Πόσα πρέπει χωράει μια ζωή

Ακρόαση άρθρου......

Πόσα «πρέπει» χωράει, άραγε, μια ανθρώπινη ζωή; Από τη στιγμή που ερχόμαστε σε αυτόν τον κόσμο, πριν καν προλάβουμε να καταλάβουμε ποιοι είμαστε, αρχίζουμε να μαθαίνουμε τι πρέπει να είμαστε.

Από μικροί ακούμε τι είναι σωστό και τι λάθος, ποια συναισθήματα είναι αποδεκτά και ποια πρέπει να κρύβουμε καλά. Μας μαθαίνουν να μη φωνάζουμε πολύ, να μη γελάμε δυνατά, να μη θυμώνουμε, να μη κλαίμε.
Μας μαθαίνουν να προσαρμοζόμαστε, να μη διαφέρουμε, να μη ξεχωρίζουμε, γιατί η διαφορετικότητα θεωρείται συχνά απειλή.

Έτσι, σιγά-σιγά, αρχίζουμε να απομακρυνόμαστε από τον αυθεντικό μας εαυτό και να φοράμε μάσκες, ώστε να γινόμαστε πιο «αποδεκτοί» από το περιβάλλον μας.

Θα μπορούσε κανείς να πει πως έτσι είμαστε καταδικασμένοι να δυστυχήσουμε.

Η κοινωνία, η οικογένεια, οι σχέσεις, ακόμα και η εκπαίδευση μάς επιβάλλουν ρόλους. Μας υπαγορεύουν πώς να μιλάμε, πώς να συμπεριφερόμαστε, ακόμη και πώς να αγαπάμε.

«Μην είσαι ευαίσθητος», «κρύψε την αδυναμία σου», «να είσαι δυνατός», ακούμε συχνά. Μα είναι πράγματι η ευαισθησία αδυναμία ή μήπως είναι μια κρυμμένη, τεράστια δύναμη; Ίσως η πραγματική δύναμη να βρίσκεται ακριβώς εκεί: στην ικανότητά μας να νιώθουμε, να συγκινούμαστε, να αγαπάμε βαθιά, να μη φοβόμαστε να δείξουμε τον εσωτερικό μας κόσμο.

Στο σχολείο, στην εργασία, ακόμη και μέσα στις πιο προσωπικές μας σχέσεις, μαθαίνουμε να υψώνουμε τείχη. Να μη δείχνουμε τον αληθινό εαυτό μας, για να μη φανεί η ευαλωτότητά μας και χρησιμοποιηθεί εναντίον μας. Κι όμως, το πιο παράδοξο είναι πως όλοι δηλώνουμε ότι αναζητούμε ανθρώπους ειλικρινείς, αυθεντικούς, αληθινούς — κι όμως, οι περισσότεροι από εμάς διστάζουμε να γίνουμε αυτοί οι άνθρωποι. Θέλουμε ειλικρίνεια, αλλά φοβόμαστε να τη δώσουμε. Θέλουμε κατανόηση, αλλά σπάνια τολμάμε να αποκαλύψουμε τι πραγματικά αισθανόμαστε.

Έτσι, εγκλωβιζόμαστε σε μια βαθιά αντίφαση.

Από τη μία, λαχταράμε ουσιαστικές σχέσεις, γεμάτες αλήθεια και συναισθηματικό βάθος. Από την άλλη, τρέμουμε την απόρριψη. Ο φόβος του να μην είμαστε αρκετοί μάς ωθεί να φοράμε διαρκώς μια μάσκα κοινωνικής αποδοχής.

Το αποτέλεσμα είναι σχέσεις επιφανειακές, άδειες από αυθεντικότητα, όπου η επικοινωνία γίνεται περισσότερο μια ανταλλαγή ρόλων παρά ψυχών. Μια κοινωνία γεμάτη ανθρώπους που νιώθουν μόνοι, ακόμη κι όταν βρίσκονται μέσα σε πλήθος. Ανθρώπους που μιλούν, αλλά δεν επικοινωνούν. Που κοιτάζουν, αλλά δεν βλέπουν. Μια κοινωνία όπου η σιωπή μοιάζει πιο ασφαλής από την αλήθεια.

Κι όμως, η πραγματική ελευθερία δεν είναι να μην έχουμε περιορισμούς· είναι να μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας μέσα σε αυτούς. Να κοιτάμε τον καθρέφτη και να αναγνωρίζουμε το πρόσωπο που βλέπουμε. Να αποδεχόμαστε την ευαισθησία μας, τις αδυναμίες μας, αλλά και τη δύναμή μας, χωρίς να απολογούμαστε για αυτές. Δεν είναι εύκολο. Η αυθεντικότητα έχει κόστος. Μπορεί να φέρει απόρριψη, μοναξιά, παρεξηγήσεις. Όμως ίσως αυτό να είναι το μόνο αληθινό μονοπάτι προς την εσωτερική γαλήνη και την ευτυχία.

Η ζωή είναι πολύ μικρή για να τη σπαταλάμε σε ρόλους που δεν μας εκφράζουν. Κανείς δεν αξίζει να ζει φορώντας «παπούτσια» που τον στενεύουν, όσο όμορφα κι αν φαίνονται στους άλλους. Η φράση «ωραία παπούτσια, όμως εμένα με στενεύουν» μάς θυμίζει πως καμιά κοινωνική αποδοχή δεν αξίζει περισσότερο από την ελευθερία του να περπατάς ξυπόλητος — ελεύθερος, αληθινός, χωρίς φόβο.
Γιατί τα πιο μεγάλα ταξίδια της ψυχής γίνονται με γυμνά πόδια, εκεί όπου δεν υπάρχει τίποτα να κρύψεις.

Αυτό δεν σημαίνει εγωκεντρισμό. Δεν σημαίνει αδιαφορία για τους άλλους ή αλαζονεία. Σημαίνει σεβασμό — σεβασμό στον εαυτό μας και στους άλλους, χωρίς να προδίδουμε την αλήθεια μας. Γιατί μόνο όταν σεβόμαστε τη δική μας ουσία μπορούμε πραγματικά να σεβαστούμε και τη διαφορετικότητα του άλλου. Η αυθεντικότητα δεν είναι αντικοινωνική πράξη· είναι πράξη αγάπης. Είναι η βαθύτερη μορφή επικοινωνίας, αφού μας επιτρέπει να σχετιζόμαστε όχι μέσω των ρόλων, αλλά μέσω της ψυχής.

Αν ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία, θα δούμε ότι οι μεγαλύτερες αλλαγές ήρθαν από ανθρώπους που τόλμησαν να είναι διαφορετικοί. Από εκείνους που δεν φοβήθηκαν να δείξουν τη μοναδικότητά τους, ακόμη κι αν αυτό σήμαινε να μείνουν μόνοι, να παρεξηγηθούν, να χλευαστούν. Η διαφορετικότητα, αντί να θεωρείται απειλή, θα έπρεπε να αναγνωρίζεται ως πηγή δημιουργίας. Χωρίς αυτήν, ο κόσμος θα ήταν ένα απέραντο αντίγραφο, μια επανάληψη του ίδιου προτύπου. Είναι οι «παράξενοι», οι «αταίριαστοι», οι «ευαίσθητοι» που άνοιξαν δρόμους για τους υπόλοιπους.

Το μεγάλο στοίχημα της ζωής δεν είναι να ταιριάξουμε τέλεια σε μια κοινωνία που συνεχώς αλλάζει τα «πρέπει» της, αλλά να βρούμε το θάρρος να είμαστε εμείς. Να πούμε με καθαρή φωνή «αυτός είμαι», χωρίς ντροπή, χωρίς φόβο, χωρίς την ανάγκη να απολογηθούμε. Κι αν κάποιοι δεν το αντέξουν, τότε ίσως απλώς δεν είναι οι δικοί μας άνθρωποι. Γιατί οι δικοί μας άνθρωποι δεν είναι εκείνοι που μας χειροκροτούν όταν παίζουμε ρόλους, αλλά εκείνοι που μένουν όταν πέφτει η μάσκα. Εκείνοι που αγαπούν όχι μόνο τα φώτα μας, αλλά και τις σκιές μας.

Η αυθεντικότητα απαιτεί θάρρος. Θάρρος να αντιμετωπίσεις το βλέμμα του άλλου χωρίς άμυνες. Θάρρος να παραδεχτείς τα λάθη σου, να δείξεις τις πληγές σου, να ζητήσεις βοήθεια. Θάρρος να πεις «φοβάμαι» ή «πονάω» χωρίς να νιώθεις μικρός. Και ίσως, τελικά, αυτή να είναι η πιο ώριμη μορφή δύναμης — η δύναμη να είσαι ευάλωτος. Γιατί μόνο μέσα από την ευαλωτότητα ανθίζει η αληθινή σύνδεση, η κατανόηση, η αγάπη.

Στο τέλος της ημέρας, δεν θα μετρήσει πόσο καλά κρυφτήκαμε, ούτε πόσο πιστά υπηρετήσαμε τα «πρέπει».

Δεν θα μας θυμούνται για τις μάσκες μας, αλλά για τις στιγμές που σταθήκαμε γυμνοί από ρόλους, ειλικρινείς, αληθινοί.

Θα μετρήσει αν ζήσαμε αυθεντικά, αν αγαπήσαμε αληθινά, αν δημιουργήσαμε σχέσεις με βάθος, ελευθερία και ειλικρίνεια. Αν γελάσαμε χωρίς να ντρεπόμαστε, αν κλάψαμε χωρίς να φοβόμαστε, αν τολμήσαμε να πούμε «όχι» όταν όλοι περίμεναν «ναι». Μόνο τότε θα μπορούμε να πούμε πως περπατήσαμε ελεύθεροι – ακόμη κι αν χρειάστηκε να φύγουμε ξυπόλητοι.

Γιατί η ελευθερία δεν είναι προνόμιο, είναι στάση ζωής. Είναι η επιλογή να μη ζεις για να αρέσεις, αλλά για να είσαι αληθινός. Να μη θυσιάζεις την ψυχή σου για λίγη αποδοχή. Να ζεις με αξιοπρέπεια, με συνείδηση και με αγάπη. Και αν στο τέλος αυτού του ταξιδιού ο δρόμος σε βρει μόνο, να θυμάσαι: δεν είναι μοναξιά, είναι ελευθερία. Είναι το τίμημα — αλλά και το δώρο — του να είσαι εσύ.