Ιστορίες ντροπής

Τα τελευταία πενήντα ή εξήντα ή έστω εκατό χρόνια και σε ένα μικρό μόνο τμήμα του αμαρτωλού πλανήτη μας -αυτό που εμείς σήμερα ονομάζουμε φιλάρεσκα Δυτικό Κόσμο... οι γυναίκες άρχισαν για πρώτη φορά να ζουν όλο και πιο ανθρώπινα. Για αιώνες και χιλιετίες, σ' όλη τη μέχρι τότε ιστορία τους και σ' όλα τα πλάτη και μήκη της υφηλίου, οι γυναίκες, δηλαδή ο μισός πληθυσμός της γης και παρά τις ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις, ζούσαν μια ζωή "χρηστικού αντικειμένου" που ήταν πολύ κοντά στη ζωή των κατοικίδιων ζώων.

Τι όμως συνέβη και κάποια στιγμή, στο μικρό έστω κομμάτι του πλανήτη που έτυχε να ζούμε, ανατράπηκαν όλα αυτά τα φοβερά; Και για ποιους άραγε λόγους αυτά όλα επιζούν ακόμη σε μεγάλο τμήμα του σύγχρονου κόσμου μας;

Απόσπασμα από το βιβλίο Ιστορίες Ντροπής, εκδόσεις Πατάκη, 2012

Σε 79 χώρες δεν υπάρχουν νόμοι ικανοί να προστατεύσουν τις γυναίκες από περιστατικά οικογενειακής βίας.

Σε 127 χώρες δεν υφίσταται προστατευτικό νομικό πλαίσιο γύρω από τη σεξουαλική παρενόχληση.

Μόνο σε 16 χώρες υπάρχουν νόμοι που διαφυλάσσουν τις γυναίκες από σεξουαλικές επιθέσεις.

Οι αυτόχθονες Ινδιάνες που ζουν στον Καναδά κινδυνεύουν 5 φορές περισσότερο να χάσουν τη ζωή τους από άνδρες Καναδούς, είτε λόγω ρατσισμού είτε λόγω βίαιων ενστίκτων γενικότερα.

Στην επαρχιακή Τουρκία σπανίως οι αρχές κινητοποιούνται εναντίον ανδρών σε περιστατικά καταγγελίας ενδοοικογενειακής βίας, ακόμα και όταν μετά τις καταγγελίες σημειώνονται θάνατοι των ίδιων των γυναικών.

Στη Νικαράγουα, σύμφωνα με Έρευνα της Επιτροπής της Διεθνούς Αμνηστίας (Τεύχος Α’ τριμήου 2011), κατά τη δεκαετία 1998 – 2008 δηλώθηκαν περισσότερα από 14.000 κρούσματα σεξουαλικής βίας εις βάρος των γυναικών, με πάνω από τα 2/3 των θυμάτων να αφορούν κορίτσια ηλικίας κάτω των 17 χρονών.

Στην Ινδική επαρχία, στις χώρες Ιράκ, Υεμένη, Ιράν, Σαουδική Αραβία και σε χώρες της Αφρικής, μια γυναίκα μπορεί για μικρή αφορμή να καεί ζωντανή, να ξυλοκοπηθεί, να λιθοβοληθεί μέχρι θανάτου.

14 Παράνομοι «νόμοι – Κουλτούρες της φρίκης :

Ιορδανία: Επιβάλλεται σε όλες τις ανύπαντρες γυναίκες να βρίσκονται κάτω από τον έλεγχο ενός αρσενικού κηδεμόνα, μέχρι την ηλικία των 40 ετών.

Χεράτ – Αφγανιστάν: Οι άντρες ανταλλάσσουν τις νεαρές γυναίκες με πρόβατα ή όπιο. Επίσης τις αναγκάζουν να παντρεύονται ηλικιωμένους.

Ιράν: Απαγορεύεται η πορνεία, με τιμωρία 100 χτυπήματα με μαστίγιο, σύμφωνα με το Νόμο του Houdoud.

Αφγανιστάν: Όσες γυναίκες ή κορίτσια, προσπαθούν να δραπετεύσουν από την κόλαση που ζούνε και να το σκάσουν από το σπίτι, συλλαμβάνονται, φυλακίζονται και διώκονται. Η πιο συνηθισμένη κατηγορία που ακούγεται εναντίον τους; «Είχαν την πρόθεση να κάνουν σεξ εκτός γάμου».

Ιράν: Απαγορεύεται η δημόσια εμφάνιση χωρίς την καθιερωμένη ισλαμική μαντίλα – οι γυναίκες που παραβιάζουν αυτόν το νόμο, καταδικάζονται σε 74 χτυπήματα με μαστίγιο.

Υεμένη:Η κατάθεση μιας γυναίκας – μάρτυρα δε λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν και θα πρέπει να συνοδεύεται από κατάθεση ανδρός – στο δικαστήριο μια γυναίκα δε λογαριάζεται ως ολόκληρο άτομο, και έτσι η κατάθεσή της έχει μισή ισχύ. Επίσης, καμία γυναίκα δεν έχει το δικαίωμα να καταθέσει ως μάρτυρας σε περιπτώσεις σοδομισμού, μοιχείας κτλ.

