Οι 5 τύποι γάμου

Το μεγαλύτερο μέρος των ερευνών για το γάμο βασίστηκε σε συνεντεύξεις στις οποίες συζητήθηκαν οι εμπειρίες των ζευγαριών που ήταν παντρεμένα για διαφορετικά χρονικά διαστήματα.

Οι Swenson και συνεργάτες (1981) βρήκαν ότι στη διάρκεια του γάμου και με την πάροδο του χρόνου τα είδη των αλληλεπιδράσεων των συντρόφων αλλάζουν.

Αλλαγές στις αλληλεπιδράσεις των συντρόφων στη διάρκεια του γάμου 

Κατά τα πρώτα χρόνια του έγγαμου βίου, τα ζευγάρια αναφέρουν ότι συζητούν πολύ, περνούν αρκετό χρόνο μαζί, συμμετέχουν και οι δύο σε ψυχαγωγικές δρατηριότητες, μαλώνουν και συμφιλιώνονται.

Όταν όμως αρχίσουν να αυξάνονται οι απαιτήσεις της ανατροφής των παιδιών, οι σύντροφοι περνούν λιγότερο χρόνο μαζί και η σχέση γίνεται λιγότερο στενή. Σε πολλές περιπτώσεις, όμως, τα ζευγάρια αναφέρουν ότι οι σχέσεις τους ξαναγίνονται στενές όταν τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι.

Η παράφορη και η συντροφική αγάπη

Δεν αποφασίζουν όλα τα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά και γι΄αυτό είναι ενδιαφέρον να δούμε πώς εξελίσσονται αυτοί οι γάμοι με το χρόνο. Οι Hatfield και Wastler (1978) ταξινομούν την αγάπη στο γάμο σε δύο τύπους.

Η παράφορη αγάπη, ή αγάπη πάθους, περιγράφεται ως κατάσταση έντονης προσμονής για ένωση με τον άλλον. Σχετίζεται με την πληρότητα και την έκταση και είναι το είδος της αγάπης που αισθάνονται πολλά ζευγάρια στην αρχή του γάμου τους.

Ο δεύτερος τύπος αγάπης είναι η συντροφική αγάπη, η οποία περιγράφεται ως το συναίσθημα που αισθάνεται κανείς για εκείνους με τους οποίους η ζωή του συμπλέκεται βαθιά. Η συντροφική αγάπη αναπτύσσεται με πολύ βραδείς ρυθμούς κατά τη διάρκεια του έγγαμου βίου.

Είναι πιθανό τα ζευγάρια που δεν έχουν παιδιά να έχουν περισσότερες ευκαιρίες να αναπτύξουν μια οικεία, συντροφική σχέση με το χρόνο, αφού μπορούν να μοιραστούν περισσότερες δραστηριότητες και ενδιαφέροντα από ό,τι ζευγάρια που ανατρέφουν παιδιά.

Ο γάμος μπορεί να εξελιχθεί με πολλούς τρόπους. Οι Cuber και Harroff (1965) προσδιόρισαν πέντε τύπους ή σχήματα γάμου.

Συγκρουσιακός τύπος γάμου

Σε αυτό το είδος γάμου και οι δύο σύζυγοι διαφωνούν και μαλώνουν. Κάτι τέτοιο όμως είναι ένα είδος ρουτίνας στη σχέση τους. Συχνά οι σύζυγοι μοιράζονται μια άδηλη αμοιβαία κατανόηση της σχέσης τους. Παρόλο που θεωρούν τη σχέση αγχογόνο, δεν σκέφτονται το διαζύγιο ως λύση.

Αποδυναμωμένος τύπος γάμου

Στο γάμο αυτό το ζευγάρι έχει μια στενή σχέση, η οποία όμως έχει αναπτυχθεί χωριστά από τις πρώτες κιόλας μέρες. Παρόλο που και οι δυο σύντροφοι βεβαιώνουν ότι είναι ακόμα ερωτευμένοι, πολλές από τις αλληλεπιδράσεις τους έχουν αποκτήσει χαρακτήρα ρουτίνας και οι ίδιοι δεν συμμετέχουν από κοινού σε διάφορες δραστηριότητες, ούτε μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα.

Παθητικός/ομοειδής τύπος γάμου

Σε αυτόν τον τύπο γάμου το ζευγάρι λειτουργεί ευγενικά και πολιτισμένα, και οι σύζυγοι θεωρούν το γάμο τους βολικό και άνετο. Είναι ευχαριστημένοι ο ένας με τον άλλο, έχουν κοινά ενδιαφέροντα και εστιάζουν την προσοχή τους σε δραστηριότητες όπως η επαγγελματική ευθύνη, τα παιδιά, η ιδιοκτησία και η υπόληψή τους.

Ζωτικός τύπος γάμου

Οι δυο σύζυγοι βρίσκονται πολύ κοντά ο ένας στον άλλο και αλληλοσυνδέονται σε όλα τα ζητήματα της ζωής. Συμμετέχουν από κοινού στις δραστηριότητες της οικογένειας, στα οικονομικά του σπιτιού, στην ανατροφή των παιδιών και στην ψυχαχωγία.

Ολοκληρωτικός τύπος γάμου

Σε αυτό τον τύπο του γάμου οι σύζυγοι είναι απόλυτα αφοσιωμένοι ο ένας στον άλλο και μοιράζονται μεταξύ τους τα πάντα: τη συναισθηματική τους ζωή, τα όνειρά τους, τα επαγγελματικά τους ενδιαφέροντα και τα προσωπικά τους μυστικά, καθώς και τις οικογενειακές δραστηριότητες.

Στην έρευνά τους οι Cuber & Harroff παρατήρησαν ότι περίπου το 80% των παντρεμένων ζευγαριών που μελέτησαν ανήκε στους τρεις πρώτους τύπους. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί τόσο ο χρόνος όσο και το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο διεξήχθη η εν λόγω έρευνα.

Η τοποθέτηση των σύγχρονων ψυχολόγων για το γάμο

Η δεκαετία του 1960 ήταν μια εποχή απόρριψης της αυστηρής και άκαμπτης συμβατικότητας των μεταπολεμικών χρόνων. Ως εκ τούτου, πολλοί ερευνητές είχαν αρχικά εξιδανικευμένες απόψεις για τις σχέσεις και το πώς θα μπορούσαν να είναι. Στη σημερινή εποχή, πιθανότατα και εξαιτίας των πολλών αναζητήσεων πάνω στον τρόπο ζωής που εκδηλώθηκαν στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, ίσως βλέπουμε τα πράγματα λίγο περισσότερο ρεαλιστικά.

Πολλοί σύγχρονοι ψυχολόγοι, για παράδειγμα, θα ισχυρίζονταν ότι ο τύπος του γάμου που περιγράφεται ως ολοκληρωτικός, παρόλο που φαίνεται ελκυστικός, στην πραγματικότητα οδηγεί το ζευγάρι σε κορεσμό και είναι επικίνδυνος για την ψυχική υγεία των δύο συντρόφων.

Οι νεότερες θεωρίες τονίζουν τη σημασία της διατήρησης από το άτομο μιας ανεξάρτητης ταυτότητας στο γάμο, αντί της απόλυτης και ολοκληρωτικής συγχώνευσης σε μια σχέση με τον άλλο σύντροφο.

Στις μέρες μας, λοιπόν, τόσο οι ψυχολόγοι όσο και οι μη ειδικοί εκτιμούν περισσότερο τη συντροφική αγάπη. Κατά συνέπεια, πολλοί άνθρωποι σήμερα θα θεωρούσαν αρκετά θετικό έναν παθητικό/ομοειδή γάμο, ενώ οι Cuber & Harroff πίστευαν ότι αυτός ο τύπος θα πρέπει κατά το δυνατόν  να αποφεύγεται.

Η επίδραση των στενών οικογενειακών σχέσεων στην υγεία

O Argyle (1990) ανέφερε μια έρευνα που διεξήγαγε με ένα ερωτηματολόγιο σχετικό τις εμπειρίες του γάμου. Ένα από τα ευρήματα της έρευνας του ήταν ότι οι παντρεμένοι υιοθετούσαν συμπεριφορές που συνέβαλαν στην προαγωγή της υγείας τους, σε σύγκριση με άτομα της ίδιας ηλικίας και του ίδιου κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου που δεν ήταν παντρεμένα.

Φάνηκε ότι οι παντρεμένοι έπιναν λιγότερο -και, πιο συγκεκριμένα, μεθούσαν λιγότερες φορές-, κάπνιζαν λιγότερο και συμμορφώνονταν περισσότερο στις ιατρικές οδηγίες.  Επίσης, διαπιστώθηκε ότι η πιθανότητά τους να εισαχθούν σε ψυχολογική κλινική ήταν μικρότερη.

Σύμφωνα με τον Argyle, επίσης, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που μαρτυρούν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα των ατόμων που ζουν σε στενή οικογενειακή σχέση φαίνεται να είναι περισσότερο ενεργοποιημένο, αν και εκφράστηκε αβεβαιότητα για το πώς θα πρέπει να εμηνευθεί αυτό το εύρημα.

Κατά τον Argyle, μία πιθανή εξήγηση είναι ότι το σύστημα αυτό αποτελεί μέρος ενός βιολογικού μηχανισμού που εξελίχθηκε στην οικογένεια για να βοηθήσει την επιβίωση των μελών. Ή πιθανόν, να είναι άμεσο αποτέλεσμα των κοινωνικών και συναισθηματικών επιδράσεων της ζωής στην οικογένεια.

Όταν μιλούμε για οικογενειακή ζωή, εννοούμε τις φροντίδες του ενός μέλους στο άλλο, οπότε κάτι τέτοιο μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη συναισθηματική σταθερότητα και τη σωματική υγεία. Εναλλακτικά, η αυξημένη ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί απλώς να είναι το οργανικό αποτέλεσμα της άμεσης έκθεσης του ατόμου σε μεγαλύτερο φάσμα παραγόντων μόλυνσης.

Η περαιτέρω έρευνα για το πώς αντιδρούν οι άνθρωποι που ζουν σε στενές μη οικογενειακές ομάδες μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση αυτών των φαινομένων.

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από τον Α' Τόμο του βιβλίου Εισαγωγή στην ψυχολογία που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο.