Η δύναμη της αυτοσυμπόνιας

Την αξία και την δύναμη της αυτοσυμπόνιας την έχουν καταδείξει πολλοί ερευνητές στο πεδίο της ψυχολογίας και γενικότερα των κοινωνικών επιστημών.

Μία από αυτούς είναι η Δρ. Kristin Neff που είναι η ερευνήτρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τέξας και έχει ασχοληθεί εξαιρετικά με το ζήτημα της αυτοσυμπόνιας ιδίως μέσα από τα βιβλία της με τίτλο όπως “ Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself” και   “Self Compassion: Stop Beating Yourself Up and Leave Insecurity Behind”.

Την αυτοσυμπόνια αν και πολλοί άνθρωποι την λέμε, παρόλα αυτά δυσκολευόμαστε να την ορίσουμε και ακόμη περισσότερο να μείνουμε στην τροχιά της. Διότι η αυτοσυμπόνια είναι μία συνεχή πορεία, μία διαδρομή που χρειάζεται εξάσκηση μέσα από την πορεία της ζωής μας.

Τι είναι όμως αυτοσυμπόνια; Ποια τα χαρακτηριστικά της;

Η Δρ. Neff προσπαθεί να την ορίσει, εστιάζοντάς στα βασικά χαρακτηριστικά της:

1. Καλοσύνη προς τον εαυτό,
2. Το αίσθημα της κοινής ανθρωπιάς και
3. Η Ευσυνειδητότητα

Ας τα δούμε όμως ένα- ένα για να μπορέσουμε να τα κατανοήσουμε καλύτερα.

Καλοσύνη προς τον εαυτό

Δηλαδή να κάνουμε τον εαυτό μας φίλο μας, να του φερόμαστε όμορφα, ευγενικά, φροντιστικά, ζεστά, τρυφερά, γενναιόδωρα. Να μην τον μαλώνουμε, να τον κατανοούμε, να αναλαμβάνουμε ευθύνες εκεί που χρειάζεται, να βλέπουμε τα λάθη και να εξελισσόμαστε.

Αίσθηση κοινής ανθρωπιάς

Τι θα μπορούσε να είναι αυτό;

Ίσως κάποιες παραδοχές που ισχύουν για όλους όπως:

• Ότι είμαστε όλοι ατελείς
• Όλοι αντιμετωπίζουμε προκλήσεις στη ζωή
• Δεν είμαστε μόνοι σ' αυτό το βάσανο
• Είναι μέρος του να είσαι άνθρωπος
• Η ζωή είναι δύσκολη για όλους

Αλλά και:

• Ποιος είπε ότι δεν πρέπει να αποτύχεις;

Διαβάστε ακόμη στο Psychology.gr το σχετικό άρθρο: Η Φροντίδα του Εαυτού

Ενσυνειδητότητα (mindfulness)

Κάποια χαρακτηριστικά της είναι:

• Να είμαστε πρόθυμοι να αντιμετωπίσουμε αυτά που αποφεύγουμε ή μας ζορίζουν.
• Να ζούμε  και να εστιάζουμε όσο γίνεται στην στιγμή, σ'αυτό που συμβαίνει στο εδώ και τώρα.
• Να αντινετωπίζουμε τις προκλήσεις και τα συναισθήματά μας αντί να προσπαθούμε να ξεφύγουμε από αυτά.

Όσο αναπτύσσουμε την έννοια της αυτοσυμπόνιας μέσα μας, την ίδια στιγμή ερχόμαστε σε επαφή με την ευαλωτότητά μας, μία έννοια που πολλοί ερευνητές έχουν μελετήσει και μιλήσει αναλυτικά για αυτά, ανάμεσα τους και η Dr Neff αλλά και η Brene Brown, εκπαιδευτικός αλλά και ερευνήτρια στο τομέα αυτό.

Αυτό σημαίνει ότι όταν ερχόμαστε σε μεγαλύτερη επαφή με την ευαλωτότητά μας, αναπτύσσουμε μεγαλύτερη αγάπη για τον εαυτό, μεγαλύτερη κατανόηση, εμβαθύνουμε στην σχέση με τον εαυτό και τους σημαντικούς άλλους αλλά την ίδια στιγμή απολαμβάνουμε και τα θετικά μας χαρακτηριστικά, συναισθήματα και στιγμές καθώς μέσα από τις δυσκολίες μας και την ευαλωτότητα των δυσκολιών μας επεκτείνεται το εύρος και στις θετικές μας στιγμές.

Η αυτοσυμπόνια λοιπόν ενέχει μία πολύ βασική αξία και δύναμη! Την μεγαλύτερη αγάπη για τον εαυτό και κατ’ επέκταση για τους άλλους και τον κόσμο.

Μεγαλύτερη κατανόηση, συγχώρεση, συμφιλίωση με κομμάτια μέσα μας ή στους άλλους που μας δυσκολεύουν. Μεγάλυτερη ανοχή στα λάθη, στις όποιες «αποτυχίες» μας, στις απογοητεύσεις και στις ματαίωσεις που αντιμετωπίζουν. Και κατ’ επέκταση, μέσα από αυτά, μία πορεία προς την ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη, βελτίωση, ωρίμανση και αίσθηση ολοκλήρωσης.

Ακόμη και μέσα από την θεραπευτική διεργασία, όσοι είμαστε επαγγελματίες ψυχικής υγείας και δουλεύουμε με ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και προκλήσεις, αντιλαμβανόμαστε ότι ένας μεγάλος αριθμός αυτών δυσκολεύεται με την έννοια της αυτοσυμπόνιας.

Αυτό συμβαίνει διότι κυριαρχεί η αίσθηση της τελειομανίας, της διαρκούς αγωνίας να είναι πάντα αποτελεσματικοί, της εσωτερικής επίκρισης και αυστηρότητας στις πιθανές δυσκολίες, αποτυχίες, λάθη και πολλές φορές αυτοτιμωρίας με ποικίλους τρόπους.

Διαβάστε ακόμη το σχετικό άρθρο Οδηγός Mindfulness για αρχάριους - Ενσυνειδητότητα

Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να είναι γενναιόδωροι με τον εαυτό τους, ωστόσο όταν το αντιλαμβάνονται και το καλλιεργούν, αυτό αυτόματα αποτελεί πολύ σημαντικό ανακουφιστικό παράγοντα για τους ίδιους. 

Επιπρόσθετα, τα άτομα αυτά βιώνουν ένα διαρκές άγχος για το οτιδήποτε και είτε κάποιοι από αυτούς "ζουν στο μέλλον", είτε άλλοι εμμένουν στο παρελθόν και δεν συγχωρούν τους εαυτούς τους ώστε να ζήσουν το παρόν και πολλά άλλα παραδείγματα ανεξάντλητα, όσα και η ανθρώπινη πολυπλοκότητα και εμπειρία.

Διότι, ακόμη και με τα χαρακτηριστικά που αναφέρει και η Dr. Neff, αρχίζουν να αντιλαμβάνονται με μεγαλύτερη ανθρωπιά τα ζητήματα που τους απασχολούν, εστιάζουν με μεγαλύτερη συνειδητότητα στο «εδώ και τώρα», προσπαθούν να αντιμετωπίσουν στο όποιο ρυθμό ορίζει και μπορεί ο καθένας τα ζητήματα που τους ζορίζουν και τέλος, γίνονται όλο και πιο καλόκαρδοι και ειλικρινά γενναιώδοροι με τον εαυτό τους.

Τον φροντίζουν, τον καταλαβαίνουν, του επιτρέπουν να απολαύσει περισσότερα, τον βοηθούν να ονειρεύεται, να επιθυμεί και να απεγκλωβίζεται.

Έτσι και αλλιώς, ένας στόχος της ψυχοθεραπείας, σύμφωνα με την υπαρξιακή ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέα Emma Van Deurzen, είναι να βοηθήσει το άτομο στην εσωτερική και εξωτερική ελευθερία και την γενικότερη απελευθέρωση της υπαρξής του.

Και εκεί έρχεται η αυτοσυμπόνια, για μία ακόμη φορά.

Πως θα απελευθερωθούμε απ´όσα μας εγκλωβίζουν και μας περιορίζουν, αν πρώτα δεν ξεκινήσουμε να συμπονούμε τον εαυτό μας για όλα όσα έχει βιώσει, αντιμετωπίζει και του έχουν ίσως περάσει στο πλαίσιο το οποίο μεγάλωσε;

Η αυτοσυμπόνια πάλι έρχεται στο δρόμο μας, αποτελώντας την εσωτερική πυξίδα ώστε να μπορούμε να βρίσκουμε το που θέλουμε να πάμε, όταν έχουμε χαωθεί και χαθεί. Διότι η αυτοσυμπόνια συνδέεται όμορφα με την ευαλωτότητά μας, η οποία (για να θυμηθούμε και την Brene Brown), αποτελεί τον πυρήνα και την καρδιά των σημαντικών ανθρώπινων εμπειριών.

Αν κάποιος θα ήθελε να εξασκηθεί στην διαδικασία της αυτοσυμπόνιας, μέσα στην επαγγελματική σελίδα της Δρ. Kristin Neff έχει «Ασκήσεις Αυτοσυμπόνιας».

Διότι όπως ειπώθηκε και παραπάνω, η αυτοσυμπόνια είναι μια συνεχής διαδικασία και διεργασία και θέλει την ψυχική «εκγύμνασή» της, δηλαδή όπως ακριβώς πάμε για περπάτημα ή άθληση για να φροντίσουμε το σώμα μας.

Το θέμα του ορισμού της αυτοσυμπόνιας καταδεικνύει αυτό που λίγο πολύ όλοι έχουμε κληθεί να αντιμετωπίσουμε:

Δηλαδή, το ότι δεν είμαστε τέλειοι, αλλά θα κάνουμε λάθη και θα έρθουμε σε επαφή με αποτυχίες που θα μας πονέσουν, θα μας ματαιώσουν και θα μας λυγίσουν.

Το θέμα είναι να μπορούν να βρουν και αυτά τα δεδομένα στη ζωή μας τον δικό τους χώρο, ώστε να αποτελέσουν φωτεινούς σηματοδότες για την εξέλιξη μας και να αποκτήσουν μία θέση «είμαι αρκετά καλός/η» στην ζωή μας.

Γιατί η αυτοσυμπόνια είναι μία πορεία αγάπης και κατανόησης του εαυτού, συγχώρεσης, συμφιλίωσης, εκμάθησης, αλλαγής τρόπου ζωής, ελευθερίας, εξέλιξης και εμβάθυνσης των εμπειριών.

Συμπερασματικά λοιπόν, ότι ισχύει για τον εαυτό μας, το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις μας με τους σημαντικούς άλλους αλλά και για την στάση μας στην έξω πραγματικότητα.

Στις Σκιές του Έρωτα, για τους αιρετικούς της αγάπης - Εκδόσεις PSYCHOLOGY.GR:  Αποκτήστε το βιβλίο των Ερώτων, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας.

Βιβλιογραφία:

Brown, B. (2015). Daring greatly: How the courage to be vulnerable transforms the way we live, love, parent, and lead. Penguin.
Kristin N. (2011) Self Compassion: Stop Beating Yourself Up and Leave Insecurity Behind. HarperCollins Publishers Ltd
Kristin N. (2015). Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself. William Morrow