Εκουαδόρ: Καμιά γυναίκα δεν επιτρέπεται να κάνει έκτρωση, εκτός και αν αποδειχτεί πως είναι ψυχικά άρρωστη.

Σαουδική Αραβία και κρατίδιο του Βατικανού: Απαγορεύεται η συμμετοχή των γυναικών στις εκλογές. Στη Σαουδική Αραβία, το 2005 διεξήχθησαν εκλογές για πρώτη φορά μετά από 60 χρόνια, χωρίς να δοθεί δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Στο δε Βατικανό, απαγορεύεται σε μια γυναίκα να γίνει Καρδινάλιος.

Καμερούν: Απαγορεύεται στις γυναίκες να επιλέξουν από μόνες τους την εργασία ή το αντικείμενο των σπουδών τους. Υπεύθυνος για αυτές τις αποφάσεις είναι ο σύζυγός τους.

Αιθιοπία – Κένυα – Γκάνα – Νιγηρία: Επιτρέπεται η συνουσία ανάμεσα σε ένα συζυγικό ζευγάρι χωρίς τη συγκατάθεση της γυναίκας. Με λίγα λόγια επιτρέπεται ο βιασμός εις βάρος των γυναικών.

Υεμένη: Απαγορεύεται στις γυναίκες να βγουν από το σπίτι τους αν πρώτα δεν έχουν πάρει την άδεια του συζύγου τους, εκτός και αν υπάρχει ζήτημα ζωής και θανάτου, όπως να επισκεφτούν τους ετοιμοθάνατους γονείς τους.

Αϊτή: Εάν ο σύζυγος πιάσει επ’ αυτοφώρω τη γυναίκα του να τον απατά, μπορεί η δολοφονία της να δικαιολογηθεί. Αν η σύζυγος όμως πιάσει τον άντρα της να την απατά, εκείνος τη γλυτώνει με την εξόφληση ενός προστίμου.

Σαουδική Αραβία και Μαρόκο: Οι βιασμένες γυναίκες δεν αποτελούν τα θύματα εδώ. Θα χρεωθούν επιπλέον κατηγορίες που βγήκαν ασυνόδευτες από το σπίτι τους και που έμειναν μόνες με κάποιον άγνωστο άνδρα.

Δείτε στο εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας, το βιβλίο: Ιστορίες ντροπής, Οι άνδρες, οι θρησκείες, οι νόμοι και η μοίρα των γυναικών, Γεώργιος Παμπούκης, Εκδόσεις Πατάκη, 2012

Μορφές βίας

Σωματική βία

Η άμεση σωματική βία έχει να κάνει με την ανεπιθύμητη σωματική επαφή όπως π.χ. από το μη επιθυμητό άγγιγμα έως το βιασμό και το φόνο.
Η έμμεση σωματική βία περιλαμβάνει π.χ. το πέταγμα αντικειμένων πάνω ή κοντά σε έναν άνθρωπο, η πρόκληση πόνου σε ζώα.
Σεξουαλική βία - εξαναγκαστική σεξουαλική επαφή ή πράξη χωρίς την οικειοθελή συγκατάθεση του άλλου με την χρήση ή την απειλή χρήσης βίας.

Λεκτική βία

Λεκτικές απειλές για χρήση βίας ενάντια στο θύμα, σε άλλα μέλη της οικογένειας συμπεριλαμβανομένου και τα παιδιά ή αγαπημένα πρόσωπα, ο θύτης ενάντια στον ίδιο του/της τον εαυτό.
Λεκτική βία που εμπεριέχει απειλές, βρισιές, υποτιμητικές και εξευτελίστηκες λεκτικές επιθέσεις.

Συναισθηματική βία

Μη λεκτικές απειλές, όπως π.χ. χειρονομίες που υποδηλώνουν απειλή, εκφράσεις του προσώπου, κινήσεις του σώματος.
Υπερβολική έλλειψη ενσυναίσθησης (η ικανότητα δηλαδή του να συν-αισθάνεσαι π.χ. τον πόνο ή την χαρά του άλλου), η έντονη συναισθηματική απάθεια και η αδυναμία συναισθηματικού μοιράσματος και επαφής με τρόπο που είναι ζημιογόνος.
Χειραγώγηση των συναισθημάτων του άλλου που οδηγεί σε τρόμο, φόβο, δυσκολία χαλάρωσης, ενοχές, αμφιβολίες και αμφισβήτηση του τρόπου σκέψης και των συναισθημάτων του/της για την κατάσταση, αδυναμία να είναι σε επαφή και να εμπιστεύεται τα συναισθήματά του/της.
Παιχνίδια με το μυαλό του άλλου π.χ. διαστρέβλωση των σκέψεών του σε βάρος του θύματος.

