Σε ποιον τύπο δεσμού ανήκεις σύμφωνα με τη θεωρία προσκόλλησης; (περιλαβάνεται ερωτηματολόγιο αυτοβοήθειας)

Η πρώτη προσκόλληση με το άτομο που μας φροντίζει, και που συνήθως είναι η μητέρα μας, μας επιτρέπει, από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής μας, να νιώθουμε μέσα μας ένα αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης στον εαυτό μας και στους ανθρώπους που μας περιβάλλουν. Αυτό το άτομο μας βοηθά να αναπτύξουμε την ικανότητά μας να ηρεμούμε εσωτερικά.

Οι τέσσερις τύποι δεσμού σύμφωνα με τον John Bowlby

Μόλις αισθανθούμε πραγματικά ασφαλείς, μπορούμε να ξεκινήσουμε, περίπου σε ηλικία 8 μηνών να απομακρυνόμαστε σταδιακά από το άτομο στο οποίο είμαστε προσκολλημένοι για να εξερευνήσουμε το περιβάλλον μας, έχοντας ήδη εδραιώσει τη δική μας εσωτερική ασφάλεια. Αυτός ο πρώτος δεσμός με το πρόσωπο που μας φρόντιζε θα επηρεάσει τους δεσμούς που θα δημιουργήσουμε αργότερα, ακόμα και στην ενήλικη ζωή μας, και περισσότερο τις ερωτικές μας σχέσεις.

Την ανακάλυψη αυτή την οφείλουμε στον John Bowlby, ο οποίος προβληματιζόταν από τη συμπεριφορά παιδιών που είχαν απομακρυνθεί από τις οικογένειές τους κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η παραβατικότητα και τα προβλήματά τους τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η διακοπή των οικογενειακών δεσμών έχει σοβαρές ψυχολογικές και σωματικές επιπτώσεις στο παιδί. Εμπνευσμένος από τις εργασίες ενός βιολόγου, του Konrad Lorenz, που μελετούσε την προσκόλληση των νεοσσών της χήνας στη μητέρα τους, ο Bowlby, μαζί με τη συνάδελφό του Mary Ainsworth, αποφάσισε να ασχοληθεί με το δεσμό μητέρας- παιδιού. Έτσιι διατυπώθηκε κι η περίφημη θεωρία προσκόλλησης.

Στο εργαστήριο του παρατήρησε τις αντιδράσεις βρεφών από 11 έως 18 μηνών σε διάφορες περιστάσεις: όταν η μητέρα του έφευγε και τα άφηνε με έναν ξένο, όταν έμεναν μόνα τους, αλλά και όταν συναντούσαν ξανά τη μητέρα τους μετά τον σύντομο αποχωρισμό, και όλα αυτά μέσα σε ένα εντελώς νέο περιβάλλον.

Σε αυτά τα πεiράματα ο Bowlby εντόπισε τέσσερις μορφές σχέσεων: την ασφαλή, τη συμβιωτική (ή «αγχώδης σύμφωνα με την ψυχολογική ορολογία), την αποφευκτική και τη χαοτική (ή «αποδιοργανωμένη κατά την ψυχολογική ορολογία).

Έκτοτε πολλές μελέτες κατέληξαν στα ίδια συμπεράσματα: όλοι αναπτύσσουμε μια μορφή προσκόλλησης στο άτομο που μας φροντίζει όταν είμαστε μικρά παιδιά!

