Ψυχικό Τραύμα και Δυσλεξία: Μια Πολυδιάστατη Σχέση και οι Επιπτώσεις στην Ψυχική Υγεία και Μάθηση

Ακρόαση άρθρου......

Το ψυχικό τραύμα και οι ειδικές μαθησιακές διαταραχές, όπως η δυσλεξία, είναι συχνά μεμονωμένες καταστάσεις που αντιμετωπίζονται από ψυχολόγους και ειδικούς παιδαγωγούς σε ξεχωριστά πλαίσια.

Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι αυτοί οι δύο παράγοντες μπορούν να συνυπάρχουν και να αλληλεπιδρούν με τρόπους που επηρεάζουν την ψυχική υγεία και τις μαθησιακές επιδόσεις.

Η σύνδεση αυτή, παρόλο που δεν έχει μελετηθεί εκτενώς στο παρελθόν, φαίνεται να έχει σημαντικές συνέπειες για την κατανόηση της ανάπτυξης και της υποστήριξης ατόμων με δυσλεξία, ιδίως όταν συνυπάρχει με τραυματικές εμπειρίες. 

Ψυχικό Τραύμα και Δυσλεξία: Ορισμοί και Θεωρητικό Πλαίσιο

Το ψυχικό τραύμα αναφέρεται σε καταστάσεις ή γεγονότα που διαταράσσουν την ψυχική ισορροπία ενός ατόμου, προκαλώντας έντονη συναισθηματική αναστάτωση και διαταραχή της λειτουργικότητας του.

Σύμφωνα με τον Van der Kolk (2014), το τραύμα μπορεί να προκύψει από μια ποικιλία αιτίων, όπως κακοποίηση, παραμέληση, φυσικές καταστροφές ή άλλες αρνητικές εμπειρίες που προκαλούν έντονη συναισθηματική πίεση.

Η δυσλεξία είναι μια ειδική μαθησιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από διαταραχή στην αναγνωστική ικανότητα, ιδιαίτερα στην αντιστοίχιση γραμμάτων με ήχους και στην κατανόηση κειμένων.

Είναι αποτέλεσμα διαταραχής των νευρολογικών διαδικασιών που σχετίζονται με τη γλώσσα και την ανάγνωση (Snowling, 2000). Παρά το γεγονός ότι τα άτομα με δυσλεξία μπορεί να έχουν φυσιολογική νοημοσύνη, αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στο σχολικό περιβάλλον, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την αυτοεκτίμηση και την ψυχική τους υγεία.

Σχέσεις Μεταξύ Ψυχικού Τραύματος και Δυσλεξίας

Αναγνωρίζοντας ότι η ψυχική υγεία και η μαθησιακή διαδικασία αλληλοσυνδέονται, η ερευνητική βιβλιογραφία υποδηλώνει ότι τα άτομα με δυσλεξία είναι πιο πιθανό να έχουν ιστορικό ψυχικού τραύματος σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό (Kovács et al., 2020).

Η ένταση και η χρονικότητα των τραυματικών εμπειριών μπορούν να επηρεάσουν το τρόπο με τον οποίο ένα άτομο μαθαίνει και αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του. Η ψυχολογική ένταση που προκαλείται από το τραύμα μπορεί να επιδεινώσει τις δυσκολίες που παρουσιάζουν τα άτομα με δυσλεξία, επηρεάζοντας την προσοχή, τη μνήμη και την ικανότητά τους να διαχειριστούν το άγχος.

Αλληλοεπίδραση της Δυσλεξίας και του Τραύματος: 

Τα παιδιά με δυσλεξία συχνά βρίσκονται σε περιβάλλοντα όπου το σχολείο μπορεί να είναι πηγή άγχους και απογοήτευσης, κάτι που μπορεί να ενεργοποιήσει ή να εντείνει ψυχικές δυσκολίες.

Η αποτυχία να ανταποκριθούν στις μαθησιακές απαιτήσεις μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική αναστάτωση και αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, συνδέοντας έτσι την δυσλεξία με ψυχικό πόνο (Larkin et al., 2020).

Η επαναλαμβανόμενη αποτυχία στην ακαδημαϊκή πρόοδο και η απογοήτευση από τις σχολικές επιδόσεις ενδέχεται να δημιουργήσουν ένα τραυματικό κύκλο, όπου το άτομο βιώνει ψυχικό τραύμα από την αίσθηση αποτυχίας και κοινωνικής απομόνωσης.

Επιπτώσεις στην Ψυχική Υγεία και Στρατηγικές Υποστήριξης

Ψυχικές Επιπτώσεις:

Άγχος και Κατάθλιψη: Η δυσλεξία συχνά σχετίζεται με υψηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης, λόγω των συνεχών δυσκολιών στη μάθηση και της πιθανής απογοήτευσης από την ακαδημαϊκή αποτυχία (Kovács et al., 2020). Αυτά τα προβλήματα ενδέχεται να ενταθούν από τις ψυχικές συνέπειες του τραύματος.

Χαμηλή Αυτοεκτίμηση: Η αίσθηση αποτυχίας που προκαλεί η δυσλεξία μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμηση του ατόμου, προκαλώντας συναισθήματα αμφιβολίας για τις ικανότητες του (Snowling & Hulme, 2012). Αν συνδυαστεί με ψυχικό τραύμα, η εικόνα αυτή του εαυτού ενδέχεται να ενισχυθεί, δημιουργώντας περαιτέρω προκλήσεις για την ψυχική υγεία.

Στρατηγικές Υποστήριξης:

Ψυχολογική Υποστήριξη: Η ψυχολογική στήριξη είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση τόσο της δυσλεξίας όσο και των επιπτώσεων του τραύματος. Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να επεξεργαστούν τις αρνητικές τους σκέψεις και να αναπτύξουν στρατηγικές για την αντιμετώπιση του άγχους και της απογοήτευσης (Hembree-Kigin & McNeil, 2009).

Ειδική Εκπαίδευση: Η διαχείριση της δυσλεξίας μέσω εξειδικευμένων μαθησιακών στρατηγικών και τεχνικών μπορεί να μειώσει την αίσθηση αποτυχίας και να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση των ατόμων, παρέχοντας τους τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν στις ακαδημαϊκές προκλήσεις (Shaywitz, 2003).

Συμπεράσματα και Μελλοντικές Κατευθύνσεις

Η συνύπαρξη του ψυχικού τραύματος με τη δυσλεξία είναι ένα πολυδιάστατο φαινόμενο που απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση τόσο από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας όσο και από τους εκπαιδευτικούς.

Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη στήριξη μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα να αναπτύξουν ανθεκτικότητα και να μειώσουν τις αρνητικές συνέπειες που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση αυτών των καταστάσεων.

Οι μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να επικεντρωθούν στη διερεύνηση των βιολογικών και νευρολογικών μηχανισμών που συνδέουν το τραύμα και τη δυσλεξία, καθώς και στην ανάπτυξη πιο στοχευμένων θεραπευτικών παρεμβάσεων. 

Βιβλιογραφία

1.Kovács, E., Orosz, G., & Balázs, J. (2020). The impact of trauma on the cognitive and emotional functioning of individuals with learning disabilities. Journal of Trauma & Dissociation, 21(2), 177-194.

2.Larkin, H., McCarthy, D., & Frost, C. (2020). Trauma and its impact on educational outcomes: A review of the literature on students with learning difficulties. Journal of Learning Disabilities, 53(1), 56-70.

3.Snowling, M. J. (2000). Dyslexia and language impairment in children. International Journal of Language & Communication Disorders, 35(1), 47-69.

4.Snowling, M. J., & Hulme, C. (2012). The science of reading: A handbook. Blackwell Publishing.

5.Shaywitz, S. E. (2003). Overcoming dyslexia: A new and complete science-based program for reading problems at any level. Alfred A. Knopf.

6.Van der Kolk, B. A. (2014). The body keeps the score: Brain, mind, and body in the healing of trauma. Penguin Books.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ιωάννα Δημητριάδου - Ψυχολόγος

Ιωάννα Δημητριάδου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος - Ειδική Παιδαγωγός. Εξειδίκευση στη Δυσλεξία, στη ΔΕΠ-Υ και στις Μαθησιακές Διαταραχές, PgD
Συμβουλευτική Υποστήριξη Γονέων, Συγγραφέας στο Upbility Publications | Μέλος του British Psychological Society, GMBPsS, GBC (#507984), Μέλος του British Dyslexia Association 

6937423882

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού