Επιλόχειος κατάθλιψη στους άνδρες και πώς βιώνεται

Η περίοδος της εγκυμοσύνης για μία γυναίκα είναι ιδιαίτερη ξεχωριστή. Για τις περισσότερες γυναίκες είναι η ομορφότερη περίοδος της ζωής τους, έχουν θετικά και υγιή συναισθήματα, διανύουν μία αρκετά ήρεμη περίοδο χωρίς μεγάλες εντάσεις και όλα κυλούν ομαλά.

Εγκυμοσύνη και ψυχολογία

Για άλλες γυναίκες, η εγκυμοσύνη αν και όμορφη περίοδος, είναι ταυτόχρονα και δύσκολη, με αρκετά ορμονικά και σωματικά προβλήματα να αντιμετωπίσουν στην καθημερινότητα τους.

Για τις υπόλοιπες, ίσως είναι μία περίοδος που δεν θα ήθελαν να ξαναζήσουν, γεμάτη έντονα και πολλές φορές δυσάρεστα συναισθήματα, λόγω παθολογικών ή ψυχολογικών αιτιών.

Σύμφωνα με έρευνες, οι γυναίκες διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο από τους άνδρες να παρουσιάσουν μείζονα κατάθλιψη, κατά την αναπαραγωγική τους ηλικία.

Και αυτό βασίζεται στις ενεργητικές επιδράσεις των γυναικείων στεροειδών φύλου, καθώς επίσης και στα βάρη της εγκυμοσύνης, του τοκετού και της γονικής μέριμνας.

Οι άνδρες, αντιθέτως, έχουν μια αναπαραγωγική περίοδο δύσκολη να οριοθετηθεί και η έρευνα για την ψυχική υγεία των ανδρών σπάνια έχει εξετάσει τις επιπτώσεις της πατρότητας.
 
Τα τελευταία χρόνια ωστόσο γίνεται σημαντική πρόοδος στο πεδίο της ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης των ανδρών και συγκεκριμένα των γονέων.

Τι είναι η επιλόχειος κατάθλιψη;

Επιλόχειος κατάθλιψη ονομάζεται το φαινόμενο της κατάθλιψης μετά την εγκυμοσύνη. Τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει κάποια προφανής αιτία. Συνοδεύεται από σημάδια ενοχής για τα αρνητικά συναισθήματά που μπορεί να βιώνει το άτομο, ή ακόμα και το συναίσθημα πως δε θα τα καταφέρει στο νέο του ρόλο.

Το φαινόμενο αυτό μπορεί να διαρκέσει για εβδομάδες, ή ακόμα και μήνες. Δεν ορίζεται συγκεκριμένη χρονική περίοδος στο DSM, αλλά συνήθως ορίζεται ως καταθλιπτικά συναισθήματα κατά το πρώτο έτος μετά την εγκυμοσύνη.

Τα άτομα με ήπια επιλόχεια κατάθλιψη μπορούν να βοηθηθούν λαμβάνοντας υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους τους. Άτομα με κατάθλιψη πιο βαριάς μορφής θα χρειαστούν επιπρόσθετη βοήθεια από τον γιατρό τους, και σε ορισμένες περιπτώσεις από ειδικό ψυχικής υγείας.

Περίπου η 1 στις 10 γυναίκες έχει επιλόχεια κατάθλιψη μετά τη γέννα. Αν δε δοθεί θεραπευτική αγωγή μπορεί να κρατήσει για μήνες, ή ορισμένες φορές και περισσότερο.

Κάποια συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης στις γυναίκες είναι: κατάθλιψη, άγχος, ενοχές, απώλεια της ικανότητας για ευχαρίστηση, αίσθημα ανικανότητας, απώλεια όρεξης, αϋπνία, κόπωση, ευερεθιστότητα.

Η επιρροή της επιλόχειας κατάθλιψης στους άνδρες

Τι συμβαίνει όμως στους άνδρες;

Η γέννηση ενός μωρού μπορεί να προκαλέσει στρες και στους δύο γονείς. Οι πατέρες μπορεί να δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, τόσο λόγω των πρακτικών προβλημάτων της φροντίδας ενός μωρού, όσο και επειδή η σύντροφός τους δίνει όλη της την προσοχή στο μωρό. Η επιλόχειος κατάθλιψη σε οποιονδήποτε από τους δύο γονείς μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στη σχέση τους.

Ας σημειωθεί ότι η επιλόχειος κατάθλιψη στον πατέρα επηρεάζει όλα τα μέλη της οικογένειας, καθώς και την ανάπτυξη του παιδιού, τη σύνδεση μαζί του, με αποτέλεσμα να επηρεαστεί η ψυχική υγεία του παιδιού βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια για την επιλόχειο κατάθλιψη στους άνδρες. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ωστόσο ότι και στους άνδρες, όπως και στις γυναίκες, η επιλόχειος παρουσιάζεται κατά τον πρώτο χρόνο μετά τον τοκετό, με συμπτώματα ευερεθιστότητας, περιορισμένα συναισθήματα και κατάθλιψη.

Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν ιστορικό κατάθλιψης σε γονείς, στο ίδιο το άτομο, καθώς και στη σύζυγο, οικονομική ανέχεια και ορμονικές αλλαγές. Είναι δυνατόν επίσης να συσχετίζεται με διαταραχές άγχους. Οι βιολογικοί μηχανισμοί μπορεί να αποτελούν το υπόβαθρο της πατρικής κατάθλιψης, με αλλαγές που αναφέρονται στα επίπεδα τεστοστερόνης, κορτιζόλης και προλακτίνης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
 
Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, ο επιπολασμός της επιλόχειου κατάθλιψης στους άνδρες φαίνεται να είναι μεταξύ 2.3% - 8.4%.

Τα ποσοστά ωστόσο, όσον αφορά τις γυναίκες, παραμένουν υψηλά και φαίνεται πως υπάρχει ανάλογη σχέση μεταξύ των δύο μεταβλητών, αφού παρατηρείται να υπάρχει παράλληλη αυξητική τάση και για τους άνδρες και τις γυναίκες.

Θεραπεία επιλοχείου κατάθλιψης

Η θεραπεία για την επιλόχειο, με συμπτώματα μείζονας κατάθλιψης, περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία και φαρμακοθεραπεία. Οι κλινικοί γιατροί ενθαρρύνονται να εξετάζουν την κατάθλιψη στους άνδρες κατά τον πρώτο χρόνο μετά τον τοκετό και να προσφέρουν θεραπεία ή παραπομπή θεραπείας εάν κρίνεται απαραίτητο.

Τα συναισθήματα και οι σκέψεις του πατέρα είναι εξίσου σημαντικά με αυτά της μητέρας, και οι δύο φαίνεται να δημιουργούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι για την υγιή ανάπτυξη του νέου μέλους. Είναι βασικό, να δοθεί χώρος και στα δύο μέλη, να αφουγκραστούν τις ανάγκες τους.

Υπενθύμιση προς τους γονείς για την επιλόχεια κατάθλιψη

Δεν υπάρχουν σωστά και λάθος συναισθήματα. Όλα τα συναισθήματα σας υπάρχουν και είναι σημαντικό να βιώνονται. Όσο ντροπιαστικά ή αρνητικά και αν νομίζετε πως είναι, τα συναισθήματα δεν είναι ένα δοχείο αποθήκευσης. Αξίζει να τα εξωτερικεύσετε και να τα επεξεργαστείτε, έτσι θα μπορέσετε να θέσετε τις ανάγκες σας και να ικανοποιήσετε τον ρόλο σας προς το παιδί.

Αναζητείστε όση βοήθεια χρειάζεστε. Ο πατέρας έχει εξίσου σημαντικό ρόλο στη ζωή του παιδιού, όσο και η μητέρα, μην υποτιμάτε τον εαυτό και τον ρόλο σας. Η επιλόχειος κατάθλιψη, διαγιγνώσκεται, βιώνεται και θεραπεύεται.

Κλείνοντας, διαφαίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να μελετηθεί και να δοθεί σημασία στο θέμα της επιλόχειας κατάθλιψης, όχι μόνο στις μητέρες αλλά και στους πατέρες, κάνοντας έτσι ένα πρώτο βήμα για να διευρύνουμε το βλέμμα από τη δυάδα μητέρα-βρέφος, στην τριάδα, που περιλαμβάνει όλη την οικογένεια.

Βιβλιογραφία

Glasser, S., & Lerner-Geva, L. (2019). Focus on fathers: paternal depression in the perinatal period. Perspectives in public health, 139(4), 195–198.

Pérez C, F., & Brahm M, P. (2017). Depresión posparto en padres: ¿por qué también es importante? [Paternal postpartum depression: Why is it also important?]. Revista chilena de pediatria, 88(5), 582–585.

Royal College of Psychiatrists- Postpartum Depression

Scarff J. R. (2019). Postpartum Depression in Men. Innovations in clinical neuroscience, 16(5-6), 11–14.

Sundström Poromaa, I., Comasco, E., Georgakis, M. K., & Skalkidou, A. (2017). Sex differences in depression during pregnancy and the postpartum period. Journal of neuroscience research, 95(1-2), 719–730.