Το στοργικό άγγιγμα μειώνει το στρες

Αν ζητήσετε από κάποιον να χαϊδέψει έναν ξύλινο βραχίονα, ο ρυθμός και το βάθος της κίνησης θα μεταφερθούν παντού. Αν ζητήσετε από το ίδιο πρόσωπο να χαϊδέψει έναν ανθρώπινο βραχίονα, η κίνησή του θα σταθεροποιηθεί αυτόματα σε μία ταχύτητα που είναι σχεδόν πέντε εκατοστά ανά δευτερόλεπτο. Αποδεικνύεται ότι αυτή είναι η ίδια ταχύτητα που οι άνθρωποι αξιολογούν ως την πιο ευχάριστη.

Αυτό καταδεικνύει το πόσο αναπόσπαστο στοιχείο των ανθρωπίνων βιολογικών και νευρολογικών συστημάτων είναι το στοργικό άγγιγμα. Δεν είναι κάτι επίκτητο, είναι αρχέγονο. Εξ ενστίκτου, οι μητέρες χαϊδεύουν τα μωρά τους κατ' αυτόν τον τρόπο.

Αυτός είναι ο λόγος που, απλώνοντας μία αλοιφή ή μία ενυδατική κρέμα, αισθανόμαστε ανακούφιση. Επίσης, για τον ίδιο λόγο μειώνεται ο καρδιακός ρυθμός των βρεφών και των νηπίων, όταν τα χαϊδεύουμε με αυτή τη συγκεκριμένη ταχύτητα.

Το ευχάριστο, στοργικό άγγιγμα μειώνει το στρες, αυξάνοντας τον τόνο του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, το οποίο μας μεταφέρει σε κατάσταση ευδοκίμησης.

Τα οφέλη του στοργικού ανθρώπινου αγγίγματος

• Χαμηλότερος καρδιακός ρυθμός
• Χαμηλότερη αρτηριακή πίεση
• Μειωμένα επίπεδα κορτιζόλης
• Αυξημένα επίπεδα των φυσικών φονικών κυττάρων (αμυντικός μηχανισμός του ανοσοποιητικού συστήματος ενάντια στις λοιμώξεις)
• Αύξηση του τόνου του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, το οποίο μας οδηγεί σε κατάσταση ευδοκίμησης

Ωστόσο, πρέπει να θυμάστε ότι όλοι οι άνθρωποι δεν εκτιμούν το άγγιγμα. Όλοι έχουμε προσωπικές εμπειρίες και πολιτισμικές σταθερές, οι οποίες διαμορφώνουν την αλληλεπίδραση και τη συναναστροφή μας με τους άλλους ανθρώπους.

Ο σεβασμός του προσωπικού χώρου του άλλου είναι πρωτεύουσας σημασίας -ένας άλλος άνθρωπος μπορεί να εκλάβει ως απειλή ένα ανεπιθύμητο άγγιγμα, όσο αθώο και αν είναι.

Άγγιγμα και σύστημα επιβράβευσης

Επιπλέον, ο καθηγητής McGlone περιέγραψε μία εκδοχή του αγγίγματος που παρουσιάστηκε σε μία μελέτη, το Marshmallow Test (το τεστ του γλυκίσματος). Το χρησιμοποιούν οι ψυχολόγοι για να αξιολογήσουν τη δύναμη της θέλησης των παιδιών. Στα μικρά παιδιά προσφέρεται ένα γλύκισμα και τους εξηγούν ότι μπορούν να το απολαύσουν αμέσως ή να περιμένουν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και να απολαύσουν μία μεγαλύτερη ποσότητα.

Το τεστ είναι διαδεδομένο γιατί απέδειξε ότι για, όσο περισσότερο χρόνο τα παιδιά είναι σε θέση να περιμένουν, τόσο καλύτερα θα εξελιχτεί η ζωή τους μακροπρόθεσμα όσον αφορά την υγεία, την ευτυχία και την ευμάρειά τους.

Σε αυτή την εκδοχή, το πρόσωπο, το οποίο προσφέρει το γλυκό στο παιδί το αγγίζει στον ώμο. Όταν το παιδί αισθάνεται αυτό το άγγιγμα μπορεί να παρατείνει την αναμονή της επιβράβευσης για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, συγκριτικά με ό,τι καταγράφηκε σε μια ομάδα ελέγχου. Ο McGlone εικάζει ότι αυτό συμβαίνει λόγω του ότι, με αυτό το άγγιγμα, το παιδί κάλυψε πλήρως τα εγγενή συστήματα επιβράβευσης.

Ενδιαφέρον είναι ότι αυτοί οι εξειδικευμένοι υποδοχείς εμφανίζονται σε υψηλή συγκέντρωση στην πλάτη και στους ώμους, εκεί όπου ακριβώς το παιδί βίωσε μια στιγμιαία ανθρώπινη επαφή. Άξιο λόγου είναι το γεγονός ότι διαθέτουμε τόσους πολλούς από αυτούς τους υποδοχείς σε σημεία του σώματός μας που εμείς οι ίδιοι δυσκολευόμαστε να προσεγγίσουμε.