Η σημασία των πρωταρχικών δεσμών για τις σχέσεις στην ενήλικη ζωή

Αυτοί οι πρώτοι δεσμοί είναι ουσιαστικοί για τον τρόπο με τον οποίο θα προτευτεί ένας άνθρωπος στη ζωή του, επειδή του επιτρέπουν να αναπτύξει:

• Το αίσθημα ότι είναι ασφαλής, καλλιεργούν δηλαδή μέσα του ένα είδος εσωτερικής γαλήνης.
• Την εμπιστοσύνη στον εαυτό του, στους άλλους και στον κόσμο (διότι, όταν ήταν παιδί, η μητέρα του ανταποκρινόταν με κατάλληλο τρόπο και με συνέπεια στα αιτήματα και στις ανάγκες του).
• Την ικανότητα να κατευνάζει και να ρυθμίζει τα συναισθήματά του (διότι η μητέρα του, καθησυχάζοντάς τον όταν ήταν βρέφος, συνέβαλε στο να αναπτυχθούν στον εγκέφαλό του κυκλώματα που επιτρέπουν στο σώμα και στον νου του να ηρεμεί).
• Την ελευθερία και την επιθυμία να εξερευνήσει το περιβάλλον του, δηλαδή να γίνει αυτόνομος (διότι, όταν εκείνος ήταν παιδί, η μητέρα του ενθάρρυνε και διευκόλυνε την εξερεύνησή του, παραμένοντας διαθέσιμη όταν ο ίδιος είχε ανάγκη να σιγουρευτεί για τα βήματά του.)

Όλα αυτά όταν ικανοποιούνται και προσφέρονται από μια μητέρα την χαρακτηρίζουν ως ευαίσθητη καλή μητέρα κατά την ψυχολογική ορολογία. Όλα αυτά καλλιέργησαν μέσα του μια καλή ανθεκτικότητα στο στρες και στις αναπόφευκτες δυσκολίες της ζωής.

Ασφαλής δεσμός προσκόλλησης

Ο ασφαλής τύπος δεσμού είχε την εμπειρία μιας ευαίσθητης καλής μητέρας από τις πρώτες του επαφές με συνέπεια και σταθερότητα. Έμαθε να ηρεμεί, να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, στους άλλους και στη ζωή, να γίνεται αποδεκτός και κατανοητός. Έχει βιώσει την ασφάλεια και την αγάπη και θα μπορέσει να δοκιμάσει καινούριες εμπειρίες, να αποτολμήσει νέους δεσμούς και να αναπτύξει σταθερές και ήρεμες σχέσεις. Μέσα του εδραιώθηκε η ικανότητα να ηρεμεί και να ελέγχει τα συναισθήματά του. Εδραιώθηκε η επιθυμία να εξερευνά και να ανακαλύπτει καθώς και να έχει ψυχική ανθεκτικότητα στις αντιξοότητες!

Πώς να αναγνωρίσετε ένα ασφαλή σύντροφο

• Εκφράζει εύκολα και ξεκάθαρα τις ανάγκες του.
• Αντιλαμβάνεται και ανταποκρίνεται στις ανάγκες του συντρόφου του, των συναδέλφων του, των φίλων του.
• Δεν απομονώνεται όταν ασχολείται με τις διάφορες δραστηριότητές του.
• Διαχειρίζεται καλά τις συγκρούσεις και είναι σε θέση να κάνει συμβιβασμούς.
• Συγχωρεί εύκολα και γρήγορα.
• Έχει μεγάλη νοητική ευελιξία. Έχει καλή επικοινωνία: σαφή και χωρίς καμία πρόθεση επιβολής στον άλλο.
• Βιώνει άνετα τις στιγμές οικειότητας με τον σύντροφό του και δεν βάζει υπερβολικά άκαμπτα όρια.
• Αντιμετωπίζει τους άλλους με σεβασμό και θαυμασμό, διότι αναγνωρίζει την αξία τους.
• Ξέρει ότι μπορεί πάντα να βελτιώσει τις σχέσεις του.
• Αντιδρά με ευαισθησία στη θλίψη του άλλου και προσφέρει τη συμπαράστασή του.
• Δεν παρεμβαίνει, αλλά βοηθά με διακριτικό τρόπο, αφήνοντας τον άλλο να αποφασίσει και να έχει την πρωτοβουλία. Ξέρει πώς να κάνει πίσω του χωρίς να υποτιμά τη δύναμή του.
• Παρέχει ενθάρρυνση και επιβεβαίωση.
• Θεωρεί την οικειότητα και τη σεξουαλικότητα ένα και το αυτό.

Αυτό δεν είναι που όλοι αναζητούμε; Το πρόβλημα είναι ότι αν, κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, ο πρώτος δεσμός δεν μας παρείχε ασφάλεια και δεν μπορέσαμε να εδραιώσουμε μέσα μας αυτή την ηρεμία, θα θέλουμε οι άλλοι -οι σύντροφοι, τα παιδιά μας, οι συνάδελφοι και οι φίλοι μας- να μας παρέχουν αυτή την ασφάλεια και να μας καθησυχάζουν ανά πάσα στιγμή. Εδώ ακριβώς είναι που αρχίζει ο έλεγχος!

Διαβάστε επίσης στην Πύλη μας: Τι σημαίνει να αγαπάς τον εαυτό σου; (περιλαμβάνεται σχετικό test) και μάθε πώς να σε αγαπάς όχι μόνο στα λόγια αλλά και στις πράξεις!

Test: Είστε αποφευκτικός τύπος;

Σημειώστε κάθε φράση που σας ταιριάζει:

1. Σε περίπτωση που έχετε κάποιο πρόβλημα, προτιμάτε να τα βγάζετε πέρα χωρίς βοήθεια από τους άλλους.
2. Όταν είστε λυπημένοι και χρειάζεστε κάποια ανακούφιση, απομονώνεστε και κρύβετε τη θλίψη σας. Το χειρίζεστε μόνοι σας.
3. Υποβαθμίζετε την ανάγκη σας για επαφή και εγγύτητα με τον άλλο (η μεγάλη εγγύτητα και η πιθανότητα να βρεθείτε πολύ κοντά με τον άλλο σας προκαλούν άγχος.)
4. Είστε πολύ ανεξάρτητοι και δυσκολεύεστε να δεσμευτείτε.
5. Κάνετε τα πάντα για να διατηρείτε κάποια απόσταση από τον άλλο: είστε ασαφείς, μιλάτε αόριστα, σας αρέσει να κρατάτε μυστικά.
6. Δεν είστε διαθέσιμοι να ακούσετε προσεκτικά τον άλλο όταν εκφράζει τα συνασιθήματά του.
7. Δυσκολεύεστε να εκφράσετε την τρυφερότητα και την αγάπη σας.
8. Είστε τελειομανείς και θέλετε να συναντήσετε τον ιδανικό άνθρωπο: Είναι ο/η σύντροφός σας ο καταλληλότερος; Αμφιβάλλετε λίγο.
9. Δεν εκφράζετε πάντα ξεκάθαρα τις προθέσεις σας.
10. Έχετε άκαμπτα όρια και αυστηρούς κανόνες για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να γίνονται τα πράγματα.
11. Σας είναι αφόρητο το ενδεχόμενο ο άλλος να σας χρειάζεται.
12. Σε περίπτωση σύγκρουσης, αποφεύγετε, ξεσπάτε, υποτιμάτε ή επικρίνετε τον/τη σύντροφό σας.
13. Έχετε την τάση να βλέπετε τα αρνητικά του/της συντρόφου σας.
14. Σπάνια μοιράζεστε αυτά που αισθάνεστε.
15. Ελαχιστοποιείτε την ανάγκη σας για φυσική επαφή και απομονώνεστε σωματικά και διανοητικά.
16. Μπορείτε εύκολα να διαχωρίσετε τη σεξουαλική επαφή από την αγάπη.
17. Θεωρείτε συχνά τον εαυτό σας «θύμα» ή αντίθετα θέλετε να ελέγχετε τα πάντα.
18. Έχετε την τάση να γενικεύετε τα προβλήματα για να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας: «Όλοι έτσι κάνουν...» «Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι...» «Γενικά...»
19. Δεν εμπιστεύεστε τους άλλους.
20. Τονίζετε τα αρνητικά του/της συντρόφου σας.

Αποτελέσματα του τεστ

Αν ισχύουν για εσάς:

• από 1 έως 5 φράσεις τότε είσε ελαφρά αποφευκτικός τύπος
• από 5 έως 10 φράσεις, τότε έχετε κάποια τάση να κρατάτε τους άλλους σε απόσταση.
• από 11 έως 17 φράσεις, τότε η εγγύτητα με τον άλλο σας δυσκολεύει και σας κάνει να αντιδράτε.

Ο αποφευκτικός τύπος δεσμού: η εγγύτητα ως απειλή!

Φανταστείτε μια παρεμβατική και ασφυκτική μητέρα, που επιβάλλει τις επιθυμίες της αγνοώντας τις δικές σας: Θα κάνετε ό,τι μπορείτε για να την αποφύγετε και να την κρατήσετε σε απόσταση. Το ίδιο ισχύει για μια μητέρα που είναι ελάχιστα διάθεσιμη και δεν ασχολείται με τις ανάγκες σας: Θα σταματήσετε σταδιακά να υπολογίζετε σε αυτήν και θα μάθετε να τα βγάζετε πέρα μόνοι σας, να βασίζεστε μόνο στον εαυτό σας. Αυτά είναι τα πιο συχνά σενάρια για το πώς ένα παιδί καταλήγει να αναπτύξει αποφευκτική προσκόλληση. Είναι ο τρόπος του για να μην υποφέρει από την ανεπαρκή μητρική παρουσία. Αυτή η «άμυνα» αρχικά τίθεται σε λειτουργία υποσυνείδητα, αλλά οι στρατηγικές παραμένουν ίδιες στην ενήλικη ζωή, παρά τις συνειδητές προσπάθειες. Οι πρώτες εμπειρίες των σχέσεων χαράσσονται βαθιά και ασυνείδητα στον καθένα μας.

Ο αποφευκτικός τύπος θα κάνει τα πάντα για να διατηρήσει μια «ικανοποιητική» απόσταση ανάμεσα στον εαυτό του και στον άλλο. Μετά από μια ευχάριστη στιγμή εγγύτητας μπορεί να ακολουθήσει ένα χρονικό διάστημα κατ;a το οποίο έχει ανάγκη να αποστασιοποιηθεί. Κι αυτό επειδή για τον ίδιο η εγγύτητα είναι ταυτόσημη με κίνδυνο και του προκαλεί άγχος.

Οι στρατηγικές του αποφευκτικού τύπου

Υπάρχουν κάποιες στρατηγικές που του επιτρέπουν να διατηρεί μια συναισθηματική απόσταση και να προστατεύει τον εαυτό του. Ειδικότερα ο αποφευκτικός τύπος:

• Αγνοεί τον/τη σύντροφό του
• Εξαφανίζεται
• Καταφεύγει στη σιωπή
• Κόβει τις γέφυρες επικοινωνίας
• Δεν είναι διαθέσιμος
• Προκαλεί συγκρούσεις
• Γίνεται επικριτικός
• Αμφιβάλλει για τη σχέση

Οι στρατηγικές του αποφευκτικού τύπου επανενεργοποιούνται όταν η σωματική ή η συναισθηματική εγγύτητα εντείνεται, όταν έχει την αίσθηση ότι πνίγεται ή όταν ο άλλος του ζητά να έρθει πιο κοντά του, να ασχοληθεί μαζί του, να δεσμευτεί, να αναλάβει τις ευθύνες του.

Test: Είστε αγχώδης/συμβιωτικός τύπος;

Σημειώστε κάθε πρόταση που νομίζετε ότι σας ταιριάζει:

1. Έχετε ανάγkη να βρίσκεστε πολύ κοντά με τον άλλο και να αναζητάτε μεγάλη οικειότητα.
2. Φοβάστε μήπως σας εγκαταλείψουν, σας απορρίψουν ή χάσετε την αγάπη του άλλου.
3. Αφιερώνετε πολύ χρόνο σκεπτόμενοι τον άλλο. Ανησυχείτε για τη σχέση σας.
4. Ζηλεύετε εύκολα και έχετε πρόβλημα να διακόψετε έναν δεσμό, ακόμη κι αν σας βλάπτει.
5. Αισθάνεστε υπεύθυνοι για όλα τα προβλήματα που υπάρχουν γύρω σας.
6. Είστε εξαιρετικά ευαίσθητοι απέναντι στις διακυμάνσεις της διάθεσης της διάθεσης και της επιθυμίας του άλλου.
7. Πληγώνεστε εύκολα και μερικές φορές μπορεί να θυμώνετε.
8. Φαντάζεστε και προσπαθείτε συνεχώς να προβλέψετε αυτό που μπορεί να σκέφτεται το άλλο άτομο.
9. Σε περίπτωση σύγκρουσης, έχετε ανάγκη να αποκαταστήσετε την επαφή πολύ γρήγορα.
10. Μπορεί να κατσουφιάζετε και να προσποιείστε ότι είστε απασχολημένοι για να πάρετε το άιμα σας πίσω.
11. Ταράζεστε συχά και έχετε τα πάνω και τα κάτω σας.
12. Τοποθετείτε τον άλλο σε βάθρο και θεωρείτε ότι είστε κατώτεροι από αυτόν: εξιδανικεύετε παιδιά, συζύγους και συναδέλφους.
13. Συχνά συγχέετε την αγάπη με την αφοσίωση.
14. Χρησιμοποιείτε τη σεξουαλικότητα για να ικανοποιήσετε την ανάγκη σας για σωματική επαφή και να αισθανθείτε ασφάλεια.
15. Θυσιάζεστε για τους άλλους, ενώ συχνά θυμώνετε μαζί τους και συνεχίζετε να παραπονιέστε.
16. Αναλαμβάνετε συχνά τις ευθύνες των άλλων.
17. Αισθάνεστε κενοί αν δεν ασχολείστε με κάποιον άλλο: παιδιά, γονείς, ζώα, άλλους ανθρώπους (π.χ. ασκώντας ένα επάγγελμα παροχής βοήθειας).
18. Σας αρέσει να έχουν την ανάγκη σας, θέλετε να νιώθετε απαραίτητοι.
19. Παριστάνετε συχνά τον οσιομάρτυρα.
20. Άλλοτε αισθάνεστε θύμα κι άλλοτε ελέγχετε τα πάντα.

Αποτελέσματα του τέστ

Αν ισχύουν για εσάς οι περισσότερες από αυτές τις φράσεις, έχετε σίγουρα την τάση να είστε ανασφαλείς και να ανησυχείτε για τις σχέσεις σας.

• Από 1 έως 5 θετικές απαντήσεις, δεν είστε πολύ συμβιωτικοί.
• Από 5 έως 10 θετικές απαντήσεις, έχετε μικρή τάση να χρειάζεστε τους άλλους.
• Από 11 έως 17 θετικές απαντήσεις, δεν σας είναι καθόλου εύκολο να είστε μόνοι.

Ο αγχώδης/συμβιωτικός τύπος δεσμού

Η απομάκρυνση, η αυτονομία και η ανεξαρτησία του άλλου βιώνονται από το συμβιωτικό άτομο ως εγκατάλειψη. Γι' αυτό και η συμβιωτική συμπεριφορά κάνει την εμφάνισή της μόλις το άτομο φοβηθεί ότι ο άλλος απομακρύνεται, φεύγει και το «εγκαταλείπει» (π.χ. κατά τη διάρκεια μιας γιορτής, σε οικογενειακές επισκέψεις, σε συγκεντρώσεις, σε δημόσιους χώρους, κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε ομαδικής δραστηριότητας κ.λπ.).

