητα ή υπενθύμισης ότι υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μπροστά μας.

Μπορεί να αποτελέσει σοκ το να μεταβείτε από μια «αόρατη μειοψηφία» στο προσκήνιο της ευαισθητοποίησης του κοινού, μόνο και μόνο για να εξαφανιστεί η υποστήριξή του, κιόλας από την 1η Ιουλίου. Μερικοί μπορεί να ενθουσιαστούν από τα γεγονότα του Pride, άλλοι να βιώσουν συναισθήματα που θα τους καταβάλλουν ή και τα δύο ταυτόχρονα.

Στα πάρτι μπορεί να δοκιμαστεί ο έλεγχος των παρορμήσεων κάποιων ατόμων. Οι νέοι που ανήκουν στην LGBTQ+ κοινότητα μπορεί να αισθάνονται περιθωροιοποιημένοι από τέτοιες εκδηλώσεις που απευθύνονται μόνο σε ενήλικες. Επιπλέον, οι παλαιότερες γενιές μπορεί να αισθάνονται χαμένες ή αγνοημένες στη νέα, ανερχόμενη «σκηνή».

Πράγματι, η πλειονότητα της ποικιλίας της LGBTQ+ κοινότητας μπορεί να αισθάνεται ότι υποεκπροσωπείται σε εκδηλώσεις που απευθύνονται κυρίως σε λευκούς ομοφυλόφιλους άνδρες.

Ακόμα κι αν τα αφήσουμε όλα αυτά στην άκρη, ένα άτομο που μπορεί να βιώνει χαρά κατά τη διάρκεια του Pride, ίσως εξακολουθεί να νιώθει πόνο και θλίψη εάν η αγάπη και η αποδοχή του παρόντος του θυμίζουν τη μισαλλοδοξία και την απόρριψη του παρελθόντος.

Είναι αλήθεια πως η Γιορτή Υπερηφάνειας μπορεί από μόνη της ν’αποτελέσει «συναισθηματικό τρενάκι» και μερικές φορές χρειάζεται απλώς να γελάσετε, να φωνάξετε ή να εκφραστείτε με όποιον τρόπο μπορείτε - και αυτό είναι που κάνει τη θεραπεία μέσω τέχνης τόσο ισχυρή. Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις στο συγκεκριμένο είδος θεραπείας, καθώς υπάρχουν ποικίλες μορφές τέχνης και αμέτρητοι τρόποι δημιουργίας, ωστόσο ο Μήνας Υπερηφάνειας είναι μια εξαιρετική στιγμή για δημιουργία ατομικών και ομαδικών έργων που θα σας δώσουν την ευκαιρία να εξερευνήσετε την ατομικό σας τρόπο έκφρασης και τις ευκαιρίες σύνδεσης με την κοινότητα.

Ατομική Έκφραση

Τα ατομικά καλλιτεχνικά έργα αποτελούν αυτοανακλαστικές δραστηριότητες και παράλληλα μια μορφή συναισθηματικής κάθαρσης. Μπορούν όντως να βοηθήσουν στον επαναπροσδιορισμό των ατόμων και στη συναισθηματική τους εστίαση. Ποιες σκέψεις, συναισθήματα, ελπίδες, φόβοι, προσδοκίες και απογοητεύσεις υπάρχουν μέσα τους; Πώς μπορούν να τα εκφράσουν;

Η θεραπεία μέσω της τέχνης δεν ψυχαναλύει τη δημιουργία του θεραπευόμενου, το μόνο συμπερασματικό νόημα είναι αυτό που τελικά αποκρυπτογραφείται μέσα από αυτή. Αυτό κάνει το συγκεκριμένο είδος θεραπείας προσιτό σε όλους. Για να αποφύγουν την τάση να κρίνουν τη δημιουργία κάποιου, οι θεραπευτές τέχνης εισάγουν συχνά τη δημιουργική αυτοέκφραση με μέσα όπως κηρομπογιές, τη ζωγραφική με τα δάχτυλα ή τη χρήση πηλού για μοντελοποίηση.

Αυτό όχι μόνο συντελεί στην επανασύνδεση με το εσωτερικό μας παιδί, αλλά υπογραμμίζει επίσης το νόημα της συγκεκριμένης θεραπευτικής μεθόδου. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πως δεν πρόκειται για τη δημιουργία όμορφων εικόνων ή της επόμενης Μόνα Λίζα.

Αντιθέτως, εστιάζει στη συναισθηματική εξερεύνηση και στην απελευθέρωση της φαντασίας μας, ώστε η τελευταία να λειτουργήσει αναθεωρητικά και να μας βοηθήσει να ενσωματώσουμε στο έργο μας την εμπειρία της ζωής μας.

Η προσέγγιση της συγκεκριμένης θεραπείας προσανατολισμένη στη συμπόνια, ευθυγραμμίζεται με τη θετική διαδικασία, γι' αυτό έχει αποδειχθεί ότι είναι πολύ επωφελής για τα άτομα LGBTQ+ που αυτοπραγματοποιούν την ταυτότητά τους.

Για όσους δεν έχουν αποκαλύψει τη σεξουαλικότητα ή το φύλο τους επειδή δεν είναι έτοιμοι ή επειδή ζουν σ’ένα δυσανεκτικό περιβάλλον, το Pride μπορεί να αποτελέσει επιβαρυντικό συναισθηματικό παράγοντα. Μπορεί να λειτουργήσει μάλιστα εκφοβιστικά και αποξενωτικά.

Σε κάθε περίπτωση η θετική ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης μπορεί να προσφέρει διέξοδο σε όλα τα καταπιεσμένα συναισθήματα που βιώνουν τα συγκεκριμένα άτομα.

Για παράδειγμα, η δημιουργία κολάζ, είναι ένας χρήσιμος τρόπος που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο θεραπευτής, ώστε να διακρίνει πως αντιλαμβάνεται κανείς τον εαυτό του. Μια πολύ απλή άσκηση, είναι η δημιουργία κολάζ σε ένα κουτί, κολλώντας εξωτερικά εικόνες που απεικονίζουν πώς παρουσιάζεται το άτομο στον κόσμο και κολλώντας εικόνες στο εσωτερικό που απεικονίζουν πώς βλέπει στην πραγματικότητα τον αυθεντικό του εαυτό.

Ωστόσο, ακόμα κι αν τα LGBTQ+ άτομα διακρίνονται από άνεση και εξωστρέφεια, μπορεί να χρειάζονται μια διαφορετική διέξοδο από αυτή που προσφέρει κάθε χρόνο το Pride. Οι χαλαρωτικές δραστηριότητες όπως το σχέδιο, η ζωγραφική και ο χρωματισμός των μάνταλα μπορούν να βοηθήσουν στην απόκτηση γαλήνης, ενώ οι ενεργητικές δραστηριότητες όπως η ζωγραφική με πιτσιλίσματα και ο χορός μπορούν να προκαλέσουν το αίσθημα της κάθαρσης.

Σύνδεση με την κοινότητα

Ομαδικά έργα τέχνης, όπως κοινοτικές τοιχογραφίες, συνεργατικά γλυπτά, ακόμη και ομαδικές παραστάσεις χορού, μπορούν να βοηθήσουν στην περαιτέρω προσωπική αυτοεξερεύνηση μέσω μιας θετικής κοινωνικής εμπειρίας LGBTQ+, μειώνοντας την αίσθηση της αποξένωσης και της απομόνωσης.

H συμμετοχή σε τέτοιες διαδικασίες είναι πολύ σημαντική κατά τη διάρκεια του μήνα Υπερηφάνειας, καθώς όσοι βιώνουν ένα σύνθετο μείγμα συναισθημάτων, συχνά νιώθουν εκτός τόπου και χρόνου το συγκεκριμένο διάστημα.

Η αλήθεια είναι ότι το Pride μπορεί να αναδείξει μια πολύ ακατέργαστη πτυχή της αυθεντικής προσωποπικότητας κάποιου, με όλες τις φιλοδοξίες αλλά και τις τύψεις που μπορεί να αισθάνεται. Όμως, επειδή κανείς δε θέλει να νιώθει «αδύναμος», συνήθως αποφεύγει να μιλάει ανοιχτά για τα παραπάνω συναισθήματα.

Το Pride είναι μια κοινοτική εκδήλωση που προέκυψε από την ανάγκη για κοινωνική δικαιοσύνη. Ξεκίνησε κυριολεκτικά ως εξέγερση στο Stonewall, γεγονός που από μόνο του έχει αποκτήσει μεγάλη βαρύτητα και έχει μείνει στην ιστορία.

Διαβάστε ακόμη το άρθρο: Το σώμα λέει πάντα την αλήθεια. H κατανόηση της αλήθειας μας

Ωστόσο, οι άνθρωποι στην κοινότητα LGBTQ+, ιδιαίτερα οι νέοι, δεν γνωρίζουν πάντοτε πως να δράσουν όταν αισθάνονται αυτή την υποκείμενη ενέργεια. Ανάμεσα σε όλα τα πληθωρικά πάρτι Pride υπάρχουν επίσης αγρυπνίες για τους φονικούς πυροβολισμούς στο Orlando Nightclub (ΗΠΑ), πανό σε ανάμνηση της πανδημίας του AIDS και δωρεάν αγκαλιές σε όποιον διώχνεται από την οικογένειά του.

Τα ομαδικά έργα τέχνης παίρνουν όλη αυτή την ενέργεια της κοινότητας, την πληγή και τη θεραπεία, και της δίνουν μορφή και ζωή. Ενισχύουν την ιδέα ότι τα συναισθήματά, όποια κι αν είναι, δεν ξεχωρίζουν τα άτομα από την κοινότητα, αλλά τα συνδέουν μεταξύ τους σε πολύ βαθύτερο επίπεδο.

Τα ομαδικά έργα τέχνης αυτού του είδους συχνά απαιτούν από τους θεραπευτές να εντείνουν τον ρόλο τους, καθώς συχνά υπάρχουν βαθιά θέματα κοινοτικής θλίψης, τραύματος και κοινωνικοπολιτικής καταπίεσης, που γεννούν μια ακόμη βαθύτερη ανάγκη για κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα.

Με αυτόν τον τρόπο, οι ψυχοθεραπευτές τέχνης ενθαρρύνονται να είναι ενεργοί στις προσπάθειές τους για επίτευξη κοινωνικής αλλαγής, κάτι που έχει νόημα σε πολλά επίπεδα. Η τέχνη αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι σκέφτονται για τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους, καθώς η τέχνη αποτελεί και θα αποτελεί πάντα σπουδαίο ισοσταθμιστή, που δίνει φωνή στον άνθρωπο και του επιτρέπει να εκφραστεί, όταν το χρειάζεται περισσότερο.

* Αδειοδοτημένη αναδημοσίευση από: Psychology Today, Alex Stitt, LMHC