Αυτοί οι απτικοί υποδοχείς μάς προσφέρουν ευχαρίστηση και, καθώς εντοπίζονται σε όχι εύκολα προσβάσιμα σημεία του σώματος, θα είχαν προαγάγει συμπεριφορές που θα εξασφάλιζαν ότι αυτά τα σημεία απολαμβάνουν το άγγιγμα. Η εξελικτική διαδικασία θα πρέπει να τα τοποθέτησε εκεί, ώστε να μπορούμε να δεχτούμε το άγγιγμα των άλλων.

Όμως για να βρίσκονται αυτοί οι υποδοχείς στην πλάτη και στους ώμους μας για τόσα εκατομμύρια χρόνια, σημαίνει ότι ωφελείται και αυτός που αγγίζει.

Όντως, γνωρίζουμε ότι τα άτομα που προσφέρουν ένα ανθρώπινο άγγιγμα ανταμείβονται με υψηλά επίπεδα ενδογενών οπιοειδών, των αλυσίδων που παράγει ο οργανισμός που επενεργούν στους οπιοειδείς υποδοχείς και συνδέονται με τη βελτιωμένη διάθεση, την ελάττωση του πόνου και τον περιορισμό του άγχους. Αυτές είναι και οι δράσεις των εξωγενών οπιοειδών ουσιών, όπως η μορφίνη.

Είναι συγκλονιστικό το γεγονός ότι η ανθρώπινη εξέλιξη έφτασε μέχρι αυτό το σημείο, ώστε να προάγει τη συνύπαρξη των ανθρώπων, και είναι αδύνατο να στηριχθεί η υπόθεση ότι ο άνθρωπος δεν είναι κοινωνικό ον.

Αυτό είναι και το νόημα ολόκληρου του πυλώνα «Σχέσεις» -δημιουργηθήκαμε για να ζούμε και να υπάρχουμε με άλλους ανθρώπους. Η ποιότητα των σχέσεων είναι πρωταρχικής σημασίας και η αφή διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο.

Αν και το παρόν κεφάλαιο πραγματεύεται κυρίως το ανθρώπινο άγγιγμα, τα ευεργετήματα που απολαμβάνει αυτός που αγγίζει είναι ήδη γνωστά σε όσους έχουν κατοικίδια. Προσωπικά δεν έχω, όμως έχω μιλήσει σε πολλούς ασθενείς και φίλους, οι οποίοι έχουν επισημάνει ότι, όταν βιώνουν έντονο στρες, περνούν λίγη ώρα χαϊδεύοντας το κατοικίδιό τους και παρατηρούν ότι ηρεμούν άμεσα.

Έλλειψη αγγίγματος

Ο McGlone υποστηρίζει ότι η έλλειψη αγγίγματος από όλους μπορεί να είναι το γενεσιουργό αίτιο πολλών κοινωνικών προβλημάτων. Πιστεύει ότι, αν ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν τροφοδοτείται κατάλληλα από νευρικές οδούς, θα αναζητήσει αλλού αυτήν την μέριμνα.

Κάτι τέτοιο μπορεί να συνιστά παράγοντα που συνεργεί στα αυξανόμενα επίπεδα εθιστικών συμπεριφορών. Επιπλέον, ο McGlone ισχυρίζεται ότι το άγγιγμα μπορεί να περιορίσει το στρες που βιώνουν μαθητές και φοιτητές στις εξετάσεις. 'Εχει ξεκινήσει να ερευνά την υπόθεση ότι το άγγιγμα ανθρώπου από ανθρώπο σε μεγαλύτερη συχνότητα μπορεί να αμβλύνει την ένταση από τις συνέπειες των υψηλών επιπέδων στρες και κορτιζόλης που οφείλονται στην ψυχολογική πίεση των εξετάσεων.

Το άγγιγμα φροντίζει τον οργανισμό μας με καθοριστικούς τρόπους, όπως ακριβώς και η διατροφή. Όπως είναι αναγκαίο να τρώμε καθημερινά, εξίσου απαραίτητο είναι και το ανθρώπινο άγγιγμα. Και να θυμάστε ότι ευεργετεί και αυτόν που το προσφέρει και αυτόν που το δέχεται.

Θέλω να κρατάτε ημερολόγιο αγγίγματος, ώστε να διαπιστώσετε πόσες φορές την ημέρα προσφέρετε και δέχεστε ένα απαλό, στοργικό άγγιγμα. Στο τέλος της εβδομάδας υπολογίστε το σύνολο. Στο τέλος της δεύτερης εβδομάδας διπλασιάστε το. Στο τέλος του μήνα, τριπλασιάστε το.

Το παρόν άρθρο αποτελεί αδειοδοτημένο απόσπασμα από το βιβλίο Η λύση για το στρες που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο.