Αποδοτικότητα και Ευεξία: Η Κρυφή Δύναμη ενός Υγιούς Εργασιακού Περιβάλλοντος

Ακρόαση άρθρου......

Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την ταχύτητα, τους στόχους, τα deadlines και την ανάγκη διαρκούς απόδοσης, είναι εύκολο να παραγνωρίσει κανείς τη σημασία του ανθρώπινου παράγοντα στον εργασιακό χώρο.

Η αποδοτικότητα παρουσιάζεται συχνά ως κάτι μετρήσιμο, κάτι που κρίνεται από αποτελέσματα, νούμερα και στατιστικές. Ωστόσο, στην ουσία της, δεν είναι απλώς το τελικό προϊόν της προσπάθειας, αλλά το αποτέλεσμα ενός εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος που είτε υποστηρίζει είτε υπονομεύει τη δημιουργικότητα, τη δέσμευση και την ανθεκτικότητα του ανθρώπου.

Η ποιότητα του εργασιακού περιβάλλοντος, τόσο σε επίπεδο δομής όσο και διαπροσωπικών σχέσεων, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ψυχική υγεία, στην αυτοεκτίμηση και τελικά, στην πραγματική απόδοση.

Η ψυχολογική ασφάλεια ως θεμέλιο επαγγελματικής απόδοσης 

Η αποδοτικότητα δεν μπορεί να επιβληθεί. Είναι κάτι που γεννιέται, που καλλιεργείται μέσα από τις συνθήκες. Όταν ο εργαζόμενος νιώθει ότι βρίσκεται σε έναν χώρο που τον αναγνωρίζει, που τον στηρίζει και που του προσφέρει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί, τότε η απόδοση δεν είναι αποτέλεσμα πίεσης, αλλά έκφραση δημιουργικότητας και νοήματος.

Οι συνθήκες που ευνοούν τη συνεργασία, την ελευθερία έκφρασης και την ψυχολογική ασφάλεια, δεν είναι «πολυτέλειες» για λίγους, αλλά αναγκαιότητες για κάθε οργανισμό που στοχεύει στη διαχρονική και μακροπρόθεσμη επιτυχία.

Το εργασιακό περιβάλλον δεν είναι απλώς το φόντο της καθημερινότητάς μας, είναι το έδαφος πάνω στο οποίο χτίζεται η προσωπική και επαγγελματική ταυτότητα.

Όταν αυτό το περιβάλλον είναι υποστηρικτικό, εξελικτικό και ειλικρινά ανθρώπινο, τότε οι άνθρωποι κινητοποιούνται από εσωτερικά κίνητρα, λειτουργούν με ενθουσιασμό και επιδεικνύουν συνέπεια χωρίς να εξαντλούνται. Αντίθετα, σε συνθήκες πίεσης, ανασφάλειας ή υπερβολικού ανταγωνισμού, ακόμη και οι πιο ικανοί εργαζόμενοι οδηγούνται σταδιακά σε κόπωση, αποστασιοποίηση και μειωμένη αίσθηση νοήματος.

Η επιστημονική κοινότητα έχει ήδη από τα μέσα του 20ού αιώνα επισημάνει τη σημασία του ποιοτικού εργασιακού κλίματος. Ο ψυχολόγος Frederick Herzberg (1959), ανέδειξε ότι η επαγγελματική ικανοποίηση δεν βασίζεται μόνο στον μισθό ή στην ασφάλεια, αλλά κυρίως στην αναγνώριση, στις υγιείς σχέσεις με συναδέλφους και στην αίσθηση προόδου. Δεκαετίες αργότερα, η Amy Edmondson (1999), παρουσίασε την έννοια της «ψυχολογικής ασφάλειας»:

Ένα περιβάλλον στο οποίο οι άνθρωποι νιώθουν ελεύθεροι να εκφραστούν χωρίς φόβο κριτικής ή γελοιοποίησης, δημιουργεί γόνιμο έδαφος για καινοτομία, συνεργασία και αληθινή δέσμευση.

Στη σύγχρονη πραγματικότητα, πολλοί χώροι εργασίας επιχειρούν να καλλιεργήσουν τέτοιες κουλτούρες, επενδύοντας στη διαφάνεια, στη συναισθηματική νοημοσύνη και στην ομαδικότητα. Αντί να προωθούν την ατομική επιβίωση ή τον ανταγωνισμό, ενθαρρύνουν τη συλλογική πρόοδο και την αλληλοϋποστήριξη.

Η καθημερινή συναναστροφή με ανθρώπους που σέβονται, ακούν και συνεισφέρουν με ενσυναίσθηση, λειτουργεί ως ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες ψυχικής ενδυνάμωσης. Δεν είναι τυχαίο ότι σε ομάδες με θετικό κλίμα, παρατηρούνται χαμηλότερα ποσοστά burnout, υψηλότερα επίπεδα αυτοεκτίμησης και αυξημένη προθυμία συμμετοχής.

Συγχρόνως, η ανάγκη για ουσιαστικές ανθρώπινες σχέσεις στο επαγγελματικό περιβάλλον, αναδεικνύεται και μέσα από τη θεωρία της συναισθηματικής νοημοσύνης του Daniel Goleman, ο οποίος επεσήμανε πως δεξιότητες όπως

• η ενσυναίσθηση,
• η διαχείριση συγκρούσεων
• η δυνατότητα δημιουργίας θετικών σχέσεων

Αποτελούν θεμελιώδεις ικανότητες όχι μόνο για προσωπική, αλλά και για επαγγελματική επιτυχία. Ο χώρος εργασίας που ενισχύει τη θετικότητα, την κατανόηση και τον διάλογο γίνεται το κατάλληλο έδαφος για ανάπτυξη, και όχι απλώς για «παραγωγή».

Η ψυχική υγεία ως προϋπόθεση αποδοτικότητας και επαγγελματικής σύνδεσης

Η ψυχική υγεία, όπως πλέον αναγνωρίζεται και σε επίπεδο διεθνών οργανισμών, δεν είναι δευτερεύον θέμα. Δεν είναι κάτι που έρχεται «μετά την επιτυχία», αλλά είναι προϋπόθεση για αυτή.

Όταν το άγχος κυριαρχεί, όταν απουσιάζει η εμπιστοσύνη ή όταν επικρατεί η συνεχής σύγκριση, η ψυχική φθορά γίνεται αναπόφευκτη και σταδιακά διαβρώνει κάθε δημιουργική ή καινοτόμα ενέργεια. Από την άλλη, ένα περιβάλλον που ενισχύει την ευγένεια, τη φροντίδα και την ειλικρινή αποδοχή προσφέρει στους εργαζόμενους την αίσθηση του «ανήκειν». Και αυτή η αίσθηση, πέρα από συναισθηματική ασφάλεια, ενδυναμώνει και την επαγγελματική αντοχή και δέσμευση.

Το ερώτημα που συχνά αγνοούμε, αλλά είναι ουσιώδες, είναι αν νιώθουμε ασφαλείς:

• να εκφράσουμε μια καινούργια ιδέα
• να παραδεχτούμε ένα λάθος
• να ζητήσουμε βοήθεια χωρίς φόβο

Αν η απάντηση είναι θετική, τότε δεν βρισκόμαστε απλώς σε έναν χώρο εργασίας, βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον που λειτουργεί ως ψυχολογικός σύμμαχος. Και αυτό, από μόνο του, είναι ισχυρότερο κίνητρο από οποιοδήποτε εξωτερικό bonus ή προαγωγή.

Η αποδοτικότητα δεν μπορεί να επιβάλλεται με αυστηρούς κανόνες ή συνεχή επιτήρηση. Αντιθέτως, γεννιέται όταν υπάρχει εσωτερική πληρότητα και βαθύτερη αίσθηση σκοπού.

Όταν ο εργαζόμενος νιώθει ότι η παρουσία του έχει σημασία, ότι η συμβολή του αναγνωρίζεται και ότι εξελίσσεται εντός ενός περιβάλλοντος με νόημα, τότε η αποδοτικότητα έρχεται φυσικά. Σε αυτό συμφωνούν και οι ψυχολόγοι Edward Deci και Richard Ryan, οι οποίοι ανέπτυξαν τη Θεωρία Αυτοπροσδιορισμού, υποστηρίζοντας ότι η πραγματική κινητοποίηση και απόδοση προκύπτει όταν καλύπτονται τρεις βασικές ψυχολογικές ανάγκες: η αυτονομία, η επάρκεια και η κοινωνική σύνδεση.

Η διατήρηση ενός υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος δεν είναι κάτι που συμβαίνει από μόνο του, ούτε κάτι που εξαρτάται αποκλειστικά από την ηγεσία. Είναι μια συλλογική ευθύνη και μια καθημερινή άσκηση ευσυνειδητότητας. Η εκτίμηση της προσφοράς του άλλου, η ενίσχυση της συνεργασίας και η ειλικρινής αναγνώριση των θετικών στοιχείων στον χώρο εργασίας είναι μικρές, αλλά βαθιά ουσιαστικές πράξεις. Είναι εκείνα τα καθημερινά «σημάδια» που μας υπενθυμίζουν πως δεν είμαστε απλώς εργαλεία παραγωγής, αλλά άνθρωποι με συναισθήματα, αξίες και ανάγκη για νόημα.

Σε τελική ανάλυση, η αποδοτικότητα δεν χτίζεται μέσα από την εξάντληση. Χτίζεται μέσα από τη φροντίδα, τη σχέση και τη βαθύτερη σύνδεση με αυτό που κάνουμε. Και το νόημα, όπως και η ευημερία, γεννιούνται μέσα σε περιβάλλοντα που τιμούν την ανθρώπινη πλευρά της εργασίας.

Βιβλιογραφία

Herzberg, F. (1959). The Motivation to Work. John Wiley & Sons.
Edmondson, A. (1999). Psychological Safety and Learning Behavior in Work Teams. Administrative Science Quarterly, 44(2), 350-383.
Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ. Bantam Books.
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (1985). Intrinsic Motivation and Self-Determination in Human Behavior. Springer US.
Microsoft (2022). Work Trend Index: Annual Report.
McGregor, J. (2021). “How a People-First Culture Boosts Long-Term Success.” Washington Post.
Fried, J., & Hansson, D. H. (2018). It Doesn't Have to Be Crazy at Work. HarperBusiness.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Σοφία Τσέκου - Ψυχολόγος

Σοφία Τσέκου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Απόφοιτη του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στην Εφαρμοσμένη Κλινική Ψυχολογία από το University of Central Lancashire (UCLan

6971770391

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού