Άγχος και γονεϊκότητα: πώς το διαχειριζόμαστε;

Ακρόαση άρθρου......

Πολλοί γονείς όπως και εγώ, έχουμε πολλά άγχη σχετικά με τα παιδιά μας. Αποφάσισα λοιπόν, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μου, να παρακολουθήσω μία σειρά μαθημάτων από το πολύ δημοφιλές και παγκοσμίως αναγνωρισμένο ως ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο, πανεπιστήμιο του Yale.

Ένα από τα μαθήματα που παρακολούθησα είχε να κάνει με το άγχος που έχουν όλοι οι γονείς. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι το 40% των γονέων δηλώνουν ότι το άγχος, τους εμποδίζει στο να είναι λειτουργικοί.

Το άγχος

Το άγχος ορίζεται ως η φυσική απάντηση του σώματος και της ψυχής σε εσωτερικούς και εξωτερικούς στρεσσογόνους παράγοντες.

Για να καταλάβουμε καλύτερα πως λειτουργεί το άγχος χρειάζεται να καταλάβουμε το νευρικό μας σύστημα, σύμφωνα με την καθηγήτρια Santos (2025). Αυτόνομο νευρικό σύστημα ονομάζουμε το μέρος του νευρικού μας συστήματος που είναι υπεύθυνο για την λειτουργία των μη ελεγχόμενων συστημάτων του σώματός μας όπως η αναπνοή και η πέψη. Το αυτόνομο νευρικό μας σύστημα χωρίζεται σε δύο μέρη: στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα και στο παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα.

Το συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα λέγεται και σύστημα πάλης ή φυγής διότι ενεργοποιείται όταν υπάρχει κάποια απειλή ή κάποιος στρεσσογόνος παράγοντας.
Το παρασυμπαθητικό νευρικό μας σύστημα λέγεται και σύστημα ξεκούρασης ή διαλείμματος διότι είναι αυτό το οποίο ενεργοποιείται όταν ηρεμούμε.

Όταν το συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα είναι συνεχώς ενεργοποιημένο, ο οργανισμός μας βρίσκεται συνεχώς σε μία κατάσταση πάλης ή φυγής, γεμάτος στρες. Δυστυχώς, στην κοινωνία που ζούμε σήμερα, και με τους καθημερινούς ρυθμούς που έχουμε, αυτό είναι πολύ πιθανό. Πάμε λοιπόν, να δούμε κάποιους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό και να μην νοιώθουμε ένα συνεχόμενο άγχος, το οποίο καταβάλλει τον οργανισμό μας.

Η μέθοδος THINK-ACT-FEEL ή ΣΚΕΨΟΥ-ΔΡΑΣΕ-ΝΟΙΩΣΕ

ΣΚΕΨΟΥ

Επειδή ο τρόπος που σκεφτόμαστε για το άγχος, επηρεάζει το πως στην πραγματικότητα μας επηρεάζει, χρειάζεται να ελέγξουμε την σκέψη που έχουμε για το άγχος. Δηλαδή όταν αυτό συμβαίνει, όταν δηλαδή παρατηρούμε ότι το σώμα μας βρίσκεται σε κατάσταση στρες, τότε σκεφτείτε ότι το σώμα σας δεν θέλει να σας αναστατώσει και να σας δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα αλλά να σας οπλίσει με ενέργεια και επαγρύπνηση για να σας βοηθήσει στη δεδομένη στιγμή να αντιμετωπίσετε ότι σας συμβαίνει.

ΔΡΑΣΕ

1. Παρατηρήστε την αναπνοή σας. Όταν ενεργοποιείται το παρασυμπαθητικό νευρικό μας σύστημα, τότε, η αναπνοή μας επιβραδύνεται. Προσπαθήστε να έχετε μία αργή αναπνοή. Όταν προσπαθείτε ενεργά να αναπνεύσετε πιο αργά, τότε αναγκάζετε το σώμα σας να αναγνωρίσει ότι δεν υπάρχει πραγματική απειλή και το οδηγείτε να εξέλθει από την κατάσταση πάλης ή φυγής. Έτσι, ενεργοποιείτε το παρασυμπαθητικό σας σύστημα. (Δοκιμάστε να εισπνεύσετε για 5 χρόνους και να εκπνεύσετε για 7 χρόνους).

2. Προσπαθήστε να προσφέρετε σε άλλους ανθρώπους. Μπορείτε να γίνεται εθελοντής/ντρια κάπου ή να γίνεται μέλος μιας ομάδας με κάποιο σκοπό. Οι άνθρωποι που κάνουν εθελοντισμό και επικεντρώνονται στο να προσφέρουν πράγματα σε άλλους ανθρώπους, έχουν μειωμένο στρες, νοιώθουν ότι έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και μία αίσθηση σκοπού.

3. Μπορούμε να μειώσουμε το στρες που νοιώθουμε, εντάσσοντας λίγο υγιές στρες στη ζωή μας! Περίεργο; Πώς γίνεται αυτό; Το γονεϊκό στρες είναι ένας τύπος χρόνιου στρες, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή και δυστυχώς δεν μπορούμε να το «ενεργοποιήσουμε» και να το «απενεργοποιήσουμε». Για να μην οδηγηθούμε επομένως σε κάποια φλεγμονή, μπορούμε να εντάξουμε ένα μικρής έντασης υγιές στρες στη ζωή μας όπως για παράδειγμα μία έντονη άσκηση ή ένα κρύο ντους που μπορεί να «μάθει» και πάλι στον οργανισμό μας πως να «απενεργοποιεί» το στρες.

ΝΟΙΩΣΕ

Πολλές φορές το στρες προέρχεται από την τάση που έχουμε για να είμαστε οι καλύτεροι γονείς που μπορούμε. Ή αλλιώς, οι «τέλειοι» γονείς.

Για να μειώσουμε το στρες και να νοιώσουμε καλύτερα, μπορούμε απλώς να αποδεχτούμε το γεγονός ότι πάντα θα νοιώθουμε ότι θα μπορούσαμε και καλύτερα. Μπορούμε να αποδεχτούμε ότι δεν θα τα κάνουμε όλα όπως ιδανικά θα θέλαμε ως γονείς και να απορρίψουμε τον μύθο της τελειότητας.

Η έννοια της ριζοσπαστικής αποδοχής (radical acceptance) εδώ μπορεί να μας βοηθήσει. Η έννοια αυτή συνοψίζεται στο να σκεφτόμαστε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις καταστάσεις, αλλά μπορούμε να ελέγξουμε το πως αντιδράμε σε αυτές. Πείτε φωναχτά «Σταματώ να αγχώνομαι για πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω». Αποδεχτείτε τις καταστάσεις έτσι όπως είναι [1]. Αυτό θα μειώσει τα επίπεδα άγχους που έχετε.

Η ριζοσπαστική αποδοχή, έχει βρεθεί ότι σας επιτρέπει να αναπνέετε διαφορετικά και ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό νευρικό σας σύστημα.

Πολλές φορές το άγχος μας εμποδίζει να κοιμηθούμε. Πολλές φορές θυμώνουμε που δεν μπορούμε να κοιμηθούμε λόγω άγχους. Και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος δυσάρεστων συναισθημάτων. Εδώ χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε την αυτοσυμπόνια. Δηλαδή να μιλήσουμε στον εαυτό μας με καλοσύνη, να ευχαριστήσουμε το σώμα μας που μέσω του άγχους προσπαθεί να μας βοηθήσει να ανταπεξέλθουμε στην απειλή που δεχόμαστε και να κάνουμε τις ασκήσεις αναπνοής. Αυτό θα βοηθήσει το σώμα μας να βγει από την κατάσταση πάλης ή φυγής και να ενεργοποιηθεί το παρασυμπαθητικό μας σύστημα. Έτσι, θα πετύχουμε το να κοιμόμαστε πιο εύκολα τις περισσότερες μέρες.

Άλλη μία άσκηση που έχω δοκιμάσει προσωπικά και με βοηθάει όχι μόνο στο να κοιμάμαι αλλά και στην ποιότητα του ύπνου, είναι η άσκηση ευγνωμοσύνης.
Γράψτε λίγο πριν κοιμηθείτε σε ένα τετράδιο τα τρία πράγματα τα οποία έγιναν μέσα στη μέρα και για τα οποία είστε ευγνώμων. Μπορεί να είναι πράγματα που καταφέρατε, ευχάριστες στιγμές που ζήσατε ή ακόμα και αστείες καταστάσεις. Τέλος, δοκιμάστε να βάλετε στο youtube εάν δεν σας παίρνει ο ύπνος, μουσική με κύματα alpha. Μετά από 10-15 λεπτά θα κοιμάστε!

Μηρυκασμός σκέψεων

Όλοι έχουμε βρεθεί στη θέση, όπου λόγω έντονης ανησυχίας για κάποιο θέμα, αρχίζουμε και σκεφτόμαστε και ξανασκεφτόμαστε πράγματα που γίνανε και μας ενόχλησαν, μας ανησύχησαν, μας στεναχώρησαν ή μας προβλημάτισαν.

Αυτός ο μηρυκασμός σκέψεων μπορεί να μετατραπεί εύκολα σε χρόνιο στρες. Έχει βρεθεί ότι το 90% των ανθρώπων κάνει μηρυκασμό σκέψεων.

Μία λύση είναι να προσπαθήσουμε μόνοι μας να μετατρέψουμε αυτά τα δυσάρεστα γεγονότα που σκεφτόμαστε σε ευχάριστα. Σε μία ενδυναμωτική εμπειρία που θα μας πάει μπροστά. Δοκιμάστε να γράψετε ένα ημερολόγιο για το πετύχετε αυτό.

Έπειτα μπορείτε να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά σας και να τα κατονομάσετε. Παρατηρήστε ότι τα συναισθήματά σας έρχονται και παρέρχονται σαν κύματα. Αναρωτηθείτε, εάν οι ενδεχόμενες πράξεις σας που συνδέονται με αυτά τα συναισθήματα που νοιώθετε, ανταποκρίνονται στις αξίες σας. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που νοιώθετε νευριασμένος/η με κάτι, το να φωνάξετε στο παιδί σας, θα σας κάνει να νοιώσετε καλύτερα;  

Ο μηρυκασμός σκέψεων πολλές φορές συνδέεται με την δυσκολία μας να αποδεχτούμε τις πράξεις και τις συμπεριφορές άλλων. Αποδεχτείτε ότι δεν μπορείτε να ελέγξετε τους άλλους παρά μόνο τον εαυτό σας. Αφήστε τους άλλους να συμπεριφερθούν όπως θέλουν! Θα αλλάξουν όποτε αυτοί το επιθυμούν, μπορεί και ποτέ. Εσείς αποφασίστε πόσο και εάν θα επηρεάσουν τη ζωή σας.

Σας εύχομαι προσωπική ψυχική και σωματική υγεία και ευεξία, γιατί μόνο τότε μπορούμε όλοι εμείς οι γονείς να είμαστε εκεί για τα παιδιά μας και να τους προσφέρουμε μία ξέγνοιαστη και πάνω απ’όλα υγιή παιδική ηλικία! Καλή επιτυχία!

[1] Εδώ φυσικά χρειάζεται να αναφέρουμε ότι στρεσσογόνοι παράγοντες όπως το χαμηλό εισόδημα, οι πολλές ώρες εργασίας και το να ανήκετε σε ομάδες που δέχονται αποκλεισμό, ρατσισμό ή ανισότητες αποτελούν δομικά προβλήματα σοβαρά τα οποία χρειάζεται να επιλύσει η κυβέρνηση με την παρέμβαση διαφόρων φορέων.