Η διαχείριση συμπεριφορών των παιδιών την ώρα του φαγητού

Τα παιδιά μαθαίνουν να συμπεριφέρονται παρατηρώντας πως αντιδρούν οι γονείς τους την ώρα του φαγητού. Μαθαίνουν να παρατηρούν πώς κάθονται στο τραπέζι, πώς τρώνε, τι τρώνε, πώς μιλούν μεταξύ τους και πώς συμπεριφέρονται στο τραπέζι.

Για παράδειγμα, από πολύ μικρά μαθαίνουν τον τρόπο που ο πατέρας ανταποκρίνεται στην υπόδειξη της μητέρας να αφήσει το κινητό κατά τη διάρκεια του γεύματος ή να μην τρώει γρήγορα. Τι κάνει λοιπόν ο πατέρας; Μουτρώνει; Θυμώνει; Συνεργάζεται; Επικοινωνεί; Υποκύπτει;

Διδάσκοντας τους γονείς κάποιες συμπεριφορικές μεθόδους

Έλεγχος ερεθίσματος

Οι γονείς χρειάζονται επιμονή και υπομονή ώστε να εδραιώσουν τις βασικές αρχές που σχετίζονται με το φαγητό. Απλές οδηγίες όπως το ότι τα παιδιά δεν πρέπει να κάνουν κάτι άλλο την ώρα που τρώνε δηλαδή να διαβάζουν βιβλία ή να παίζουν τάμπλετ.

Θετική Ενίσχυση

Αν επιθυμούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να εγκαταλείψουν ανεπιθύμητες συμπεριφορές την ώρα του φαγητού και να υιοθετήσουν άλλες πιο κατάλληλες, θα πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο ανταμείβονται ή δεν επιβραβεύονται για τις ενέργειές τους.

Η διαδικασία αυτή ονομάζεται «εκπαίδευση στην παροχή ενίσχυσης».

Για παράδειγμα: έχετε δείξει στο παιδί ότι η καλή συμπεριφορά του έχει κάποια αξία; Κάποιοι γονείς θυμούνται να ανταμείψουν τις επιθυμητές συμπεριφορές που επιδεικνύουν τα παιδιά τους σε ότι αφορά τη λήψη τροφής.

Είναι απαραίτητο να εξετάσουμε την καλή συμπεριφορά του παιδιού κατά την ώρα του φαγητού και όχι τη κακή συμπεριφορά.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσουμε να δίνουμε προσοχή στη κακή συμπεριφορά ακόμη και με θυμό. Πρέπει να αρχίσετε να αγνοείτε την ακατάλληλη συμπεριφορά και να επαινείται την επιθυμητή.

Οι ενισχυτές όπως ονομάζονται για παράδειγμα ο έπαινος, τα προνόμια, η ενθάρρυνση πρέπει να ακολουθούν σύντομα τις επιθυμητές συμπεριφορές του παιδιού την ώρα του φαγητού.

Αποκτήστε το βιβλίο Αποτελεσματική διαπαιδαγώγηση, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.

Η συνταγή έπαινος-αδιαφορία

Υποστηρίζεται ευρέως ότι η διαφορική χρήση της προσοχής και της αδιαφορίας αποτελεί το πρώτο βήμα των συμπεριφορικών παρεμβάσεων στο χώρο της οικογένειας και του σχολείου. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται ιδιαίτερα με παιδιά που δεν δέχονται αρκετή θετική ενίσχυση ή την λαμβάνουν σε ακατάλληλες συνθήκες.

Ο κανόνας της προσοχής δηλώνει ότι το παιδί επιδιώκει την προσοχή των άλλων, ιδιαίτερα των γονέων του. Αν το παιδί δεν δέχεται θετική προσοχή θα επιδιώξει να προσελκύσει την αρνητική.

Κάποιες συνδέσεις μεταξύ συμπεριφοράς και ενίσχυσης είναι οι ακόλουθες:

1. αποδεκτή συμπεριφορά και θετική ενίσχυση δημιουργεί περισσότερο αποδεκτή συμπεριφορά

2. αποδεκτή συμπεριφορά και μη ενίσχυση δημιουργεί λιγότερο αποδεκτή συμπεριφορά

3. μη αποδεκτή συμπεριφορά και ενίσχυση δημιουργεί περισσότερο μη αποδεκτή συμπεριφορά

4. μη αποδεκτή συμπεριφορά και μη ενίσχυση δημιουργεί λιγότερο μη αποδεκτή συμπεριφορά

Αναγκαία προϋπόθεση για την εφαρμογή συμπεριφορικών προγραμμάτων την ώρα του φαγητού θεωρείται από πολλούς η διασφάλιση ότι και οι δύο γονείς προσφέρουν την θετική προσοχή και αγνοούν τις ακατάλληλες ενέργειες του παιδιού.

Εννοείται ότι αν τα παιδιά αγαπούν, εμπιστεύονται και σέβονται τους γονείς τους, με άλλα λόγια ταυτίζονται μαζί τους, η επιθυμία να τους ευχαριστήσουν καθιστά πολύ ισχυρές τις ανταμοιβές και τις κυρώσεις από την πλευρά των γονέων. Η τρυφερότητα και η ασφάλεια είναι πρόσθετη αμοιβή και καύσιμη ύλη για τη μάθηση.

Η απομάκρυνση από τη θετική ενίσχυση

Η απομάκρυνση από τη θετική ενίσχυση είναι μία διαδικασία που μπορεί να μειώσει τις διασπαστικές συμπεριφορές των παιδιών.

Η μέθοδος αυτή υπαγορεύει την απομάκρυνση από την κατάσταση που σχετίζεται με την προβληματική συμπεριφορά και προσφέρει θετική ενίσχυση στο παιδί. Για παράδειγμα, εάν το παιδί φτύνει το φαγητό που τρώει τότε άμεσα ο γονέας απομακρύνει το φαγητό από μπροστά του.

Για να είναι αποτελεσματικός ο γονέας πρέπει η απομάκρυνση να εφαρμόζεται με συνέπεια δηλαδή κάθε φορά που παρουσιάζεται η προβληματική συμπεριφορά και άμεσα ώστε η απομάκρυνση να σχετίζεται ευθέως με τη προβληματική συμπεριφορά. Επίσης χρειάζεται τη λιγότερη φασαρία δηλαδή όχι θυμό ή χιούμορ γιατί δρουν ως τύπου ενισχυτές και η απομάκρυνση πρέπει να γίνει ως πέντε λεπτά με επίβλεψη ανάλογα με την ηλικία του απιδιού.

Διαβάστε επίσης στην Πύλη μας το άρθρο Κοινωνική επιρροή στη διατροφή των παιδιών, της συνεργάτιδάς μας Ασημίνας Αγγελίδου

Ακόμη μερικά τιπς είναι η ύπαρξη ρουτίνας και ασφάλειας και όταν πρόκειται να αλλάξει ώρα το γεύμα, προσπαθήστε να έχετε ενημερώσει το παιδί έγκαιρα.

Πάντα προγραμματίζουμε και ενημερώνουμε το παιδί ώστε να αποφύγετε πιθανή ταραχή που μπορεί να επιφέρει μία ξαφνική αλλαγή.

Προτείνετε στα παιδιά να εμπλακούν, όποτε αυτό είναι εφικτό, στην προετοιμασία του φαγητού ή ακόμη να έχετε μία παιδική κουζίνα ώστε κι αυτά να ετοιμάζουν γεύματα.

Επίσης, προτείνετε στο παιδί να συμμετέχει στα ψώνια από το σούπερ μάρκετ, να στρώσει το τραπέζι, να φέρει νερό ή και να καθαρίσει το τραπέζι μετά από το γεύμα. Μη ξεχνάτε να έχετε μία πρότυπη συμπεριφορά ως μοντέλο για το παιδί. 

 

Πηγές

Herbert Martin (2000). Διατροφή και ύπνος παιδιών. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα