Τι κρύβεται πίσω από το φόβο του χωρισμού;

Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το φόβο του χωρισμού χρειάζεται να πάμε λίγο πίσω, στην παιδική ηλικία προκειμένου να δούμε τον αρχικό χωρισμό. Το παιδί δομείται σε σχέση με τον άλλον, συνήθως σε σχέση με τη μητέρα του, που φοβάται μη τη χάσει, αλλά και από την οποία μια μέρα πρέπει να χωρίσει.

Ο φόβος του αποχωρισμού στην παιδική ηλικία

Ο χωρισμός είναι μέρος του κύκλου της ζωής. Κάθε ζώσα διεργασία είναι μια ιστορία χωρισμού, τελειώματος και αναγέννησης. Πρόσφατα, μια φίλη μοιράστηκε μαζί μας την εμπειρία της. Εκπαιδεύτρια στις ανθρώπινες σχέσεις, έκανε μια παρέμβαση σε ένα σχολείο όπου δούλευε με τη μέθοδο Montessori. Αφού παρότρυνε τα παιδιά να ζωγραφίσουν αυτό που για εκείνα είναι το πιο σημαντικό πράγμα, πρόσεξε τη ζωγραφιά ενός πεντάχρονου αγοριού. Το χαρτί του ήταν γεμάτο με πράσινες γραμμές. «Τι ζωγράφισες;» το ρωτά. Αυτό απαντά με ένα μεγάλο χαμόγελο: «Χορτάρι!»

Αυτή η χαριτωμένη ιστορία απεικονίζει μία από τις απλούστερες και πιο βαθιές αλήθειες. Όπως αυτό το παιδί συνδέεται με το γρασίδι, ο καθένας είναι συνδεδεμένος με τους άλλους, με το περιβάλλον του και με τη φύση. Ιδού μια ανάμνηση του Jung, όπου αναφέρει τη στενή του σχέση με τα ζώντα:

Μερικές φορές είμαι σαν να έχω ξεδιπλωθεί μέσα στο τοπίο και μέσα στα πράγματα. Ζω εγώ ο ίδιος μέσα σε κάθε δέντρο, στον παφλασμό των κυμάτων, στα σύννεφα, μέσα στα ζώα που πηγαινοέρχονται και μέσα στα πράγματα. [...] Βλέπω μεγαλοπρεπή τη ζωή, τη ζωή που γεννιέται, αναπτύσσεται και περνά.

Η σύνδεση με τα ζώντα δεν είναι μόνο μια βασική ανάγκη, είναι μια πραγματικότητα. Μεγαλώνοντας, το παιδί χάνει τη συνείδηση της σύνδεσής του με ό,τι το περιβάλλει. Ο φόβος του αποχωρισμού/ άγχος αποχωρισμού γεννιέται από τη λήθη αυτής της σύνδεσης.

Καθημερινές συνήθειες που τροφοδοτούν το φόβο του αποχωρισμού

Μερικές καθημερινές συνήθειες τροφοδοτούν αυτόν τον φόβο. Η επικοινωνία μέσα στον κυβερνοχώρο (e-mail, sms, mms, κ.λπ.) είναι ένα παράδειγμα. Η ολοένα αυξανόμενη χρήση αυτών των εργαλειών επικοινωνίας φτωχαίνει τη συναισθηματική αλληλεπίδραση των ανταλλαγών. Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων έχει λεπτές αποχρώσεις. Οι εκφράσεις του προσώπου, οι λέξεις που χρησιμοποιούνται, οι κινήσεις του σώματος, το βλέμμα, ο τόνος της φωνής... είναι στοιχεία που συμβάλλουν στη νοημοσύνη των σχέσεων.

Πρόσφατα μια γυναίκα μου εκμυστηρεύτηκε τον θυμό της. Εδώ και κάποιους μήνες είχε μια ερωτική σχέση. Έλαβε ένα sms από τον σύντροφό της, για να βάλει τέλος στην ιστορία τους, με λίγα λόγια: «Προτιμώ να σταματήσουμε τώρα την ιστορία μας. Καλή τύχη». Να χωρίσει  από μια σχέση, μέσω sms, είναι εξαιρειτκά βίαιο. ΕΚείνη του εξέφρασε την αγανάκτησή της. Έμεινε κατάπληκτος από την αντίδρασή της. 'Ηταν το οριστικό τέλος.

Υπάρχει μια πραγματική σύγχυση μεταξύ της σύνδεσης και της ανάγκης να έχουμε δεσμούς. Τα μέσα επικοινωνίας έχουν κάνει τον πλανήτη μας να μοιάζει με ένα χωριό όπου ποτέ οι ανταλλαγές δεν ήταν τόσο πολλές και τόσο γρήγορες. Πρόκειται για μια προφανή πρόοδο, αλλά η ζωντανή σχέση, ο πραγματικός δεσμός μεταξύ των ανθρώπων τείνει να εξαφανιστεί πίσω από την τεχνολογία.

Η τεχνολογική επεξεργασία της επικοινωνίας μπορεί να έχει καταστροφικές ψυχολογικές επιπτώσεις για το άτομο και τη σχέση. Χωρίς την οικειότητα και την ενσυναίσθηση, που είναι απαραίτητες στις προσωπικές ανταλλαγές, γινόμαστε μη πρόσωπα.

Το παράδοξο του φόβου του χωρισμού

Ο φόβος του χωρισμού είναι παράδοξος. Έχουμε μια ανάγκη για δεσμό με τον άλλον και ταυτόχρονα έναν φόβο της φυσικής οικειότητας που αυτός ο δεμσός συνεπάγεται. Πολλοί είναι οι άνθρωποι που δημιουργούν μια απόσταση ή χωρίζουν, για να αποφύγουν τον πόνο μιας ενδεχόμενης απώλειας. Ο φόβος του χωρισμού είναι μια απώλεια που προμηνύεται - ενός γονέα, μιας αγάπης, ενός παιδιού, ενός φίλου, ενός ζώου, κ.λπ.

Η ρήξη με την ουσία του εαυτού μας

Πίσω από τον φόβο του χωρισμού βρίσκεται το συναίσθημα απομάκρυνσης από την ουσία μας, η ανείπωτη νοσταλγία για έναν χαμένο παράδεισο. Η ρήξη με την ουσία μας είναι μία από τις σοβαρότερες πληγές της παιδικής ηλικίας. Η απώλεια της επαφής με τον αυθεντικό εαυτό είναι καθολική. Καθένας προσαρμόζεται για να βρει τη θέση του μέσα σε ένα σύστημα (οικογένεια, επιχείρηση, κοινωνία, κόσμο). Ο φόβος μάς παραλύει όσο παραμένουμε αποκομμένοι από τον εαυτό μας.

Επανασύνδεση με το εσωτερικό μας παιδί

Ο Ινδός δάσκαλος Ramana Maharsi έλεγε: «Η λήθη της πραγματικής σας φύσης είναι ο σημερινός θάνατός σας, η ανάμνησή της είναι η αναγέννηση». Η επανασύνδεση με το εσωτερικό μας παιδί επιτρέπει να αποκατασταθούν πλευρές του εαυτού που είχαν ξεχαστεί ή απορριφθεί. Αυτή η επανασύνδεση απαιτεί να αφήσουμε στην άκρη το διανοητικό, που χωρίζει και απομονώνει, για να οδηγηθούμε σε μια άλλη εσωτερική αρχή, διαισθητική και αυθόρμητη, η οποία εναρμονίζει και ενοποιεί.

Άσκηση αντιμετώπισης του φόβου του χωρισμού

Ο φόβος του χωρισμού είναι ένας αόρατος ακρωτηριασμός του εαυτού. Το ξεπέρασμα αυτού του φόβου μαθαίνεται την κάθε στιγμή. Σήμερα, μια ευχάριστη και δημιουργική άσκηση θα σας επιτρέψει να επανασυνδεθείτε με τον εαυτό σας και τον εξωτερικό κόσμο, κινητοποιώντας εκπληκτικές δυνάμεις.

Φάση 1

Διαλέξτε μια μέρα που ο ουρανός είναι γαλανός με κάποια σύννεφα εδώ κι εκεί. Προβλέψτε να έχετε μαζί σας ένα φύλλο χαρτί και χρωματιστά μολύβια. Καθίστε άνετα στο ύπαιθρο, αν είναι δυνατόν ξαπλώστε στο χώμα ή στο χορτάρι. Σημειώστε στο πάνω μέρος του χαρτιού την πρόθεσή σας σχετικά με κάποιο φόβο σας, οποιονδήποτε. Για παράδειγμα: να ξεπεράσω τον φόβο μου να χάσω τον άντρα μου/ τη γυναίκα μου, να μην φοβάμαι ότι η κόρη μου θα φύγει μακριά, να σταματήσω να φοβάμαι να αλλάξω δουλειά. Σας προτείνουμε να εστιάστε στο φόβο σας του χωρισμού, αλλά η άσκηση αυτή είναι κατάλληλη για όλους τους φόβους.

Φάση 2

Ξαπλωμένοι ανάσκελα, αφήστε το μυαλό σας να περιπλανηθεί κοιτάζοντας τα σύννεφα. Θα εμφανιστούν ζώα, αντικείμενα ή πρόσωπα. Θα σας διηγηθούν μια ιστορία. Γράψτε την ή ζωγραφίστε την. Κάνετε ένα πηγαινέλα μεταξύ ουρανού και χαρτιού. Δεχτείτε τις λέξεις ή τις εικόνες που αναδύονται, ακόμη και αν φαίνεται ότι δεν έχουν κάποιο νόημα.

Αυτή η άσκηση είναι μια μορφή της αρχικής εμπειρίας επανένωσης με το πνεύμα της παιδικής ηλικίας. Εξετάστε τον ουρανό για να πάρετε μηνύματα από το ασυνείδητό σας. Πρόκειται για μια δυνατή και βαθιά βουτιά σε μια συμβολική γλώσσα.

Φάση 3

Περιμένετε να περάσουν λίγες μέρες για να ξαναδιαβάσετε την ιστορία σας. Θα ανακαλύψετε, με έκπληξη, ότι αυτό το διάβασμα των σύννεφων σας αποκαλύπτει τρόπους για να ξεπεράσετε τον φόβο σας. Μετά από αυτή την εμπειρία, είναι συνηθισμένο να γίνει μια αλλαγή. Έχετε συνδεθεί με έναν εσωτερικό χώρο χωρίς φόβο, μια κατάσταση του εαυτού που αλλάζει την αντίληψή σας για τα πράγματα. Μην ψάχνετε να κατανοήσετε τα αίτια και τις συνέπειες. Απλώς απολαύστε.

Για να προχωρήσετε πιο πέρα, παρατηρείτε καθημερινά γύρω σας. Κοιτάτε τα πρόσωπα, τα πουλιά, τα δέντρα, το γρασίδι, τα ποτάμια, τα σπίτια. Προσέχετε τις λεπτομέρειες. Ελάτε σε επαφή με τον κόσμο. Κοιτάτε απλά και αληθινά, χωρίς να αφήνετε το μυαλό σας να αναλύει ή να βάζει ετικέτες. Η συνηθισμένη σας αντίληψη σας κάνει να ζείτε κλεισμένοι σε ένα κλουβί, σε μια αναπαράσταση της πραγματικότητας και όχι με την ίδια την πραγματικότητα.

Η κατάλληλη διεργασία του φόβου

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να αγωνιστούμε ενάντια στους φόβους μας, να τους κάνουμε τη ζωή δύσκολη. Στην πραγματικότητα, είναι περισσότερο απαραίτητο να κατεβούμε να αγωνιστούμε στον στίβο των ψυχικών πλευρών μας. Πρέπει να ξετρυπώσουμε αυτές τις πλευρές του εαυτού μας μαζί με τις λανθασμένες πεποιθήσεις τους και τα τοξικά συναισθήματά τους. Αυτές οι πλευρές χρησιμοποιούν τους φόβους σαν παραβάν, για να παραλύσουν το άτομο χωρίς να αποκαλύψουν το πραγματικό τους πρόσωπο, την εμμονή τους σε δυσλειτουργικά μοντέλα και επώδυνες εμπειρίες. Η αντιμετώπιση και μόνο του φόβου είναι σαν να ασχολούμαστε με την κορυφή του παγόβουνου. Ο φόβος είναι συστημικός, ανήκει στο ζωτικό τρίγωνο που επενεργεί στον πυρήνα κάθε πλευράς ή υπο-προσωπικότητας. Το πιο σημαντικό πράγμα δεν είναι να παλέψουμε ενάντια στον φόβο, αλλά να αντιπαρατεθούμε στο σύστημα που βρίσκεται πίσω από τον φόβο.

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Νίκησε τον φόβο που κυκλοφορεί εκδόσεις Πεδίο.