Συνέντευξη με τη Μελίνα Τζάκου, Ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεύτρια, ιδρύτρια του Κέντρου Ψυχικής Υγείας "Άρκεσις"

Ακρόαση άρθρου......

Η Μελίνα Τζάκου είναι Ψυχολόγος και Ψυχαναλυτική/Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια, καθώς επίσης ιδρύτρια του Κέντρου Ψυχικής Υγείας ΑΡΚΕΣΙΣ και υπεύθυνη για την επιστημονική κατεύθυνση και φιλοσοφία του.

Συναντηθήκαμε μαζί της (διαδικτυακά) και μιλήσαμε για την θεραπευτική σχέση, την ψυχοθεραπεία και την ψυχιατρική υποστήριξη αλλά και για το Κέντρο Ψυχικής Υγείας Άρκεσις και τη φιλοσοφία του.

Ακολουθούν οι απαντήσεις που έδωσε στα ερωτήματα μας.

ΕΡ. Στις μέρες μας, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ξεκινούν ή σκέφτονται να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία. Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που τους ωθεί προς αυτή την κατεύθυνση;

ΑΠ. Η αλήθεια είναι ότι - ευτυχώς! - τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η ευαισθητοποίηση γύρω από την ψυχική υγεία και, όλο και συχνότερα, ακούμε τοποθετήσεις που χαρακτηρίζονται από «θεραπευτικό λόγο». Ο δημόσιος διάλογος είναι πιο ανοιχτός, το «στίγμα» που υπήρχε για όσους έκαναν ή σκεφτόντουσαν ακόμη να κάνουν ψυχοθεραπεία υποχωρεί, και έτσι όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι δεν χρειάζεται να τα καταφέρνουν όλα μόνοι τους.

Από την άλλη, η καθημερινότητα έχει πλέον για τους περισσότερους ανθρώπους έντονο στρες, με δύσκολα συναισθήματα, όπως η απώλεια νοήματος ή ακόμη και αδιεξόδου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ψυχοθεραπεία προσφέρει έναν χώρο στήριξης και αναζήτησης, όπου κάποιος μπορεί να επεξεργαστεί τα βιώματά του, να βοηθηθεί και να αισθανθεί ότι μπορεί πλέον πιο ελεύθερος να ξαναβρεί το νήμα της ζωής του.

ΕΡ. Ποια θα λέγατε ότι είναι τα κύρια οφέλη της ψυχοθεραπείας;

ΑΠ. Η ψυχοθεραπεία βοηθά το άτομο να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του και τις σχέσεις του. Ταυτόχρονα, ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα και προσφέρει τη δυνατότητα να διαμορφώσει κανείς πιο αυθεντικούς τρόπους ύπαρξης και σύνδεσης. Το μεγαλύτερο όφελος είναι ίσως η ελευθερία που προκύπτει: η δυνατότητα να επιλέγουμε πιο συνειδητά, να αφήνουμε πίσω μοτίβα που μας περιορίζουν και να δημιουργούμε χώρο για κάτι νέο στη ζωή μας.

Αυτό που θα πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι η ψυχοθεραπεία δεν είναι μια διαδικασία «γρήγορων συμβουλών» ή έτοιμων λύσεων - δηλαδή, δεν πρόκειται απλά για μια σειρά τεχνικών που «διορθώνουν» τον άνθρωπο, αλλά για μια βαθύτερη διεργασία κατανόησης που κάθε άτομο τη βιώνει μοναδικά. Είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, που απαιτεί επένδυση και κόπο, αλλά μπορεί να φέρει ουσιαστικά και διαρκή αποτελέσματα.

ΕΡ. Γιατί είναι σημαντικό η ψυχοθεραπεία να συνδυάζεται με ψυχιατρική υποστήριξη όταν χρειάζεται;

ΑΠ. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη ώστε το άτομο να ανακουφιστεί από έντονα συμπτώματα και να μπορέσει να σταθεί ψυχικά για να δουλέψει σε βάθος στη θεραπεία. Αυτό δεν θα πρέπει να θεωρείται ταμπού· αντίθετα, αποτελεί ένδειξη υπευθυνότητας και φροντίδας.

Ορισμένες φορές μπορεί να είναι απαραίτητο ένα συνδυαστικό σχήμα θεραπείας, ώστε να καλύπτονται σφαιρικά οι ανάγκες του ανθρώπου και να διασφαλίζεται η συνέργεια ανάμεσα σε ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή.

Στο ΑΡΚΕΣΙΣ δίνουμε έμφαση στη συνεργασία μεταξύ των ειδικών. Ο ψυχοθεραπευτής και ο ψυχίατρος βρίσκονται σε συνεχή διάλογο, πάντα με τη συναίνεση του θεραπευόμενου, ώστε να υπάρχει κοινό θεραπευτικό πλάνο. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ότι η ψυχοθεραπευτική διαδικασία και η φαρμακευτική αγωγή, όπου χρειάζεται, λειτουργούν συμπληρωματικά και όχι αποσπασματικά.

Ο θεραπευόμενος νιώθει ότι δεν χρειάζεται να αναζητά μόνος του διαφορετικούς επαγγελματίες ή να συντονίζει ο ίδιος την πορεία του. Έχει μια ομάδα που συνεργάζεται, με κοινό στόχο τη σφαιρική φροντίδα και την ουσιαστική στήριξή του.

ΕΡ. Πώς μπορεί να καταλάβει κάποιος ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία;

ΑΠ. Δεν χρειάζεται να φτάσει κανείς σε ένα ακραίο σημείο ή να έχει μια «βαριά διάγνωση» για να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία. Συχνά τα πρώτα σημάδια είναι πιο απλά: μια παρατεταμένη αίσθηση θλίψης, απώλειας χαράς ή νοήματος, μια αίσθηση αδιεξόδου ή η επανάληψη αρνητικών μοτίβων στη ζωή και στις σχέσεις.

Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά και τους εφήβους. Ένα παιδί που δείχνει έντονο άγχος, δυσκολία στις σχέσεις ή πτώση στη σχολική του λειτουργία μπορεί να ωφεληθεί σημαντικά από τη θεραπευτική διαδικασία. Εξίσου σημαντικό είναι ότι οι γονείς βρίσκουν έναν χώρο όπου μπορούν να καθοδηγηθούν, να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες του παιδιού τους και να στηρίξουν πιο ουσιαστικά την ανάπτυξή του.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να λειτουργήσει, λοιπόν, και προληπτικά: δεν χρειάζεται να περιμένουμε να φτάσουν τα πράγματα στο «μη περαιτέρω» για να ζητήσουμε βοήθεια. Αντίθετα, όσο νωρίτερα ξεκινήσει κανείς, τόσο πιο ουσιαστικά και αποτελεσματικά μπορεί να δουλέψει με όσα τον δυσκολεύουν.

Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να τονίσω ότι για όσους σκέφτονται τη θεραπεία αλλά θεωρούν ότι η απόσταση είναι πρόβλημα, υπάρχει η επιλογή των διαδικτυακών συνεδριών.

Στο ΑΡΚΕΣΙΣ προσφέρουμε ψυχοθεραπεία εξ αποστάσεως, μέσα από ασφαλή ψηφιακά εργαλεία που διατηρούν την ποιότητα και την εμπιστοσύνη της προσωπικής επαφής. Έτσι, η πρόσβαση στη φροντίδα δεν περιορίζεται από γεωγραφικά όρια ή πρακτικές δυσκολίες, και κάθε άνθρωπος μπορεί να λάβει στήριξη εκεί όπου τη χρειάζεται.

ΕΡ. Τι ρόλο παίζει η σχέση θεραπευτή – θεραπευόμενου στη διαδικασία;

ΑΠ. Η θεραπευτική σχέση είναι το βασικό εργαλείο της ψυχοθεραπείας. Μέσα σε αυτή επεξεργάζονται παλιά μοτίβα και δημιουργούνται νέες εμπειρίες που οδηγούν στην αλλαγή. Η ασφάλεια, η συνέπεια και η αμοιβαία δέσμευση είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία μπορεί να στηριχθεί η θεραπευτική πορεία.

Εδώ μου δίνετε την ευκαιρία να πω και ότι, τον τελευταίο καιρό, ακούω συχνά ανθρώπους να στρέφονται σε εφαρμογές ή στο ChatGPT σαν να επρόκειτο για «θεραπεία». Είναι σημαντικό να πούμε καθαρά ότι αυτό δεν είναι θεραπευτική σχέση. Ένα chatbot μπορεί να δώσει πληροφορίες ή μια αίσθηση προσωρινής κατανόησης, αλλά δεν μπορεί να προσφέρει την πολυδιάστατη ανθρώπινη σχέση, που χαρακτηρίζεται από πολλά - και συχνά αντιφατικά - συναισθήματα, όπως απογοήτευση και ευχαρίστηση, αλλά και από τη συνέπεια και τη σταθερότητα που χτίζονται με τον χρόνο. Αυτή η σχέση είναι που δίνει στην ψυχοθεραπεία τη δύναμή της.

ΕΡ. Τι σας οδήγησε στη δημιουργία του ΑΡΚΕΣΙΣ και ποιο ήταν το όραμά σας όταν το ξεκινήσατε;

Η απόφαση να ιδρύσω το ΑΡΚΕΣΙΣ γεννήθηκε από την προσωπική μου διαδρομή και την κλινική εμπειρία, καθώς και από την ανάγκη να δημιουργηθεί ένας χώρος που θα προάγει την ομαδική προσέγγιση των ασθενών. Το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή είναι συχνά μοναχικό και οι επαγγελματίες που δουλεύουν μόνοι τους μένουν χωρίς τη στήριξη και τον διάλογο που χρειάζονται.

Έτσι, στόχος μου ήταν να δημιουργηθεί μια ομάδα επαγγελματιών με κοινή φιλοσοφία, που θα βλέπουν τον άνθρωπο ολιστικά και θα προσφέρουν υπηρεσίες σε έναν ασφαλή, σύγχρονο και προσβάσιμο χώρος φροντίδας. Ειδικά ως προς το τελευταίο, θέλω να σημειώσω ότι δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση στην προσβασιμότητα: διαθέτουμε εύκολη πρόσβαση για άτομα με αναπηρία, με ράμπες για καροτσάκια και κατάλληλα διαμορφωμένες εισόδους και χώρους. Για μένα, η φροντίδα δεν μπορεί να είναι πλήρης αν δεν είναι ανοιχτή σε όλους.

ΕΡ. Τι ξεχωρίζει το κέντρο ΑΡΚΕΣΙΣ στη φιλοσοφία και την προσέγγισή του;

ΑΠ. Στο ΑΡΚΕΣΙΣ δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στον συνδυασμό ψυχοθεραπείας και ψυχιατρικής φροντίδας, όπου αυτό είναι απαραίτητο, γιατί πιστεύουμε στη σφαιρική αντιμετώπιση. Παράλληλα, υπάρχει δέσμευση στην επιστημονική εγκυρότητα, στη συνεχή κατάρτιση των συνεργατών και στον σεβασμό της μοναδικότητας κάθε ανθρώπου.

Υπό τη δική μου επιστημονική διεύθυνση, δουλεύουμε σκληρά ώστε η ομάδα να λειτουργεί με κοινές κατευθυντήριες γραμμές, αλλά πάντα σεβόμενη τη διαφορετικότητα του κάθε ατόμου, έτσι ώστε κάθε θεραπευόμενος να νιώθει ότι βρίσκεται σε σταθερά και έμπειρα χέρια.

Μεταβείτε στην σελίδα του Κέντρου Ψυχικής Υγείας ΑΡΚΕΣΙΣ και δείτε αναλυτικές πληροφορίες για τις παρεχόμενες υπηρεσίες ψυχολογικής & ψυχιατρικής υποστήριξης.

ΕΡ. Υπάρχουν διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις. Πώς δουλεύετε στο ΑΡΚΕΣΙΣ;

ΑΠ. Η δική μου κατεύθυνση είναι ψυχαναλυτική/ψυχοδυναμική. Παράλληλα, στην ομάδα υπάρχουν θεραπευτές με συστημική προοπτική. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να προτείνουμε σε κάθε άτομο την προσέγγιση που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες του. Σε κάθε περίπτωση, κοινός τόπος είναι η επικέντρωση στην κατανόηση του ατόμου και στη συνεργασία μεταξύ των ειδικών, ώστε να υπάρχει συνέχεια και συνοχή στην πορεία του θεραπευόμενου.

ΕΡ. Τι θα λέγατε σε κάποιον που διστάζει να απευθυνθεί σε ψυχοθεραπευτή;

ΑΠ. Θα έλεγα ότι η ψυχοθεραπεία δεν είναι μια «τελευταία λύση», αλλά μια επένδυση στη ζωή. Δεν χρειάζεται κανείς να έχει όλα τα ερωτήματα απαντημένα για να ξεκινήσει, αρκεί να θέλει να μάθει και να αλλάξει κάτι. Στην ψυχοθεραπεία υπάρχει χώρος για κάθε συναίσθημα, ακόμα και για την αμφιβολία. Είναι μια διαδικασία που ανοίγει δρόμους, εκεί που πριν βλέπαμε μόνο εμπόδια.