Η χώρα μας υπέστη τις τελευταίες ημέρες μία ανείπωτη τραγωδία, με πυρκαγιές να εξαπλώνονται σε διάφορες περιοχές της Αττικής, έχοντας ως αποτέλεσμα να χαθούν πολλές ανθρώπινες ζωές και να καταστραφούν περιουσίες. Οι ώρες φόβου, ο τραγικός θάνατος τόσων ανθρώπων, η απώλεια περιουσιών, αλλά και η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, συνθέτουν μία πρωτόγνωρη εθνική τραγωδία.
Τα συναισθήματα που γεννά ένα τραυματικό γεγονός
Είναι βέβαιο πως κανένας δεν έχει μείνει ανεπηρέαστος από αυτό που έχει συμβεί. Όλοι βιώνουμε μέσα μας αρνητικά συναισθήματα και πονάμε ξεχωριστά. Αντιλαμβανόμαστε την τραγικότητα της ίδιας της ζωής και του πόσο εύκολα και γρήγορα μπορεί κάποιος να χάσει τα πάντα σε μία στιγμή. Ο κάθε άνθρωπος βιώνει το αρχικό σοκ, μέχρι να επέλθει το μούδιασμα και η άρνηση πως κάτι τόσο τραγικό μπορεί να έχει συμβεί μέχρι να φτάσει στην αποδοχή μίας αναπόφευκτης τραγικής πραγματικότητας.
Έντονα συναισθήματα όπως ο φόβος, η ενοχή, ο θυμός, η λύπη, η ντροπή, κάνουν την εμφάνισή τους στην ψυχή ενός ανθρώπου μέχρι να έρθει ο συμβιβασμός. Παρά, όμως, την έντονη συναισθηματική φόρτιση, αυτές οι στιγμές ίσως δώσουν το έναυσμα και την επιθυμία για κοινωνική αλληλεγγύη, όπως και να εμπνεύσουν το αίσθημα της βοήθειας και της συμπαράστασης στους πληγέντες συνανθρώπους μας.
Τα παιδιά ως μία ευαίσθητη κοινωνική ομάδα, πλήττονται περισσότερο συναισθηματικά, διότι δεν έχουν τις συναισθηματικές αντοχές και την ωριμότητα στο να επεξεργαστούν την τραγικότητα του γεγονότος. Όταν, λοιπόν, εκθέτονται ελεύθερα στο να ακούνε την εξιστόρηση ενός τραγικού γεγονότος με κάθε λεπτομέρεια, είναι πολύ πιθανό να εμφανίσουν έντονο άγχος, συμπτώματα φόβου, αλλά και μετατραυματικό στρες.
Γεννάται, λοιπόν, το καίριο ερώτημα: πώς μπορεί ένας γονιός να καθησυχάσει το παιδί, πώς μπορεί να το βοηθήσει να αισθάνεται ασφαλές και να ενημερώσει για την τραγικότητα του γεγονότος, χωρίς όμως να το πληγώσει;
Ενέργειες ενός γονιού για να προστατεύσει την παιδική ψυχοσύνθεση
- Να μην αφήνει το παιδί του έκθετο στην τηλεόραση και το διαδίκτυο, διότι υπάρχει ο κίνδυνος το παιδί να δεχτεί μία πληθώρα ενημερώσεων και πληροφοριών, όπως και εικόνων που μπορεί να το τραυματίσουν ψυχικά. Περιορίστε την πρόσβαση του παιδιού, όσο αυτό είναι εφικτό, σε μέρη από τα οποία θα μπορούσε να "βομβαρδιστεί" με πληροφορίες.
- Να μη μιλάει ελεύθερα για κάθε πλευρά του γεγονότος, μη υπολογίζοντας το γεγονός πως μπορεί τα παιδιά να ακούνε. Τα παιδιά ακόμα και αν δεν το δείχνουν, ακούνε τις συζητήσεις των γονιών. Και τα παιδιά καταλαβαίνουν περισσότερα από όσα θέλουμε να πιστεύουμε.
- Να μη βομβαρδίζει το παιδί με λεπτομέρειες και περιγραφές. Είναι καλύτερο να δίνει απαντήσεις μόνο σε αυτά που ρωτάει το ίδιο το παιδί, σεβόμενος πως είναι μία ψυχή με μεγαλύτερη ευαισθησία από έναν ενήλικο και μπορεί να πληγωθεί ευκολότερα. Το παιδί μπορεί να μην αντέχει και εκείνη τη στιγμή να ακούσει κάτι περισσότερο.
- Δεν είναι καλό ένας γονιός να προσπαθήσει να αρνηθεί ή να προσποιηθεί πως οι πυρκαγιές δεν έγιναν ποτέ και μία τόσο μεγάλη καταστροφή δεν υφίσταται. Ενημερώνουμε ένα παιδί δίνοντας κάποιες λεπτομέρειες –για παράδειγμα, έπιασε όντως μία φωτιά- αλλά, παράλληλα, ενισχύουμε μέσα τους το αίσθημα της προστασίας και πως εμείς είμαστε εκεί και δε δίνουμε έμφαση σε τρομακτικές περιγραφές.
- Αν ένας φίλος του παιδιού έχει φύγει από τη ζωή, δεν το αναφέρουμε αμέσως στο ίδιο αλλά περιμένουμε να υπάρξει ένα στάδιο σταδιακής ενημέρωσης, ώστε να αποφθευχθεί η δημιουργία ψυχικού τραύματος στο παιδί. Είναι καλύτερο, για παράδειγμα, αν γνωρίζουμε πως ο φίλος ενός παιδιού έχει φύγει από τη ζωή, να το ενημερώσουμε πως γίνεται έρευνα για τον εντοπισμό του, ώστε το παιδί να ξεκινήσει να αποδέχεται και να συνηθίζει το γεγονός σταδιακά μέχρι να μάθει την αλήθεια. Λέμε την αλήθεια μόνο όταν το παιδί έχει ήδη ενημερωθεί για την απώλεια φίλων ή συγγενών από άλλες πηγές.
- Είναι σημαντικό ο γονιός να προσπαθήσει να διατηρήσει την ψυχραιμία του, διότι εκείνη τη στιγμή η ψυχολογία του επηρεάζει το παιδί. Αν ο ίδιος δεν είναι ψύχραιμος και ήρεμος, πώς θα μπορέσει να βοηθήσει και να επηρεάσει θετικά το παιδί; Δεν επιβάλλουμε στο παιδί τη δική μας ψυχολογία, ούτε το επιβαρύνουμε και το φορτίζουμε αρνητικά.
- Δίνουμε χώρο στο παιδί να κλάψει, να εκφραστεί ελεύθερα, δεν το πιέζουμε ψυχολογικά.
- Το παιδί καλό είναι να μην αλλάζει τη ζωή και το πρόγραμμά του. Ας το αφήσουμε να παραμείνει στη γνωστή του καθημερινότητα.
- Δίνουμε έμφαση σε αισιόδοξα στοιχεία της τραγικότητας, δηλαδή αναφέρουμε πως υπάρχουν πυροσβέστες, διασώστες και βοήθεια που έχει σταλεί στους πληγέντες.
- Δεν αποφεύγουμε να απαντάμε σε ερωτήσεις παιδιών διότι αυτό τους γεννά μεγαλύτερο φόβο. Αποφεύγουμε, όμως, τις υπερβολικές πληροφορίες, δε χρειάζονται και φορτίζουν αρνητικά το παιδί.
- Το παιδί μπορεί να βιώσει έναν κυκεώνα αρνητικών συναισθημάτων. Ανασφάλεια, άγχος, θλίψη ακόμα και ενοχή, διότι πολλά παιδιά θεωρούν πως έχουν ευθύνη για οτιδήποτε συμβαίνει. Είμαστε κοντά στο παιδί, του δίνουμε αγάπη και συναισθηματική ασφάλεια.
- Εμπνέουμε στο παιδί εμπιστοσύνη και το διαβεβαιώνουμε πως εμείς είμαστε εκεί και στο τέλος όλα θα πάνε καλά!
Πάντοτε σκεφτόμαστε πως το παιδί είναι μία ευαίσθητη οντότητα που πρέπει να προστατευθεί αλλά και να ενημερωθεί με μέτρο, χωρίς πληροφορίες που μπορεί να το πληγώσουν, δημιουργώντας μέσα στην ψυχή του εικόνες και κακές σκέψεις.
Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου
Δημοσιογράφος
Η Ψυχολογία είναι ένα από τα αγαπημένα αντικείμενα μελέτης της διότι μελετά τα μύχια και τα άδυτα της ανθρώπινης ύπαρξης, μαζί με τη Φιλοσοφία.