Η Επικοινωνία στην Εποχή των Social Media

Η εποχή μας άλλαξε και αλλάζει συνεχώς με ταχύτατους ρυθμούς. Η επικοινωνία πια στηρίζεται και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με όρους και προυποθέσεις που σε πολλούς γεννούν ερωτήματα: Είναι αυτή ουσιαστική επικοινωνία;

Επικοινωνία στα social media

Το παραδεκτό είναι, ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι πράγματι τρόπος επικοινωνίας, με ανταλλαγή πληροφοριών, κάποιες φορές συναισθημάτων, με χρονική ακολουθία και συγκεκριμένη δομή. Η δομή αυτή δεν εμπεριέχει την προσωπική άμεση επαφή, αλλά την αμεσότητα κυρίως της εικόνας και της «έκθεσης» προσωπικών στιγμών. Και αυτή η «έκθεση» είναι σε κάποιο βαθμό αναμενόμενη, αφού δεν υπάρχει ζωντανή εικόνα, αντικαθίσταται με φωτογραφίες, σχόλια, δηλώσεις τόπου και κατάστασης. Στο βαθμό που αυτές οι εικόνες διαχειρίζονται με σύνεση και κυρίως με επίγνωση της έμμεσης διαπροσωπικής επαφής, είναι θετικό.

Πόσο όμως μπορούμε να ελέγξουμε το πού ξεκινά η επικοινωνία και πού αρχίζει η ρήξη της ιδιωτικότητας και της παραβίασης προσωπικών δεδομένων;

Και κυρίως, πόσο εύκολα ανοιγόμαστε σε έμμεσες επικοινωνίες και πόσο δύσκολα στις προσωπικές μας σχέσεις ή στον ψυχοθεραπευτή μας;

Αποκτήστε το βιβλίο Νίκησε το e-κόλλημα από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.
Δεν μπορείτε να σταματήσετε να παίζετε με το τάμπλετ ενώ παράλληλα βλέπετε τηλεόραση; Προτιμάτε να χάσετε τα κλειδιά σας παρά το κινητό σας; Φοβάστε συνεχώς μην τυχόν βρεθείτε κάπου και δεν έχετε σύνδεση Wi-Fi; Σας είναι αδύνατον να μη βλέπετε τα μηνύματά σας τη στιγμή που φτάνουν; Τότε αυτό το βιβλίο είναι για σας! Η Catherine Lejealle δημιούργησε ένα πρόγραμμα 21 ημερών, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα σας, για να μάθετε πώς να χρησιμοποιείτε καλύτερα τις νέες τεχνολογίες και τα κοινωνικά δίκτυα, χωρίς υπερβολές αλλά και χωρίς ενοχές...

Έκθεση στα social media

«Κανείς δεν πρέπει να υποβάλλεται σε περιορισμό ή παράνομη επέμβαση στην ιδιωτική του ζωή, την οικογένεια, το σπίτι ή την αλληλογραφία του, ούτε να υπόκειται σε παράνομες προσβολές της τιμής και της υπόληψής του. Επίσης, καθένας έχει το δικαίωμα της έννομης προστασίας από τέτοιου είδους παρεμβάσεις και επιθέσεις.» 1

Αυτό ισχύει και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και υπάρχουν περιπτώσεις προσφυγής στην δικαιοσύνη, με σκοπό την προστασία από κακόβουλα λογισμικά ή χρησιμοποίηση πληροφοριών για διαφημιστικούς ή άλλους σκοπούς.

«Στα ίδια πλαίσια θεσπίζεται και η προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα» 2

Αυτός είναι ένα δεδομένο. Ο προβληματισμός όμως πάει πιο βαθιά. Και αφορά το πόσο εύκολα δημοσιοποιούμε προσωπικά μας δεδομένα, ιδιωτικές μας στιγμές, και με τι στόχο. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι ο κυριότερος στόχος είναι η ουσία της επικοινωνίας, δηλαδή το μοίρασμα, η ανταλλαγή, η δημιουργία σχέσεων, η προβολή της ζωής μας και η σύνδεση με άλλους ανθρώπους. Η σύνδεση σημαίνει εμπιστοσύνη. Σημαίνει αποδοχή και προσπάθεια. Αυτές οι έννοιες δεν μπορούν εκ των πραγμάτων να εφαρμοστούν σε εικονικά πλαίσια. Στις άμεσες σχέσεις, οι έννοιες αυτές δοκιμάζονται, θέλουν χρόνο, και προσπάθεια.

Η βαθιά προσωπική σχέση της ψυχοθεραπείας

Παράδειγμα άμεσης σχέσης, είναι και η ψυχοθεραπεία. Ανεξάρτητα από το αίτημα του κάθε ανθρώπου για βοήθεια, και την αντίστοιχη επαγγελματική απάντηση στο αίτημα αυτό, η ψυχοθεραπεία είναι μια βαθιά προσωπική σχέση. Ο θεραπευόμενος σαφώς μοιράζεται και εξομολογείται κομμάτια ψυχής, στα οποία ο θεραπευτής ανταποκρίνεται, όχι με τον ίδιο τρόπο, αλλά με μεγάλο σεβασμό, υπομονή, συνέπεια και ταπεινότητα, στην δυαδική σχέση.

Ξέρουμε πολύ καλά, πόσο βασικό στοιχείο είναι η δημιουργία εμπιστοσύνης στην ψυχοθεραπευτική σχέση, και όσοι ασχολούμαστε με αυτό, γνωρίζουμε πόσο χρόνο θέλει και πόσο προσοχή, ώστε ο κάθε άνθρωπος, να ανοιχτεί και να μοιραστεί μαζί μας, τα βαθύτερα κομμάτια του, ώστε να μπορέσουμε να τον βοηθήσουμε.

Τονίζουμε από την αρχή κάθε νέας συνεδρίας το απόρρητο της σχέσης, και το πλαίσιο που αυτή θα στηρίζεται. Ο κάθε θεραπευτής με την ανάλογη τεχνική που ακολουθεί, τηρεί και «χτίζει» φορά την φορά αυτή την εμπιστοσύνη και την κατανόηση, έως ότου ο θεραπευόμενος νοιώσει ασφάλεια και εμπιστοσύνη, να είναι ο ευατός του. Κάποιες φορές, για κάποιους ανθρώπους είναι πιο εύκολο και πιο άμεσο χρονικά, σε κάποιους άλλους όμως όχι.

Η εμπιστοσύνη στην θεραπεία και στις σχέσεις

Στον αντίποδα αυτού και σε σύνδεση με τα παραπάνω, πολλοί άνθρωποι νοιώθουν πιο εύκολα να εκμυστηρευτούν προσωπικά τους δεδομένα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε τεχνικούς δηλαδή τόπους, αλλά πολύ δύσκολα εμπιστεύονται τον άλλον απέναντί τους, τον άλλον ως καινούργιο πρόσωπο στην ζωή του, τον άλλον ως ειδικό που θα τους βοηθήσει.

Θα έλεγε κάποιος ότι αυτό είναι τόσο φυσιολογικό. Αυτό συμβαίνει στις σχέσεις, και τις προσωπικές και τις ψυχοθεραπευτικές. Έτσι κερδίζεται και χτίζεται η σταθερότητα και η εμπιστοσύνη. Ενώ, τα κοινωνικά δίκτυα είναι τυπικά, ξένα, μακριά από το σώμα και το πνεύμα μας, άρα εύκολα ανοιγόμαστε.

Το άρθρο αυτό, επικοινωνεί προβληματισμούς, συλλογισμούς και ερωτήματα που δεν απαντώνται εδώ αλλά είναι τροφή για σκέψη και συλλογισμό. Αφορμή στάθηκε η καθημερινότητα μας και μόνο, και η καθημερινότητά μου, μέσα στην οποία βιώνω τη συστολή και τα αγωνιώδη ερωτήματα των ανθρώπων που έρχονται για πρώτη φορά, όπως: «θα μείνουν μεταξύ μας, αυτά που θα σας πω;» «Μπορώ να σας εμπιστευτώ;».

Δικτύωση και επικοινωνία

Και ταυτόχρονα, μια καθημερινότητα που υφαίνεται και εξελίσσεται μαζί αλλά και μακριά από εμάς, μέσα από εικόνες οικογενειακές, προσωπικές, μέρη όπου βρισκόμαστε, συναισθήματα που τα γράφουμε, και που έχουν πολλούς δέκτες. Μια καθημερινότητα με συνεχή ανταλλαγή όχι μόνο εικόνων αλλά και σκέψεων προσωπικών, χωρίς να γνωρίζουμε ή να ελέγχουμε τον αποδέκτη, και χωρίς να είμαστε σίγουροι για το τι τελικά επικοινωνούμε, στιγμές ή τον εαυτό μας;

Κλείνοντας, μόνο μια σκέψη μπορώ να πω. Ότι η ανάγκη μας για επικοινωνία είναι ακατάλυτη και αναμφισβήτη. Όσο και αν οι εποχές και οι τρόποι έχουν μεταλλαχθεί, η ανάγκη μας παραμένει και θα παραμένει η ίδια. Το μόνο που χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι πρέπει να είμαστε παρόντες σε κάθε στιγμή και σε κάθε τι που μας συμβαίνει. Γνωρίζουμε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι έμμεσοι δρόμοι επικοινωνίας, μη προσωπικοί, στον βαθμό που θα επιλέξουμε εμείς, να είναι ή να μην είναι, και πώς οι άμεσοι, οι ζωντανοί τρόποι επικοινωνίας και σύνδεσης με τους άλλους, είναι αναντικατάστατοι στην αμεσότητα, την ποιότητα και στο αποτύπωμα τους στην ψυχή μας.

«Δεν είμαστε δεξαμενές, φτιαγμένοι για να συσσωρεύουμε, αλλά κανάλια, φτιαγμένοι για να μοιραζόμαστε.» Billy Graham, Αμερικανός ιεροκήρυκας

Πηγές

1 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (1948)
2 (άρθρο 16) (Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2012)