Η σημασία του τόνου της φωνής στην επικοινωνία με τα παιδιά

Ακρόαση άρθρου......

Όταν επικοινωνούμε με τα παιδιά, ο τόνος της φωνής μεταφέρει πολλά περισσότερα από τις λέξεις που εκφωνούνται. Πιο συγκεκριμένα, ο τόνος της φωνής μεταφέρει τα συναισθήματά μας, γεγονός που μπορεί να κάνει τα παιδιά να αισθάνονται σημαντικά και εκτιμημένα ή μη και να ανταποκρίνονται ανάλογα.

Ο τρόπος με τον οποίο μιλάμε στα παιδιά μπορεί να μεταβάλλει τον εγκέφαλο τους, μειώνοντας ακόμη και την ανάπτυξη αυτού.

Για παράδειγμα, ο υψηλός τόνος στη φωνή και γενικά το επιθετικό στυλ επικοινωνίας είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσουν αρνητικά συναισθήματα στα παιδιά, όπως συναισθήματα άγχους και να επηρεάσουν την αυτοεκτίμηση, τη συμπεριφορά και τις επικοινωνιακές δεξιότητες τους. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, ένας ήρεμος τόνος φωνής συνοδευόμενος από μια μη βιαστική άρθρωση μπορεί να είναι ευχάριστος για τον εγκέφαλο του παιδιού, καθώς το να μιλάμε αργά, καθαρά και με αγάπη στα παιδιά μπορεί να τα κάνει να αισθάνονται άνετα και ασφαλή.

Συνεπώς, μια θετική συναισθηματική προσωδία (δηλ. ρυθμός, τόνος και επιτονισμός της ομιλίας) είναι εξαιρετικά επωφελής για τα παιδιά.

Κρίνεται, ακόμη, αναγκαίο να τονιστεί ότι ο εν λόγω τόνος φωνής μπορεί να διδάξει στο παιδί με έμμεσο τρόπο βασικές κοινωνικοσυναισθηματικές δεξιότητες, όπως ενσυναίσθηση, κατανόηση και αμοιβαίο σεβασμό. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στη συνειδητοποίηση του παιδιού ότι ο γονέας του ελέγχει τον τόνο της φωνής του και χρησιμοποιεί τις κατάλληλες εκφράσεις παρά την άσχημη συμπεριφορά της οποίας γίνεται δέκτης. Επίσης, το παιδί μαθαίνει να μην επικρίνει τους άλλους και να διατηρεί την ψυχική του ηρεμία. Τέλος, όταν ο γονέας χρησιμοποιεί έναν θετικό και ήρεμο τόνο φωνής στην επικοινωνία του με το παιδί, τότε του μεταδίδει τον τρόπο συμπεριφοράς που θα ήθελε να δει στο ίδιο το παιδί, ενώ το βοηθά να γίνεται καλύτερος ακροατής. 

Μελέτες καταδεικνύουν πως η φωνή και όχι οι εκφράσεις του προσώπου της μητέρας είναι πολύ πιο σημαντική για τα παιδιά.

Αμέσως μετά τη γέννηση του, το νεογέννητο μωρό τοποθετείται ακριβώς μπροστά από τη μητέρα του σε μικρή απόσταση από το πρόσωπο της. Η όραση του είναι φτωχά αναπτυγμένη. Ωστόσο, μαθαίνει γρήγορα να ξεχωρίζει κάποιους ανθρώπους από κάποιους άλλους.

Επιπλέον, κρίνεται σκόπιμο να σημειωθεί ότι το νεογέννητο μωρό αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας του, την οποία είχε συνηθίσει να ακούει για μήνες μέσα στη μήτρα. Επομένως, η φωνή αποτελεί έναν ιδιαιτέρως σημαντικό συναισθηματικό δίαυλο που εκπαιδεύει, καθοδηγεί και επικυρώνει τη σύνδεση με τον γονέα, δεδομένης της προσέλκυσης της προσοχής του παιδιού σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τις εκφράσεις του προσώπου.

Θα αποτελούσε παράλειψη να μην αναφερθεί ότι η αντανάκλαση του συναισθήματος του θυμού δια μέσου της έκφρασης του προσώπου μπορεί να είναι αποδεκτή εφόσον η περίσταση το δικαιολογεί. Η έκφραση του συναισθήματος του θυμού στο πρόσωπο του γονέα ενημερώνει τα παιδιά για αυτό που αισθάνεται. Εντούτοις, η εν λόγω έκφραση θα πρέπει να μην συνοδεύεται από απειλές, καθώς τα μικρά παιδιά ενδέχεται είτε να αντιδράσουν αρνητικά (π.χ., αρχίσουν να φωνάζουν και τα ίδια) ως αποτέλεσμα του συναισθήματος του φόβου, είτε να αγνοήσουν εντελώς τις οδηγίες του γονέα. Η ενέργεια αυτή δύναται να αποδοθεί στη συναισθηματική αντίδραση που τα μικρά παιδιά έχουν και λειτουργεί ως «ωτοασπίδα» στους έντονους και αρνητικούς τόνους φωνής.

Κατάκτηση του σωστού τόνου φωνής στην επικοινωνία με τα παιδιά

Πέρα από τα οφέλη που έχουν ήδη αναφερθεί, ένας θετικός και ήρεμος τόνος φωνής στην επικοινωνία με τα παιδιά μπορεί να ενισχύσει την εμπιστοσύνη και να ενδυναμώσει τις σχέσεις με τους γονείς. Έτσι, ορισμένα βήματα που δύναται να οδηγήσουν στην κατάκτηση του σωστού τόνου φωνής και κατ΄επέκταση σε μια αποτελεσματικότερη επικοινωνία είναι τα ακόλουθα: 

Σαφήνεια και αμεσότητα: Η σαφήνεια και η αμεσότητα αποτελούν δύο ιδιαιτέρως σημαντικούς παράγοντες στην επικοινωνία με τα παιδιά. Αντί ο γονέας να χρησιμοποιεί έναν έντονο και αρνητικό τόνο φωνής στην επικοινωνία του με το παιδί, θα μπορούσε να εξηγήσει με επακριβή τρόπο τους λόγους για τους οποίους διαφωνεί ή δεν συμφωνεί με το επιχείρημα του παιδιού. Αξίζει, επιπλέον, να αναφερθεί ότι θα πρέπει να χρησιμοποιείται πάντοτε το όνομα του παιδιού όταν δίνονται οδηγίες, τόσο για προσέλκυση της προσοχής αυτού, όσο και για εξατομίκευση του μηνύματος. 

Εστίαση της προσοχή στη συζήτηση: Η βλεμματική επαφή και η εμπλοκή σε μια ενεργή και εστιασμένη στη συζήτηση επικοινωνία καταδεικνύονται εξίσου σημαντικά στοιχεία. Επιπροσθέτως, ο γονέας θα πρέπει να αφιερώνει χρόνο κατά την επικοινωνία του με το παιδί χωρίς καμμία απόσπαση της προσοχής. Αυτό σημαίνει ελαχιστοποίηση τυχόν εξωτερικών περισπασμών (π.χ., απενεργοποίηση τηλεφώνου, υπολογιστή και τηλεόρασης) κάθε φορά που έρχεται σε επικοινωνία με το παιδί. Η εν λόγω τακτική δύναται να μεταβάλλει τον τόνο της φωνής από έντονο και αρνητικό σε ήρεμο και θετικό, δεδομένης της απομάκρυνσης του εγκεφάλου από τη διεκπεραίωση πολλών ενεργειών ταυτόχρονα. 

Δημιουργία ενός ελεύθερου από επικρίσεις περιβάλλοντος: Η δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου ο γονέας και το παιδί θα μπορούν να συζητούν για καθημερινά ζητήματα χωρίς επικρίσεις, είναι ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας για μια αποτελεσματικότερη επικοινωνία. Να σημειωθεί ότι σε περίπτωση που το παιδί εκφράζει αρνητικά συναισθήματα, όπως θυμό, φόβο, απογοήτευση και άγχος κατά την επικοινωνία του με τον γονέα, ο γονέας θα πρέπει να περιμένει μέχρις ότου τα συναισθήματα αυτά υποχωρήσουν σε μια προσπάθεια αποφυγής αυτού να χρησιμοποιήσει έναν έντονο και αρνητικό τόνο φωνής. 

Συμπερασματικά, η αποτελεσματική επικοινωνία με τα παιδιά είναι συνήθως δύσκολη και απαιτεί προσπάθεια. Τα μικρά παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα στη μη λεκτική επικοινωνία.

Οι εκφράσεις του προσώπου και η υιοθέτηση ενός τόνου φωνής που χαρακτηρίζεται από θετική συναισθηματικότητα είναι απαραίτητα στοιχεία για την επίτευξη αυτής. Παρόλο που θεωρείται αδύνατο να χρησιμοποιείται πάντοτε ο σωστός τόνος φωνής την κατάλληλη στιγμή, σημαντική καταδεικνύεται η προσπάθεια κατάκτησης αυτού.

Ένας θετικός και ήρεμος τόνος φωνής βοηθά τα παιδιά να διαμορφώσουν όχι μόνο καλές επικοινωνιακές δεξιότητες και διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά και μια αίσθηση του εαυτού. 

Βιβλιογραφία

1. BabySparks. (2020). Why tone matters when talking to babies & toddlers. Available at: babysparks.com/2020/05/07/why-tone-matters-when-talking-to-babies-toddlers/

2. BimiBoo. (2022). Does the tone of voice affect communication with little ones? Available at: bimiboo.net/tone-of-voice-for-communication-with-little-ones/

3. Liu, P., Cole, P. M., Gilmore, R. O., Pérez-Edgar, K. E., Vigeant, M. C., Moriarty, P., & Scherf, K. S. (2019). Young children’s neural processing of their mother’s voice: An fMRI study. Neuropsychologia, 122, 11–19. Doi: 10.1016/j.neuropsychologia.2018.12.003

4. Sabater, V. (2021). Why your tone of voice is so important to your children. Available at: exploringyourmind.com/your-tone-of-voice/

5. Stoop T.B., Moriarty P.M., Wolf R., Gilmore R.O., Perez-Edgar K., Scherf K.S., Vigeant M.C., Cole P.M. (2020). I know that voice! Mothers’ voices influence children’s perceptions of emotional intensity. Journal Of Experimental Child Psychology, 15, 199. Doi: 10.1016/j.jecp.2020.104907

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Άννα Χριστίνα Βούβαρη - Ψυχολόγος

Άννα Χριστίνα Βούβαρη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Ψυχολόγος, κάτοχος Μεταπτυχιακού (MSc) στην Κλινική και Κοινοτική Ψυχολογία με κατεύθυνση στη Γνωστική - Συμπεριφορική Θεραπεία απο το University of East London

97741886

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού