Ο Σκοτ Πεκ μιλά για την αγάπη για τον εαυτό και την αυτοεκτίμηση

«Ταπεινοφροσύνη είναι η γνώση του εαυτού όπως ακριβώς είναι». Αυτή η πρόταση αποτελεί παράφραση από ένα μεσαιωνικό βιβλίο που γράφτηκε από κάποιον ανώνυμο μοναχό του 14ου αιώνα, με τον τίτλο The Cloud of Unknowing (Το σύννεφο του να μην ξέρεις). Είναι βαθιά λόγια και πολύ σημαντικά για την αναζήτηση της αυτογνωσίας.

Για παράδειγμα, αν σας έλεγα ότι είμαι απαίσιος συγγραφέας, αυτό δεν θα ήταν ταπεινοφροσύνη. Παρόλο που δεν είμαι ο καλύτερος συγγραφέας του κόσμου, είμαι ωστόσο αρκετά καλός. Μια τέτοια δήλωση λοιπόν θα ήταν αυτό που συνηθίζω να αποκαλώ «ψευδο-ταπεινοφροσύνη».

Από την άλλη, αν σας έλεγα ότι παίζω πολύ καλό γκολφ, αυτό θα ήταν το άκρον άωτον της αλαζονείας, γιατί η αλήθεια είναι πως είμαι μέτριος παίκτης κατά τον ηπιότερο χαρακτηρισμό. Η αληθινή ταπεινοφροσύνη είναι πάντα ρεαλιστική.

Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να είμαστε ρεαλιστές, να έχουμε αληθινή γνώση του εαυτού μας όπως πραγματικά είναι και να είμαστε ικανοί να αναγνωρίζουμε τόσο τα καλά όσο και τα κακά στοιχεία μας.

Η διαφορά ανάμεσα στην αγάπη για τον εαυτό και την αυτοεκτίμηση

Επιπλέον, κατά τη γνώμη μου, υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην αγάπη για τον εαυτό μας και στην αυτοεκτίμηση.

Παρότι η αγάπη για τον εαυτό μας (η οποία προτείνω ότι είναι κάτι καλό) και η αυτοεκτίμηση (η οποία προτείνω ότι είναι κάτι τουλάχιστον αμφισβητήσιμο) συχνά μπλέκονται και συγχέονται -επειδή δεν διαθέτουμε τις κατάλληλες λέξεις για το φαινόμενο που θα αναλύσω παρακάτω- δεν παύουν να είναι διαφορετικές έννοιες. Ελπίζω ότι τελικά το πρόβλημα θα λυθεί με τη δημιουργία νέων λέξεων, αλλά επί του παρόντος πρέπει να αρκεστούμε στις παλιές.

Πρώτα απ' όλα, τι ενοοώ όταν μιλάω για αγάπη για τον εαυτό;

Την εποχή που δούλευα ως ψυχίατρος στον στρατό, η διοίκηση ενδιαφερόταν για τα στοιχεία που έκαναν κάποιους ανθρώπους επιτυχημένους, κι έτσι είχαν συγκεντρώσει μια ντουζίνα επιτυχημένα άτομα από διάφορους κλάδους των ενόπλων δυνάμεων. Ήταν άνδρες και γυναίκες γύρω στα σαράντα, όλοι ιδιαίτερα επιτυχημένοι. Είχαν πάρει προαγωγές πριν από τους συνομηλίκους τους και ταυτόχρονα ήταν αρκετά δημοφιλείς.

Εκείνοι που είχαν οικογένειες είχαν μια επιτυχημένη οικογενειακή ζωή και τα παιδιά τους τα πήγαιναν καλά στο σχολείο και έδειχναν ευτυχισμένα. Τα άτομα αυτά έμοιαζαν να έχουν το άγγιγμα του Μίδα -ό,τι έπιαναν γινόταν χρυσός.

Τους μελέτησαν σε διάφορα επίπεδα, άλλοτε ατομικά και άλλοτε ομαδικά. Σε κάποιο σημείο, τους ζητήθηκε να γράψουν σε ένα χαρτί -και δεν είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν μεταξύ τους γι' αυτό- τα τρία πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή τους με σειρά προτεραιότητας.

Δύο πράγματα ήταν αξιοσημείωτα ως προς τον τρόπο που η ομάδα αντιμετώπισε το ερώτημα αυτό.

Το ένα ήταν η σοβαρότητα με την οποία το πήραν. Ο πρώτος που επέστρεψε το χαρτί του χρειάστηκε σαράντα ολόκληρα λεπτά για να το κάνει, ενώ κάποιοι αφιέρωσαν περισσότερο από μία ώρα, παρότι γνώριζαν ότι οι υπόλοιποι είχαν τελειώσει. Το άλλο αξιοσημείωτο στοιχείο ήταν ότι, ενώ οι δεύτερες και οι τρίτες επιλογές τους παρουσίαζαν μεγάλη ποικιλία, η πρώτη τους επιλογή ήταν ίδια.

Και οι δώδεκα είχαν γράψει: «Ο εαυτός μου». Όχι «Η αγάπη». Όχι «Ο Θεός». Όχι «Η οικογενειά μου». Αλλά «Ο εαυτός μου».

Και αυτό, προτείνω, ήταν μια έκφραση ώριμης αγάπης για τον εαυτό.

Τι να ΜΗΝ περιμένω από την ψυχοθεραπεία μου;
3ωρο Online βιωματικό εργαστήριο του PSYCHOLOGY.GR
Θεματικές Ενότητες: Τι είναι για μένα η ψυχοθεραπεία, τι περιμένω από αυτήν τη διαδικασία; | Τι περιμένω από τον ψυχοθεραπευτή μου; | Ποια είναι τα όριά της ψυχοθεραπείας; | Πώς αντιλαμβάνομαι αν με ωφελεί ή αν τη χρησιμοποιώ ως άλλοθι για να μένω στην ουσία στάσιμος;

Η αγάπη για τον εαυτό υπονοεί φροντίδα, σεβασμό, υπευθυνότητα και γνώση του εαυτού. Αν δεν αγαπά κανείς τον εαυτό του, δεν μπορεί να αγαπήσει άλλους.

Αλλά δεν πρέπει να συγχέουμε την αγάπη για τον εαυτό με τον εγωκεντρισμό. Τα επιτυχημένα αυτά άτομα ήταν στοργικοί σύζυγοι και γονείς και καλοσυνάτοι προϊστάμενοι.

Τι είναι η αυτοεκτίμηση

Τώρα, τι είναι αυτοεκτίμηση;

Περίπου οκτώ ή εννέα χρόνια μετά την εμπειρία μου με τη μελέτη αυτή, είχα την ευκαιρία να βρεθώ κοντά σε έναν άνθρωπο του ψεύδους -και, όπως θα θυμάστε ίσως, ορίζω τους ανθρώπους του ψεύδους ως ουσιαστικά κακούς. Είναι δύσκολο να πλησιάσεις τέτοιους ανθρώπους, αλλά εγώ πλησίασα αρκετά αυτόν τον άνθρωπο ώστε να μπορώ να τον ρωτήσω «Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή σου;»

Και ποια λέτε πως ήταν η απάντησή του; «Η αυτοεκτίμησή μου».

Παρατηρήστε πόσο κοντά είναι αυτές οι απαντήσεις. Τα δώδεκα επιτυχημένα άτομα είχαν γράψει «Ο εαυτός μου», και εκείνος είπε «Η αυτοεκτίμησή μου».

Πιστεύω ότι η απάντησή του ήταν σωστή αν σκεφτεί κανείς πώς λειτουργούν οι άνθρωποι του ψεύδους. Η αυτοεκτίμησή τους είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή τους. Θα κάνουν τα πάντα, θα πληρώσουν οποιοδήποτε τίμημα προκειμένου να διαφυλάξουν και να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους.

Αν υπάρχει κάτι που απειλεί την αυτοεκτίμησή τους, αν υπάρχει κάποια ένδειξη για το γεγονός ότι δεν είναι τέλειοι ή κάτι που μπορεί να τους κάνει να αισθανθούν άσχημα για τον εαυτό τους, αντί να το χρησιμοποιήσουν για να βελτιωθούν, θα προσπαθήσουν να το εξαλείψουν, να το ξεχάσουν. Και από εκεί πηγάζει η κακή συμπεριφορά τους. Γιατί τους είναι απαραίτητο να διαφυλάξουν την αυτοεκτίμησή τους πάση θυσία.

Υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στο να επιμένουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας ως κάτι σημαντικό (το οποίο είναι αγάπη για τον εαυτό μας) και στο να επιμένουμε να αισθανόμαστε πάντα καλά για τον εαυτό μας (το οποίο συνεπάγεται ότι πρέπει να διαφυλάττουμε πάντα την αυτοεκτίμησή μας).

Το να κατανοήσουμε αυτή τη διαφορά είναι σημαντικό για την αυτογνωσία μας. Προκειμένου να είμαστε καλοί, υγιείς άνθρωποι, πρέπει να πληρώσουμε το τίμημα του να βάζουμε στην άκρη την αυτοεκτίμησή μας μια φορά στο τόσο, του να μη νιώθουμε πάντα τόσο καλά για τον εαυτό μας. Αλλά πρέπει πάντα να αγαπούμε τον εαυτό μας και να θεωρούμε ότι ο εαυτός μας έχει αξία, παρότι δεν πρέπει πάντα να τον εκτιμούμε.

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος συνεχίζεται... που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο.