Αν υπήρχε κάποια απόδειξη ότι με το να ανησυχούμε, να αισθανόμαστε απογοητευμένοι, να υπεραναλύουμε, θα μπορούσαμε να αλλάξουμε το δεδομένο και να ελέγχουμε τις καταστάσεις που θέλουμε, τότε θα είχαμε λύσει πράγματι τα προβλήματά μας. 

Το ζήτημα του φόβου είναι από εκείνα που σε όποιο πλαίσιο κι αν αναδυθεί –ακόμα και στο θεραπευτικό- το προσεγγίζουμε με περισσή επιφυλακτικότητα και δισταγμό. Μιλώντας για το φόβο είναι σημαντικό να τον διαχωρίσουμε από τις φοβίες ή λοιπές νευρώσεις, καθώς οι δεύτερες είναι αντιμετωπίσιμες και συχνά αποτελούν εκφράσεις βαθύτερων φόβων, υπαρξιστικής χροιάς, η ρίζα των οποίων δεν έχει να κάνει απλά με παθολογία σε ψυχολογικές διεργασίες αλλά με την ίδια την ανθρώπινη φύση και νομοτέλεια.

Προέλευση της φοβίας για τη δημόσια ομιλία

Μια από τις πιο ιδιαίτερες φοβίες που δυσκολευόμαστε να διαχειριστούμε είναι η φοβία για τη δημόσια ομιλία. Η φοβία για τη δημόσια ομιλία προέρχεται από πολλούς παράγοντες στη ζωή κάποιου. Μπορείτε να φοβάστε τη θέση, το ακροατήριο ή μόνο τον εαυτό σας. Εάν έχετε μιλήσει σε μεγάλο κοινό πριν και έχετε κάνει αρκετά λάθη στην ομιλία σας, θα είστε πιο επιρρεπείς στο φόβο.

Η δημόσια ομιλία είναι ο νούμερο 1 φόβος των ανθρώπων. Αυτό το αναπάντεχο αποτέλεσμα είχε προκύψει σε έρευνα στελεχών (!) στην Αμερική. Νούμερο 1 φόβος το να μιλήσεις μπροστά σε κοινό και νούμερο 2 ο θάνατος. Άρα, σε απλά ελληνικά, αυτό σημαίνει ότι θα προτιμούσαν να πεθάνουν παρά να μιλήσουν μπροστά σε κοινό;

Πόσο εύκολα καταφέρνεις να πεις «όχι»; Και αν το κάνεις πόσες από αυτές τις φορές σε έχουν κατακλύσει μετά σκέψεις του τύπου «Μα έκανα καλά;», «Είναι σωστό που αρνήθηκα;», «Πως θα το πάρει αυτό ο άλλος, και αν θυμώσει ή στεναχωρηθεί;».

Απόρριψη... Μία λέξη, με πολλές συνέπειες, που δημιουργεί πολλές σκέψεις και πολλά περαιτέρω συναισθήματα… φόβους, άγχη...

Πόσες φορές δεν έχουμε μιλήσει για ανθρώπους που μεγάλωσαν σε απορριπτικό περιβάλλον και ανέπτυξαν συμπεριφορές άμυνας, χαμηλή αυτό-εικόνα, φόβο απόρριψης, φόβο εγκατάλειψης, φόβο μοναξιάς.

Από την αρχή της ανθρωπότητας η επιθυμία να ευχαριστούμε τους άλλους θεωρείται γυναικείο χαρακτηριστικό και υπάρχει το πολιτισμικό στερεότυπο ότι τα κορίτσια μεγαλώνουν μαθαίνοντας να μη μιλάνε και να βάζουν σε προτεραιότητα τους άλλους.

Η ανάληψη προσωπικής ευθύνης είναι μία από τις βασικότερες αρχές αυτο-ανάπτυξης. Εάν έχετε διαβάσει μερικά βιβλία αυτοβοήθειας θα το έχετε ήδη ανακαλύψει. Τι σημαίνει όμως ανάληψη προσωπικής ευθύνης;

Οι συναισθηματικοί δεσμοί που δημιουργούμε με τους άλλους είναι το θεμέλιο της επιβίωσης και της εξέλιξης μας. Από τη βρεφική ηλικία αναζητούμε συναισθηματική φροντίδα και ασφάλεια από ένα φροντιστή και έτσι από πολύ νωρίς ανάλογα με το οικογενειακό πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνουμε αναπτύσσουμε διαφορετικά μοτίβα συναισθηματικής σύνδεσης που μας καθορίζουν σε όλες τις σημαντικές σχέσεις της μετέπειτα ενήλικης ζωής μας.

Ποιος σας κάνει να θυμώνετε; -Οι άνθρωποι! -Οι συνθήκες γύρω μου! -Φτάνει! Κουράστηκα! -Θέλω επιτέλους να ξεφύγω από όλους και όλα, δεν αντέχω! -Και; Δεν έχω δικαίωμα να θυμώσω;

Από την θέση του θεραπευόμενου, πριν πολλά χρόνια, περιέγραφα στον ψυχοθεραπευτή μου αυτό που τότε βίωνα ως βαθιά πληγή μου. Την πληγή που εκείνη η γυναίκα είχε αναζωπυρώσει μέσα μου αθετώντας την υπόσχεσή της απέναντί μου. Πως δηλαδή θα ναι το ίδιο ερωτευμένη όπως ήταν και στην αρχή της σχέσης μας.

Έχει διαπιστωθεί από πολλούς ειδικούς στο χώρο της ψυχικής υγείας, ότι η ελληνική οικογένεια όχι μόνο δεν ενθαρρύνει αλλά πολύ συχνά αποτρέπει την ουσιαστική ενηλικίωση των παιδιών.

Τα συναισθήματακαι οι φόβοιμας χρειάζονται ερμηνεία και κατανόηση με ποιοτικές μεθόδους αιώνες δουλεμένες, όχι αριθμούς και στατιστικά κουτάκια. Ο μηχανισμός αυτός δεν είναι δικής μου ανακαλύψεως αλλά του καθηγητή Κλινικής Ανθρωπολογίας John A. Rush. Όμως, μέρος του μηχανισμού και των αρχών του έχω χρησιμοποιήσει στην δική μου μελέτη που θα ανακοινωθεί στο επικείμενο Ετήσιο Συνέδριο του Αμερικανικού Ανθρωπολογικού Συλλόγου στο Μόντρεαλ, και φαίνεται να επαληθεύεται.

Οτιδήποτε κάνετε συνειδητά ή ασυνείδητα καθοδηγείται από κάποια ανθρώπινη ανάγκη. Αυτές οι ανάγκες, μας παρακινούν και μας εμπνέουν να δράσουμε με θετικούς τρόπους. Ωστόσο, όταν ορισμένες από αυτές τις ανάγκες παραμένουν ανικανοποίητες, ο νους θα βρει κάποιους τρόπους για να τις ικανοποιήσει και δεν συνεπάγεται ότι είναι πάντα για το καλό μας. Οι τρόποι του νου, μπορεί κάποιες φορές να μας οδηγήσουν σε διάφορα προβλήματα, ακόμη και εθισμούς.

Το να θέτουμε όρια σημαίνει ότι εκτιμάμαι τον εαυτό μας σαν μια ξεχωριστή οντότητα με ανάγκες και επιθυμίες που πιθανόν να διαφέρουν από αυτές των άλλων. Είναι επομένως η «τέχνη» του να είμαστε ο εαυτός μας ενώ βρισκόμαστε σε μια σχέση.

Όλοι μας σε κάποια φάση της ζωής μας επιθυμούμε την αποδοχή των άλλων. Eιδικότερα, στη παιδική αλλά και στη εφηβική μας ηλικία επιδιώκουμε την επιβράβευση από τους γονείς, τους δασκάλους αλλά και από τους φίλους μας. Όμως, θα πρέπει να διαχωρίσουμε το υγιές συναίσθημα της αναγνώρισης από το οικογενειακό και κοινωνικό μας περίγυρο, από την ανάγκη για αποδοχή που λειτουργεί σαν ένα «επικίνδυνο ναρκωτικό» και καταστρέφει τη ζωή και την εξέλιξη του ατόμου.

Εάν το είχαμε μπροστά μας πιθανόν θα μας έλεγε: "Ξέρετε πόσο δύσκολο για μένα είναι να είμαι σε μια κοινωνική εκδήλωση; Καταρχάς, αισθάνομαι ότι είμαι το επίκεντρο της προσοχής και ότι οι γύρω με παρατηρούν συνέχεια. Είμαι σε ετοιμότητα στο εάν σχολιάσουν αρνητικά κάθε μου κίνηση, κάθε τι που θα πω". 

«Όταν σας ζητάνε αγκαλιά, μολών λαβέ μωρό μου, μολών λαβέ να απαντάτε… Κική Δημουλά»

Για σένα που έμαθες να προσφέρεις απλόχερα όλα τα συναισθήματά σου...

Για σένα που έχεις ξεχάσει τι σημαίνει υγιής εγωισμός...

Για σένα που θυμάσαι μόνο την σκληρή αυτοκριτική, τα αρνητικά σχόλια, τα μειονεκτήματά σου και τα λάθη σου...

Πέμπτη στις Επτά, είναι ο τίτλος μιας σειράς εκπομπών του PSYCHOLOGY.GR, στις οποίες Επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας, απαντούν σε δικά σας ερωτήματα, κάθε εβδομάδα, σε επιλεγμένες θεματικές ενότητες.

Στο παραμύθι του Πίτερ Παν μεταφερόμαστε σε ένα πλάνο έντονης δράσης αλλά και ατέρμονης ανεμελιάς οι οποίες στο φανταστικό κόσμο των παραμυθιών μπορεί να ακούγονται ιδανικές, η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική. Στην επιστήμη της ψυχολογίας «το σύνδρομο του Πίτερ Παν» σχετίζεται με την άρνηση της ενηλικίωσης, την ψυχική ανωριμότητα και την αποφυγή ευθυνών.