Το αγαπημένο θέμα των ανθρώπων είναι ο εγωϊσμός τους

Κανείς άνθρωπος δεν θα καταφέρει να πάει στο επόμενο επίπεδο, να πετύχει κάτι πιο σημαντικό από αυτό που έχει σήμερα, αν δεν κατανοήσει τη φύση του.

Το πρώτο και ουσιαστικό που πρέπει να γνωρίζεις για τη φύση σου είναι ότι μπορείς να την ξεπεράσεις.

Και έπειτα καθετί που κάνεις ή δεν κάνεις είναι για να λάβεις κάποιου είδους ευχαρίστηση ή για να αποφύγεις μια δυσαρέσκεια που συνδέεται με αυτό. Όλα λοιπόν είναι εγωιστικά.

Τι είναι ο εγωισμός

Τι είναι ωστόσο εγωισμός; Οι περισσότεροι θεωρούν ότι είναι κάτι πολύ κακό. Γίνεται όμως να είναι κακή η φύση του ανθρώπου; Φυσικά όχι. Στο συγκεκριμένο άρθρο, εγωιστικό θεωρούμε αυτό που κάνουμε ή δεν κάνουμε, για να πετύχουμε μια προσωπική ευχαρίστηση ή για να αποφύγουμε μια ανεπιθύμητη κατάσταση.

Για παράδειγμα, οι περισσότεροι θεωρούν μη εγωιστική την αγάπη μιας μητέρας για το παιδί της ή την αυτοθυσία στο όνομα της αγάπης ή ένα δώρο που κάνουμε χωρίς να παίρνουμε ανταπόδοση. Αλτρουιστικές πράξεις οι οποίες δεν εμπεριέχουν όφελος γι' αυτόν που τις προσφέρει.

Ισχύει όμως κάτι τέτοιο; Ακόμα και αυτός που θυσιάζεται στο όνομα της αγάπης, λαμβάνει περισσότερη ευχαρίστηση από τον θάνατο, παρά από τη ζωή χωρίς το αγαπημένο του πρόσωπο. Πεθαίνει λοιπόν για τον ίδιο και όχι γι' αυτόν που αγαπά.

Βασικά, πεθαίνει γι' αυτόν που περισσότερο αγαπά. Τον εαυτό του. Η μητέρα που δεν τρώει για να ταΐσει το παιδί της, το κάνει γιατί ο πόνος που θα ένιωθε, βλέποντας το παιδί να πεινάει, θα ήταν μεγαλύτερος από τον πόνο που προκαλεί η πείνα της. Κάποιος που δίνει χρήματα σε έναν ζητιάν χωρίς να περιμένει να λάβει πίσω κάτι, έχει ήδη λάβει πολλαπλάσια από όσα έδωσε: την ευχαρίστηση ότι βοήθησε. Η αυτοεικόνα του βελτιώθηκε, αισθάνεται ήδη καλύτερος άνθρωπος.

Έχοντας λοιπόν διασαφηνίσει την έννοια του εγωισμού, μπορούμε να διακρίνουμε δύο κατηγορίες: τον καλό και τον κακό εγωισμό.

Αποκτήστε το βιβλίο Η επιτυχία κρυβόταν στο κομοδίνο μου, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.

Καλός και κακός εγωισμός

Ο καλός εγωισμός αποσκοπεί στην προσωπική ευχαρίστηση μέσω της ευχαρίστησης των άλλων και ο κακός εγωισμός αποσκοπεί στην ευχαρίστηση με κάθε μέσο, ακόμα και μέσα από τον πόνο των άλλων. Σκέψου δύο άντρες που ο στόχος τους είναι να «κερδίσουν» μια γυναίκα. Ο ένας, ο κακός εγωιστής, προχωρά στην πιο επαίσχυντη πράξη απ' όλες: τον βιασμό. Ο δεύτερος, ο καλός εγωιστής, αποφασίζει να την κερδίσει δίνοντας της αγάπη, τρυφερότητα, ικανοποιώντας κάθε της ανάγκη.

Ο πρώτος κατέκτησε προσωρινά το σώμα της ασκώντας βία, ο δεύτερος την καρδιά της. Ο πρώτος πληρώνει τις συνέπειες καθώς της προκάλεσε ανείπωτο πόνο: αντιμετωπίζει τη φυλάκιση, τη διαπόμπευση, την απομόνωση, την οργή. Μακροπρόθεσμα, έχασε περισσότερα από αυτά που κέρδισε στιγμιαία. 

Για ποιον λόγο, όμως, τελικά τον τιμωρούμε; Για αυτό που έκανε ή για εμάς; Είπαμε όλα είναι εγωιστικά. Δεν φυλακίζουμε έναν εγκληματία για να τον τιμωρήσουμε για την πράξη του, αλλά για να τον εμποδίσουμε να εξασκήσει την τέχνη του πάνω μας. Ο καλός εγωιστής κερδίζει όλο και περισσότερα συνεχώς. Ο κακός εγωιστής θα τιμωρηθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο: από τον εαυτό του, από τους άλλους, από την ίδια τη ζωή.

Ας αναφερθούμε τώρα στην πρόθεση. Η πρόθεση ναι μεν είναι σημαντική, αλλά πιο σημαντικό είναι το αποτέλεσμα. Ακούμε ανθρώπους να λένε: «Δεν είχα πρόθεση να σε πληγώσω», και την επόμενη φορά κάνουν ακριβώς το ίδιο.

Χρησιμοποιούν ως άλλοθι την πρόθεση ή την αγάπη τους για να ικανοποιούν τον εαυτό τους, αδιαφορώντας για το αν δημιουργούν πόνο. Αυτός είναι ο ορισμός του κακού εγωιστή. Φυσικά και είναι σημαντική η προθεσή σου, όμως προτιμότερο είναι να ελέγχει το αποτέλεσμα της δράσης σου.

Η πρόθεση και η πράξη

Για παράδειγμα, αν χαστουκίσω κάποιον και μετά του πω ότι δεν είχα την πρόθεση να το κάνω, ο πόνος θα φύγει ή μήπως το σημάδι στο μάγουλό του θα εξαφανιστεί από τη δική μου καλή πρόθεση; Αν, την επόμενη φορά, αντί να τον ξαναχτυπήσω χρησιμοποιώντας πάλι ως δικαιολογία την πρόθεσή μου, ταυτίσω την πρόθεση με την πράξη μου και δεν ασκήσω βία, τότε θα έχω αποδείξει ότι νοιάζομαι λίγο παραπάνω. Προτιμώ μια καλή πρόθεση χωρίς χαστούκι παρά ένα χαστούκι με καλή πρόθεση.

Αυτός που ελέγχει το αποτέλεσμα των πράξεών του και δεν χρησιμοποιεί την καλή πρόθεση ή την αγάπη του ως δικαιολογία, είναι ένας καλός εγωιστής. Ο καλός εγωιστής κερδίζει όλο και περισσότερα, γιατί προσφέρει όλο και περισσότερα, κοπιάζει περισσότερο. Άλλωστε: Ο,τιδήποτε αξίζει τον κόπο σε αυτήν τη ζωή, θέλει κόπο.

Είναι πολύ πιο εύκολο να κάνεις το κακό απ' ό,τι το καλό, όπως είναι πολύ πιο εύκολο να λερώσεις ένα άσπρο πουκάμισο με μια χούφτα λάσπη. Και πόσο δύσκολο όμως είναι να το καθαρίσεις μετά!

Αντίστοιχα, είναι πολύ πιο εύκολο να είσαι κακός εγωιστής απ' ότι να είσαι καλός. Η ανταπόδοση του καλού εγωιστή είναι όμως πολύ μεγαλύτερη. Από την άλλη, ο πόνος για τον κακό εγωιστή, κάποια στιγμή, με κάποιον τρόπο, θα είναι πολύ μεγαλύτερος από οποιαδήποτε ευχαρίστηση έλαβε.

Όταν λέμε για κάποιον: «Είναι εξαιρετικό παιδί», στην πραγματικότητα εννοούμε «μου φέρεται καλά». Το «εγώ» μας επιζητά συνεχώς ικανοποίηση και η εικόνα που έχουμε για τους άλλους περνά μέσα από εμάς.

Οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να ικανοποιήσουν το «εγώ» τους, να λάβουν ευχαρίστηση και να νιώσουν αναγνώριση με τους εξής τρόπους: Μιλώντας οι ίδιοι για τον εαυτό τους.

Θυματοποίηση

Σχολιάζοντας αρνητικά τους άλλους τους υποβιβάζουν, κάτι που τους προσφέρει μια αίσθηση ανωτερότητας και δύναμης. Στην πραγματικότητα εκφράζουν προς κάθε κατεύθυνση την ασφάλεια και τον φόβο τους. Πολλές φορές μιλούν αρνητικά και για τους ίδιους, αναγκάζοντας έτσι τους άλλους να μιλήσουν θετικά. Η θυματοποίηση είναι ένας τρόπος για να τραβήξει κάποιος την προσοχή των γονιών του.

Συχνά, αυτό δεν γίνεται καν συνειδητά θα σου τύχει να εκθειάζεις κάποιον και να μη δέχεται τη φιλοφρόνησή σου.

Για παράδειγμα: «Ωραίο το φαγητό σου», «Μπα, δεν μου πέτυχε η σάλτσα, παιδί μου». «Μα τι λες τώρα; Είναι καταπληκτικό», επιμένεις εσύ. Σε κάποιον άλλο, πάλι, θα πεις: «Ωραίο πουκάμισο». «Μπα φτηνό είναι», θα απαντήσει εκείνος. «Μα είναι πραγματικά καλό», λες εσύ. Η μετριοφροσύνη είναι ο πιο διπλωματικός τρόπος να ζητήσεις τον έπαινο ενός ανθρώπου.

Η μαγείρισσα του παραδείγματος είναι σαν να σου λέει: «Δεν πέτυχα τη σάλτσα, κι όμως σου αρέσει. Φαντάσου να την πετύχαινα τι θα έλεγες». Μειώνοντας την αξία του φαγητού της, αυξάνει την αξία της ικανότητάς της, και ταυτόχρονα σε προτείνει να την παινέψεις περισσότερο.

Το συμπέρασμα ποιο είναι; ότι είναι καλή μαγείρισσα. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του πουκαμίσου. Ένα απλό «ευχαριστώ» ή ενα χαμόγελο ως απάντηση στη φιλοφρόνηση, θα ήταν αρκετό και στις δυο περιπτώσεις.

Η δύναμη των λέξεων

Η δύναμη μερικών λέξεων είναι τόσο καθολική, σαν να έχουμε υπερόπλα στην κατοχή μας, αλλά δεν ξέρουμε, πρώτον, ότι είναι υπερόπλα και, δεύτερον, πώς να τα χρησιμοποιήσουμε. Οι όμορφες λέξεις πρέπει να λέγονται, να επικοινωνούνται. Τα αγαπημένα πρόσωπα πρέπει να μάθουν ότι τα αγαπάμε, ότι τα νοιαζόμαστε. Οι άνθρωποι γύρω μας, γνωστοί ή άγνωστοι, έχουν ανάγκη από ευγένεια και προσοχή.

Θέλουν κάποιον να τους κάνει να νιώσουν σπουδαίοι. Μην είσαι λοιπόν φειδωλός στην «καλημέρα», στο «χάρηκα», στο «χαμόγελο». Άκου αυτόν που σου μιλάει όταν σου μιλάει, και μη σκέφτεσαι τι θα πεις εσύ όταν τελειώσει.

Κάθε φορά που ολοκληρώνει κάποιος μια φράση, μη μιλάς για την αντίστοιχη δική σου εμπειρία. Αντίθετα, ρώτησέ τον περισσότερα για τη δική του. Μην κρίνεις, μη σχολιάζεις, σταμάτα να χρησιμοποιείς τη λέξη «εγώ». Μίλα για το αγαπημένο θέμα των άλλων: τον εαυτό τους. Μόνο ρίχνοντας τον εγωισμό σου, τρέφεις τον εγωισμό σου. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως, αν δεν μιλάς για τον εαυτό σου, δηλαδή ρίξεις τον εγωισμό σου, θα σε συμπαθήσουν οι άλλοι, άρα θα θρέψεις τον εγωισμό σου.

Το αγαπημένο θέμα των ανθρώπων είναι ο εγωισμός τους

Όταν κοιτάς μια φωτογραφία με εσένα και δεκάδες άλλους ανθρώπους μέσα σε αυτήν, σε ποιον θα εστιάσεις; Αν βρεθείς μπροστά σε έναν καθρέφτη με κάποιον δίπλα σου, ποιου το είδωλο κοιτάς περισσότερο; Πιθανότατα έδωσες τις απαντήσεις «σε εμένα» και «το δικό μου». Μόλις έμαθες ποιο είναι το αγαπημένο θέμα όλων των ανθρώπων. Κι όταν ξέρεις τι αγαπά κάποιος περισσότερο, είναι πολύ πιο εύκολο να τον ικανοποιήσεις.

Μίλα λοιπόν στους άλλους για το αγαπημένο τους θέμα, τον εαυτό τους. Πρόσφερέ τους κι άλλο από εκείνους. θα σε αγαπήσουν. Κι αν το αγαπημένο θέμα των ανθρώπων είναι ο εαυτός τους, η πιο αγαπημένη λέξη τους στον κόσμο είναι το όνομά τους. Να θυμάσαι το όνομα αυτού που γνωρίζεις. Για να μην το ξεχνάς, μπορείς να το επαναλαμβάνεις πολλές φορές από μέσα σου την ώρα που σου συστήνεται. Επίσης, φέρε στο μυαλό σου την εικόνα κάποιου γνωστού σου που έχει το ίδιο όνομα. Θα είναι πολύ πιο εύκολο να το θυμηθείς όταν θα το χρειαστείς.

Και σταμάτα να έχεις συνεχώς δίκιο. Κανείς δεν μπορεί να είναι συνεχώς σωστός. Δεν βγαίνουν τα μαθηματικά. Άλλωστε, το δίκιο δεν είναι παρά μία ιστορία στο μυαλό μας. Και οι άλλοι δίκιο νομίζουν πως έχουν. Κάποιος όμως πρέπει να έχει άδικο, δεν μπορεί. Ή απλά, μπορεί όλοι να έχουν δίκιο.

Διάλεξε αν θες να έχεις υγιείς σχέσεις ή αν προτιμάς να έχεις πάντα δίκιο και να είσαι ένας πετυχημένος κριτής των πάντων, εξεταστής, δικαστής και κατήγορος, αλλά μόνος. Αυτός που θέλει να έχει πάντα δίκιο, στο τέλος μένει μόνος του με μόνη παρέα το δίκιο του. Βάλε στο λεξιλόγιό σου τη φράση «σε καταλαβαίνω» και κατάλαβε τους συνανθρώπους σου περισσότερο.

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο του Νικόλα Σμυρνάκη Η επιτυχία κρυβόταν στο κομοδίνο μου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.