Κοινωνική βία

Το να μην επιτρέπεται στον άλλο να δει τους φίλους ή/και τους συγγενείς του.
Το να σαμποτάρονται οι κοινωνικές σχέσεις του άλλου και το να απομονώνεται από τις κοινωνικές της/του δραστηριότητες και επαφές.
Ο διασυρμός του άλλου π.χ. μέσα από την εσκεμμένη διαστρέβλωση γεγονότων, τη διάδοση κακής φήμης ή την επινόηση ψεύτικων ιστοριών με σκοπό να βλαφθεί η προσωπικότητα, η οικογένεια, η κοινωνική, η επαγγελματική ή η πνευματική ζωή του/της.

Οικονομική βία

Οικονομική στέρηση και χειραγώγηση του άλλου μέσα από τα χρήματα ή άλλα υλικά αγαθά, π.χ. έλεγχος των οικονομικών του άλλου με τρόπο κυριαρχικό και υποτιμητικό, εκβιασμός μέσω των χρημάτων.
Στέρηση του δικαιώματος του άλλου για οικονομική αυτονομία (π.χ. να μην του/της επιτρέπεται να εργαστεί).
Εσκεμμένη στέρηση οικονομικής υποστήριξης του άλλου (συνήθως σε περιπτώσεις που η γυναίκα δεν εργάζεται) συνήθως αναγκάζοντάς τον/την να αρχίσει να ικετεύει για οικονομική υποστήριξη.

Πνευματική βία

Η χρήση φανερής ή κρυφής βίας ή/και οι απειλές ή άλλες προσπάθειες χειραγώγησης με άμεσες ή έμμεσες τακτικές για να εξαναγκαστεί ο άλλος να αλλάξει, να αρνηθεί ή να σταματήσει να έχει τα δικά του πνευματικά πιστεύω και τους τρόπους να τα εκφράζει.
Να υποτιμάται, να περιγελάται ή να κακοποιείται ο άλλος λόγω των πνευματικών του πεποιθήσεων και πρακτικών.
Το να χρησιμοποιούνται τα πνευματικά πιστεύω (ή η απουσία τους) για να χειραγωγηθεί ο άλλος ή να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης.

Οι επιπτώσεις της κακοποίησης

Οι επιπτώσεις της κακοποίησης είναι πολύ σοβαρές σε κάθε τομέα της ζωής του θύματος. Οι γυναίκες που κακοποιούνται αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχικά προβλήματα.

Φαίνεται ότι το 60% πληρεί τα διαγνωστικά κριτήρια για την κατάθλιψη, ενώ υπάρχει σημαντικά αυξημένος κίνδυνος απόπειρας αυτοκτονίας. Εκτός από την κατάθλιψη, τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας βιώνουν συνήθως άγχος και πανικό, και είναι πιθανό να πληρούν τα διαγνωστικά κριτήρια για κάποια αγχώδη διαταραχή. Πέραν αυτών, η πιο συχνά αναφερόμενη ψυχολογική επίπτωση για τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες, η οποία χαρακτηρίζεται από τη συνεχή αναδρομή και αναβίωση ενοχλητικών σκηνών του παρελθόντος.

Ο ύπνος τους είναι διαταραγμένος, ενώ συχνά έχουν εφιάλτες και αποφεύγουν κάθε ερέθισμα που σχετίζεται με την κακοποίηση. Τα προβλήματα αυτά τις οδηγούν στην απομόνωση από την υπόλοιπη οικογένεια και τον φιλικό περίγυρο, απαγορεύοντάς τους να παραμείνουν λειτουργικές στην καθημερινότητά τους.

Επιπλέον, ο ρόλος τους ως μητέρα επηρεάζεται και αυτός με τη σειρά του, καθώς οι ανικανοποίητες συναισθηματικές και μη ανάγκες και επιθυμίες σαφώς και εκδηλώνονται στη συμπεριφορά και τη σχέση με τα παιδιά τους, για τα οποία οι επιπτώσεις είναι ίσως οι σοβαρότερες, καθώς δεν μεγαλώνουν σε ένα ασφαλές, ήρεμο, αλλά και υποστηρικτικό περιβάλλον. Αντίθετα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα κακομεταχείρισης και των ίδιων των παιδιών.

Βρίσκονται σε απόλυτο κίνδυνο τραυματισμού κατά τη διάρκεια των βίαιων πράξεων. Ενώ, αισθάνονται έντονο φόβο, άγχος, ενοχές και ντροπή με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε συμπτώματα τραύματος με χαρακτηριστικό τους εφιάλτες.

Για το άρθρο, χρησιμοποιήθηκε απόσπασπα από το βιβλίο "Ιστορίες ντροπής, Οι άνδρες, οι θρησκείες, οι νόμοι και η μοίρα των γυναικών, Γεώργιος Παμπούκης, Εκδόσεις Πατάκη, 2012, καθώς και αποσπάσματα από τα παρακάτω άρθρα της Πύλης Ψυχολογίας:

• Ενδοοικογενειακή Βία: Tο θύμα, ο θύτης και οι επιπτώσεις της.
• Ενδο-οικογενειακή βία - Όταν η βία ζει στο σπίτι