Όταν γεννιέται ένα παιδί, μερικοί άνδρες μπορεί να αισθάνονται αποκλεισμένοι και εγκαταλελειμμένοι από τη σύζυγό τους. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με την άφιξη ενός νέου συναδέλφου στη δουλειά, ενός μιρκότερου αδελφού, ενός καινούριου συγκατοίκου.

Ο συμβιωτικός τύπος παραμελεί τον εαυτό του προκειμένου να εξυπηρετήσει τους άλλους και επιζητά την αγάπη και την προσοχή των ανθρώπων γύρω του. Δεν φροντίζει για τις δικές του ανάγκες, αλλά όλες του οι προσπάθειες αφορούν τις ανάγκες των άλλων. Αισθάνεται ένοχος για τα πάντα, παράλληλα όμως επιρρίπτει το σφάλμα στον άλλο για καθετί που δεν πάει καλά στη σχέση (ψάχνει να βρει μια εξήγηση για το κενό που έχει βιώσει μέσα του και για το αίσθημα εγκατάλειψης που βιώνει και το οποίο προβάλλει στον άλλο).

Οι στρατηγικές του αγχώδους/συμβιωτικού τύπου

Υπάρχουν κάποιες στρατηγικές που τον φέρνουν κοντά με τον άλλο και τον συνδέεουν μαζί του, καλλιργώντας την εξάρτηση, την υποχρέωση, τον φόβο και την ενοχή:

• Η σωματοποίηση είναι μια πολύ καλή στρατηγική, επειδή κάνει τους άλλους να ανησυχούν -και η κοινωνία σέβεται και υπολογίζει το άτομο το οποίο είναι άρρωστο. Όταν ένα μικρό παιδί είναι άρρωστο, η μητέρα του το φροντίζει και μένει μαζί του στο σπίτι, ενώ το ίδιο απολαμβάνει περισσότερη εγγύτητα αφού τα υπόλοιπα μέλη βρίσκονται στη δουλειά τους ή στο σχολείο.
• Τα παράπονα καθιστούν τους άλλους υπεύθυνους και απαλλάσουν το συμβιωτικό άτομο από το δικό του μερίδιο ευθύνης.
• Η εξάρτηση και η έλλειψη αυτονομίας είναι άλλη μία αποτελεσματική στρατηγική: ο συμβιωτικός δεν οδηγεί, δεν εργάζεται, δεν τα βγάζει πέρα μόνος του.
• Η αδυναμία είναι επίσης χαρακτηριστική, καθώς τα πάντα είναι δύσκολα και πολύπλοκα για τον συμβιωτικό.
• Η παθητικότητα και η ανικανότητά του να ξεκινήσει ή να κάνει κάτι χωρίς τον άλλο είναι αρκετά συνηθισμένες.
• Με τη θυματοποίηση ο άλλος φαίνεται δυνατός.
• Οι κρίσεις ζήλιας είναι μια στρατηγική που περιορίζει την αυτονομία του συντρόφου και των παιδιών.
• Ο χειρισμός, τέλος, κάνει τον άλλο να νιώθει ενοχές (π.χ. όταν δεν βρίσκεται στο πλευρό του συμβιωτικού).

Test: Ανήκετε στον αποδιοργανωμένο/χαοτικό τύπο;

Σημειώστε κάθε πρόταση που νομίζετε ότι σας ταιριάζει:

1. Έχετε έντονες συγκρουσιακές, παθιασμένες σχέσεις.
2. Φοβάστε την εγκατάλειψη, την απόρριψη και την απώλεια της αγάπης του άλλου.
3. Έχετε ακραίες αντιδράσεις και με τις συμπεριφορές σας βάζετε σε κίνδυνο τον εαυτό σας.
4. Είστε φοβερά ζηλιάρηδες και κτητικοί.
5. Έχετε την τάση να εξιδανικεύτε τους ανθρώπους, αλλά απογοητεύεστε μόλις αντιληφθείτε τα ελαττώματά τους και τους απορρίπτετε.
6. Κατά τη διάρκεια της ζωής σας έχετε διακόψει τους δεσμούς σας με πολλούς ανθρώπους, φίλους και συγγενείς.
7. Αν αισθάνεστε προδομένοι, μπορεί να σας πιάσει λύσσα.
8. Βιώνετε έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις.
9. Σε περίπτωση σύγκρουσης, νιώθετε την ανάγκη να αποκαστήσετε γρήγορα την επαφή.
10. Δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας.
11. Κατά την παιδική σας ηλικία βιώσατε οικογενειακά τραύματα: βία, συγκρούσεις, πένθος, εγκατάλειψη.
12. Είστε εξαιρετικά ευαίσθητοι στην απόρριψη και στον αποκλεισμό.
13. Αντιμετωπίζετε προβλήματα στη διαχείριση των κοινωνικών σας σχέσεων, μερικές φορές μάλιστα απομονώνεστε εντελώς.
14. Χρησιμοποιείτε τη σεξουαλικότητα για να ικανοποιήσετε την ανάγκη σας για σωματική επαφή και να νιώσετε ασφάλεια.
15. Έχετε ανάγκη να σας καταλαβαίνει ο άλλος απόλυτα.
16. Δεν αντέχετε τις απογοητεύσεις,
17. Σας πιάνει παμικός όταν νιώθετε μόνοι και εγκαταλελειμμένοι.
18. Κατά καιρούς εκδηλώνετε ποικίλους ψυχαναγκασμούς: με το φαγητό, το αλκοόλ, το σεξ. τα ψώνια, την πορνογραφία κ.λπ.
19. Εκδηλώνετε έντονα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα.
20. Μερικές φορές αισθάνεστε «παρανοϊκοί» και φαντάζεστε το χειρότερο.

Αποτέλεσματα του test

• Αν ισχύουν για εσάς από 1 έως 5 φράσεις, δεν έχετε την τάση να είστε χαοτικοί.
• Αν ισχύουν για εσάς από 5 έως 10 φράσεις, τότε προσέξτε, γιατί έχετε μια μικρή τάση να είστε χαοτικοί.
• Αν ισχύουν για εσάς από 11 έως 20 φράσεις, μια εξειδικευμένη θεραπεία και ένας ασφαλής σύντροφος θα σας βοηθήσουν.

Ο αποδιοργανωμένος/χαοτικός τύπος: φύγε, αλλά μη με εγκαταλείψεις!

Ο ψυχολόγος John Bowlby είχε αντιληφθεί ότι κάποια παιδιά δημιουργούσαν ένα στιλ προσκόλλησης το οποίο διέφερε από τα άλλα τρία - ή μάλλον τα παιδιά έμοιαζαν να μη μπορούν να αποφασίσουν ποιο στιλ θα υιοθετήσουν. Αποκάλεσε αυτό το είδος προσκόλλησης «αποδιοργανωμένο».

Για να κατανοήσουμε τη χαοτική λειτουργία στις σχέσεις, πρέπει να φανταστούμε γονείς που είναι μεν παρόντες, αλλά η παρουσία τους είναι απειλητική για το παιδί. Υπάρχουν κάποιοι γονείς που δεν μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματά τους (π.χ. αλκοολικοί πατέρες, μητέρες που παλεύουν με την κατάθλιψη κ.λπ.). Οι γονείς αυτοί έχουν παράδοξες κι αντιφατικές συμπεριφορές, με αποτέλεσμα το παιδί να μην καταφέρνει να βρει τον εαυτό του και να είναι ήρεμο. Μερικές φορές, σε περιόδους αστάθειας, αναγκάζεται να αναλάβει ευθύνες πολύ βαριές για το ίδιο, γι' αυτό και νιώθει ανασφάλεια.

Το παιδί πλησιάζει τον γονέα, αλλά δεν βλέπει από την πλευρά του παρά μόνο σωματική, συναισθηματική και ψυχολογική βία ή ακραία παραμέληση. Δεν είναι επομένως περίεργο που οι χαοτικοί άνθρωποι βιώνουν μια εσωτερική ασυμφωνία. Έχουν πολύ άγχος και γι' αυτούς κάθε δεσμός είναι γεμάτος ασάφειες. Νιώθουν εγκαταλελειμμένοι και φοβούνται αυτή την εγκατάλειψη, αλλά όλως παραδόξως θέτουν σε κίνδυνο τη σχέση τους με τις κρίσεις ζηλοτυπίας, κτητικότητας, άγχους και θυμού τους.

Οι στρατηγικές του αποδιοργανωμένου/χαοτικού τύπου

Το χαοτικό άτομο αναζητά μια σχέση που θα το καθησυχάζει, αλλά παράλληλα και ασυνείδητα δεν εμπιστεύεται τον άλλο. Το μήνυμα που εκπέμπει είναι: «Σε χρειάζομαι, αλλά δε μπορώ να σου έχω εμπιστοσύνη»

Ειδικότερα ο χαοτικός τύπος:

• Θεωρεί ότι απειλείται από κινδύνους παρότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο.
• Χάνει συχνά την επαφή του με την πραγματικότητα, επινοεί πράγματα, δείχνει διαφορετικά πρόσωπα και δεν έχει συνοχή.
• Αντιδρά συναισθηματικά με το παραμικρό.
• Δυσκολεύεται να ηρεμήσει.
• Περνά περιόδους πλήρους απόσυρσης και σιωπής.

Το χαοτικό άτομο μπορεί να έχει βιώσει τραυματικά γεγονότα κατά τη διάρκεια της ζωής του (εγκατάλειψη, βία, σεξουαλική κακοποίηση) και πολλές φορές καταφεύγει σε παρορμητικές συμπεριφορές για να ηρεμήσει (ναρκωτικα, αλκοόλ, βουλιμία, σεξ, ριψοκίνδυνες πράξεις, αυτοτραυματισμοί, παρορμητικές αγορές).

Αυτό που προκαλεί τη χαοτική συμπεριφορά είναι η απειλή της πραγματικής ή φανταστικής εγκατάλειψης: οι χαορικοί άνθρωποι ζηλεύουν, είναι κτητικοί, προβάλλουν τη δική τους πραγματικότητα στους άλλους και φαντάζονται το χειρότερο. Αν για παράδειγμα, το ζευγάρι βρίσκεται σε ένα πάρτι και ο/η σύντροφος μιλήσει σε άλλη γυνάικα/ άλλον άνδρα, θα γίνει μεγάλη φασαρία.

Από την άλλη, ο χαοτικός τρομάζει με την υπερβολική οικειότητα. Αυτό εντείνει την ανησυχία του και μπορεί να τον ωθήσει ακόμα και να καταστρέψει μια ευχάριστη στιγμή.

Μπορούμε να τροποποιήσουμε τον τύπο δεσμού μας;

Τα καλά νέα είναι ότι το μπορούμε! Ένας «ασφαλής» σύντροφος θα βοηθήσει εμάς, που έχουμε αναπτύξει το στιλ της «ανασφαλούς»προσκόλλησης, να νιώσουμε σιγουριά. Από την άλλη, κάποια εξαιρετικά τραυματικά γεγονότα μπορούν να αποσταθεροποιήσουν έναν άνθρωπο με «ασφαλή »προσκόλληση. Σε κάθε περίπτωση η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία μέσα από την οποία μπορούμε να μάθουμε από μια πιο υγιή βάση τον ασφαλή και υγιή συσχετιμό!

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Νίκησε τις τοξικές σχέσεις που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο.