Ψυχογενής Βουλιμία: Ο Φαύλος Κύκλος της Διαταραχής, οι Επιπτώσεις στην Υγεία και η Θεραπευτική Παρέμβαση

Ακρόαση άρθρου......

Σε μια εποχή που η εικόνα του «τέλειου σώματος» κατακλύζει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα πρότυπα ομορφιάς γίνονται όλο και πιο απρόσιτα, ολοένα και περισσότεροι νέοι άνθρωποι – κυρίως νεαρές γυναίκες – παλεύουν με την εικόνα του σώματός τους και παγιδεύονται σε έναν αθέατο, ψυχοφθόρο κύκλο διατροφικής διαταραχής.

Η Μαρίνα, μια νεαρή γυναίκα ηλίκίας 23 ετών, η οποία ζει με τη διαταραχή τα τελευταία 7 χρόνια αναφέρει χαρακτηριστικά σε μια συνεδρία: «Η βουλιμία δεν έχει να κάνει μόνο με το φαγητό – έχει να κάνει με τον έλεγχο, την αυτοαποδοχή, την αξία σου ως άνθρωπο». Η Μαρίνα εξηγεί επίσης πώς οι παρατηρήσεις για την εμφάνισή της στην εφηβεία και η πίεση να συμμορφωθεί με τα πρότυπα ομορφιάς την παρέσυραν σε έναν φαύλο κύκλο και μια καθοδική πορεία, από την οποία της ήταν πολύ δύσκολο να ξεφύγει.

Η Ψυχογενής Βουλιμία αποτελεί μία από τις πιο συχνές και επικίνδυνες διαταραχές πρόσληψης τροφής. Πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Εντούτοις, συχνά παραμένει αόρατη.

Είναι μια σιωληλή μάχη με το φαγητό και την αυτοεικόνα, μια συνεχής μάχη με τον εαυτό. Τα άτομα με βουλιμία συχνά νιώθουν ότι δεν έχουν τον έλεγχο στη ζωή τους. Έτσι, το φαγητό γίνεται το καταφύγιο και η τιμωρία τους ταυτόχρονα.

Τι είναι η Ψυχογενής Βουλιμία;

Όπως ορίζεται από το DSM-5,  το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (APA), η Ψυχογενής Βουλιμία χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας και αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως

• ο εμετός,
• η κατάχρηση καθαρτικών,
• η υπερβολική άσκηση
• η παρατεταμένη νηστεία.

Τα επεισόδια αυτά συνοδεύονται από έντονη ψυχολογική πίεση, ενοχές και απώλεια ελέγχου. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα άτομα με βουλιμία συνήθως διατηρούν φυσιολογικό ή ακόμα και χαμηλό βάρος, γεγονός που κάνει τη διαταραχή δύσκολο να ανιχνευθεί από το περιβάλλον τους.

Ο φαύλος Κύκλος της Διαταραχής

Στην Ψυχογενή Βουλιμία, το άτομο βιώνει έντονο άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενοχές ή θλίψη. Συχνά νιώθει πίεση να ανταποκριθεί σε εξωπραγματικά πρότυπα ομορφιάς και σωματικής τελειότητας. Στην προσπάθειά του αυτή να ελέγξει το βάρος του, ξεκινά υπερβολική δίαιτα ή στερήσεις.

Αυτό οδηγεί σε σωματική και ψυχολογική πείνα. Η πείνα, και η συναισθηματική ένταση, με τη σειρά τους, οδηγούν σε απώλεια ελέγχου και κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού σε μικρό χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα το άτομο να νιώθει πως δεν μπορεί να σταματήσει.

Αμέσως μετά το επεισόδιο υπερφαγίας, νιώθει έντονη ντροπή, αηδία για τον εαυτό του και φόβο αύξησης του σωματικού βάρος.

Για να διορθώσει λοιπόν το «λάθος» του (κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας τροφής), το άτομο καταφεύγει σε πρόκληση εμετού, υπερβολική άσκηση, χρήση καθαρτικών ή νηστεία. Οι παραπάνω αντισταθμιστικές ενέργειες του προσφέρουν μια προσωρινή ανακούφιση, χωρίς ωστόσο να αντιμετωπίζουν τη ρίζα του προβλήματος, με το άτομο να καταλήγει πολύ σύντομα να επιστρέφει στο αρχικό στάδιο με αρνητικά συναισθήματα, ξεκινώντας τον κύκλο ξανά από την αρχή.

Αιτιολογία της Διαταραχής

Πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που συνήθως προκύπτει από έναν συνδυασμό βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Αναλυτικότερα, γενετικοί ή κληρονομικοί παράγοντες, η υπερβολική σημασία που δίνει το άτομο στο βάρος και την εμφάνισή του, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, τραυματικές εμπειρίες του ατόμου στην παιδική ή εφηβική ηλικία,  το άγχος η κατάθλιψη ή άλλες ψυχικές δυσκολίες, καθώς και τα κοινωνικά πρότυπα ομορφιάς και πίεση για το «τέλειο σώμα» αποτελούν μερικούς από τους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της διαταραχής.

Ποιος ο αντίκτυπος της διαταραχής στη σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου;

Η Ψυχογενής Βουλιμία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες τόσο στη σωματική, όσο και στην ψυχική υγεία του ατόμου. Οι αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως η πρόκληση εμετού και η χρήση καθαρτικών, οδηγούν συχνά σε αφυδάτωση και ανισορροπία ηλεκτρολυτών, η οποία μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στον οργανισμό, όπως αρρυθμίες ή ακόμα και καρδιακή ανεπάρκεια.

Τα νεφρά, επίσης μπορεί να επηρεαστούν, λόγω της πίεσης που δέχονται από την απώλεια υγρών και θρεπτικών ουσιών.

Ακόμα, η συχνή πρόκληση εμετού ενδέχεται να προκαλέσει τραυματισμούς στον οισοφάγο, ερεθισμό στον λαιμό, καθώς και φθορά στα δόντια εξαιτίας των οξέων του στομάχου.

Επιπλέον, η βουλιμία μπορεί να οδηγήσει σε ορμονικές διαταραχές, όπως ακανόνιστη ή διακοπείσα έμμηνο ρύση, ιδίως όταν το σώμα δεν λαμβάνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.

Αντίστοιχα, σε ψυχικό επίπεδο, συχνά συνυπάρχει με κατάθλιψη, άγχος, χαμηλή αυτοεκτίμηση και έντονο αίσθημα ντροπής.

Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις, στις οποίες τα άτομα εκδηλώνουν αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως αυτοτραυματισμό, προσπαθώντας να διαχειριστούν τον ψυχικό πόνο ή και να τιμωρήσουν τον εαυτό τους.

Η Συννοσηρότητα με την Κατάθλιψη

Έρευνες δείχνουν ότι έως και το 70% των ατόμων με ψυχογενή βουλιμία εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης. Η κατάθλιψη μπορεί να προηγείται, να συμβαδίζει ή να έπεται της εμφάνισης της βουλιμίας. Τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν αισθήματα θλίψης, απελπισίας, ενοχής, χαμηλή αυτοεκτίμηση και μειωμένο ενδιαφέρον για ευχάριστες δραστηριότητες.

Οι δύο διαταραχές φαίνεται να αλληλοτροφοδοτούνται, με την Ψυχογενή Βουλιμία να εντείνει τα καταθλιπτικά συμπτώματα και αντίστροφα.

Η σχέση μεταξύ βουλιμίας και κατάθλιψης ερμηνεύεται με βάση κοινούς βιολογικούς και ψυχοκοινωνικούς μηχανισμούς.

Η διαταραγμένη ρύθμιση της σεροτονίνης, που εμπλέκεται τόσο στη διάθεση, όσο και στη ρύθμιση της όρεξης, φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Επίσης, η τελειομανία, οι δυσκολίες στην αυτορρύθμιση των συναισθημάτων και οι εσωτερικευμένοι κανόνες για την εξωτερική εμφάνιση συμβάλλουν στην εμφάνιση και διατήρηση και των δύο διαταραχών.

Θεραπευτική Προσέγγιση

Η αντιμετώπιση της Ψυχογενούς Βουλιμίας απαιτεί μια πολυδιάστατη εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση. Η Ψυχογενής Βουλιμία δεν είναι επιλογή. Είναι μια ψυχική διαταραχή που χρειάζεται κατανόηση, υποστήριξη και θεραπεία. Για όσους παλεύουν με τη διαταραχή, η λύση δεν βρίσκεται στην πειθαρχία, αλλά στην αποδοχή και τη φροντίδα του εαυτού.

Το πρώτο βήμα και πιο ουσιαστικό βήμα είναι το άτομο να σπάσει τη σιωπή του και να αναζητήσει βοήθεια. Η έγκαιρη παρέμβαση και η διεπιστημονική συνεργασία αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την αντιμετώπιση της σύνθετης διαταραχής. Η συνδυαστική θεραπεία, που περιλαμβάνει ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή και διατροφική υποστήριξη, έχει αποδειχθεί ως η πλέον αποτελεσματική.

Σε ψυχοθεραπευτικό επίπεδο, η Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) θεωρείται το «χρυσό πρότυπο» για τη θεραπεία των διατροφικών διαταραχών. Εστιάζει στην τροποποίηση των δυσλειτουργικών σκέψεων γύρω από το φαγητό, το σώμα και την αυτοεκτίμηση, ενώ παράλληλα βοηθά στην αναγνώριση και διαχείριση των συναισθημάτων και των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Σε επίπεδο φαρμακευτικής αγωγής, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), όπως η φλουοξετίνη, έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικοί στη μείωση των επεισοδίων υπερφαγίας και της καταθλιπτικής συμπτωματολογίας.

Σε διατροφικό επίπεδο, η συμβολή διατροφολόγου με εμπειρία στις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής είναι σημαντική. Μια ισορροπημένη και σταθερή διατροφική ρουτίνα μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των επεισοδίων υπερφαγίας και στην αποκατάσταση της φυσιολογικής σχέσης με την τροφή.

Σε κοινωνικό επίπεδο, η στήριξη από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον είναι υψίστης σημασίας. Έχει φανεί ότι ιδιαίτερα στα νεαρά άτομα, η συμμετοχή της οικογένειας στη θεραπεία μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης. Επίσης, η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης μπορεί επίσης να προσφέρει ένα αίσθημα κατανόησης, τόνωσης και ενδυνάμωσης του ατόμου.

Τέλος, ενσωματωμένα προγράμματα προαγωγής ψυχικής υγείας από νωρίς στην εκπαίδευση μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, της αποδοχής του εαυτού και της ψυχικής ανθεκτικότητας και να συμβάλλουν στην έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων διαταραχών πρόσληψης τροφής, ώστε να αναζητήσουν εγκαίρως βοήθεια, ενώ επιμορφωτικά προγράμματα για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των πρώιμων ενδείξεων διατροφικών διαταραχών στα παιδιά και τους εφήβους.

Πηγές

American Psychiatric Association, DSM-5 Task Force. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5™ (5th ed.). American Psychiatric Publishing, Inc.. doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Κέλλυ Χολέβα - Ψυχολόγος

Κέλλυ Χολέβα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Κλινική ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια με μετεκπαίδευσή της στη Γνωσιακή - Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία. Πιστοποιημένη στη χορήγηση ψυχομετρικών εργαλείων.
Διατηρεί το ιδιωτικό της γραφείο στο κέντρο της περιοχής του Κορυδαλλού, πλησίον του μετρό, αναλαμβάνοντας ενήλικες, παιδιά, εφήβους, ζευγάρια, γονείς, οικογένειες και ομάδες.

6981467990

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού