Η αισιοδοξία είναι κάτι που μαθαίνεται

Αισιοδοξία - Μια λέξη που αποτελεί ζητούμενο στις μέρες μας! Θα έλεγε κανείς πως ίσως συχνά αποτελεί μια λέξη θετικά υπερφορτισμένη, ακόμα και παρερμηνευμένη, συνδεδεμένη σε ορισμένες περιπτώσεις και με μια «ουτοπική» προσέγγιση των πραγμάτων. Αισιόδοξος είναι αυτός που τα βλέπει όλα θετικά!

Και όμως δεν είναι έτσι, δεν είναι τόσο μονοδιάστατο. Όπως όλα στη ζωή έτσι και αυτή η προσέγγιση έχει πολλαπλές πτυχές. Η αισιοδοξία έχει διαφορετικές αποχρώσεις και εκφάνσεις όπως και η απαισιοδοξία άλλωστε.

Είναι μια (προ)οπτική ή καλύτερα μια στάση ζωής που μελέτες δείχνουν πως δύναται να μεταβληθεί και ο κάθε άνθρωπος μπορεί να την καλλιεργήσει περεταίρω.

Η σχέση της αισιοδοξίας με την αυτοπεποίθηση

Τι είναι όμως τελικά η αισιοδοξία; Ο καθένας μπορεί να προσδώσει έναν πιο συγκεκριμένο και προσωπικό προσδιορισμό. Για τον καθένα μπορεί να αποκτήσει μια πιο ιδιαίτερη σημασία.

Σε ένα πιο γενικό πλαίσιο, αισιοδοξία είναι ο τρόπος σκέψης και η ερμηνεία της πραγματικότητας, αγκαλιάζοντας όλες τις προοπτικές της, επιλέγοντας την θετικότερη έκβαση των πραγμάτων σε μελλοντικό χρόνο παραμένοντας σε δράση.

Κατά την αισιόδοξη διαχείριση, η πραγματικότητα δεν διαστρεβλώνεται ούτε τα στοιχεία αποκρύπτονται, αναλύονται τα γεγονότα και ορίζονται προοπτικές της παρούσας κατάστασης εστιάζοντας τόσο στην δράση, όσο και στην θετική έκβαση βάσει δεδομένων.

Αποκτήστε το βιβλίο Αισιοδοξία: ευχαριστώ θα πάρω, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας της Πύλης μας.

Είναι ο τρόπος εκείνος, που μπορεί να μας βοηθήσει να προχωρήσουμε, να βρούμε λύση στα προβλήματά μας και να αισθανθούμε πιο μεγάλη αυτοπεποίθηση για ένα πιο όμορφο και δυναμικό μέλλον.

Η μάθηση της αισιοδοξίας και τα οφέλη της

Είναι κάτι που μαθαίνεται; Ορισμένες μελέτες παρέχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι οι παρεμβάσεις αισιοδοξίας μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την αισιοδοξία των ανθρώπων, με την πρόσωπο με πρόσωπο Best Possible Self παρέμβαση να έχει το πιο σημαντικό αποτέλεσμα όλων των μελετών (Meevissen et al., 2011; Layous et al., 2013; Malouff) & Schutte, 2015). Αρκετά αισιόδοξο και ελπιδοφόρο μήνυμα η εκμάθηση της αισιοδοξίας, υποδηλώνοντας για μια ακόμα φορά την απεριόριστη δυνατότητα για εξέλιξη του ανθρώπου.

Η αισιοδοξία είναι κάτι που μαθαίνεται λοιπόν και μπορεί πραγματικά να προσδώσει σημαντικά οφέλη στην ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου και στην απόδοσή τους στους επιμέρους τομείς αυτής. Σημαντικό στοιχείο αναφοράς και σύνδεσης με το επαγγελματικό περιβάλλον, είναι πως οι εταιρείες τα τελευταία χρόνια στρέφονται ολοένα και περισσότερο στην επιλογή ανθρώπων για την στελέχωσή τους με αισιόδοξο τρόπο σκέψης.

Βασικά χαρακτηριστικά των στελεχών με αισιόδοξο τρόπο σκέψης είναι η ανθεκτικότητα στις δυσκολίες, η επιμονή, η γρηγορότερη ανάκαμψη μετά από μία αποτυχία και η προσήλωση με πίστη στο μέλλον καθώς και στον στόχο. Άλλη μια δύναμη λοιπόν που μένει να καλλιεργήσουμε και να αξιοποιήσουμε περεταίρω, σε όλες τις πτυχές τις προσωπικότητάς μας και της ζωής μας.

Μύθοι για τους αισιόδοξους ανθρώπους

Ο αισιόδοξος δεν είναι ένας άνθρωπος που ποτέ δεν πέφτει, δεν βλέπει τις δυσκολίες, τα βλέπει όλα ρόδινα και θεωρεί πως όλα θα πάνε καλά.

Κάθε άλλο, αισιόδοξος είναι ο άνθρωπος εκείνος που βλέπει τις δυσκολίες, αναγνωρίζει το περιβάλλον, αναγνωρίζει την επιρροή των εξωγενών παραγόντων, αναγνωρίζει τα δικά του περιθώρια επιρροής, ενσυναισθάνεται, πονάει, μπορεί να βιώσει ακόμα και κατάθλιψη εάν διαχειρίζεται κάτι δύσκολο.

Είναι μύθος πως η κατάθλιψη είναι «προνόμιο» των απαισιόδοξων ανθρώπων. Όμως ο αισιόδοξος, έχει πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να ανακάμψει, να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, να δράσει, να διαχωρίσει την χρονική επιρροή της κατάστασης καθώς και το βαθμό διάχυσης αυτής, να κατανοήσει τον προσωπικό βαθμό επιρροής και τελικά να ανακάμψει και να καταφέρει να αισθανθεί καλύτερα, σε πολύ πιο μικρό χρονικό διάστημα απ’ ότι ο απαισιόδοξος.

O αισιόδοξος είναι άνθρωπος και μπορεί να βιώνει όλα τα συναισθήματα, να αναλύει τις υπάρχουσες καταστάσεις από διαφορετικές οπτικές, ωστόσο να εστιάζει την οπτική του για το μέλλον προς μια πιο θετική κατεύθυνση συνεχίζοντας την δράση του.

Ο επιθετικός αυτός προσδιορισμός δεν αποτελεί ταμπέλα, είναι ένα χαρακτηριστικό το οποίο αποτελεί επιλογή και δύναται να μεταβληθεί κατά την ελεύθερη βούληση κάθε ανθρώπου.

«Ο απαισιόδοξος βλέπει την δυσκολία σε κάθε ευκαιρία, ο αισιόδοξος βλέπει την ευκαιρία σε κάθε δυσκολία» M.Sellingman

Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε από απαισιόδοξο σε αισιόδοξο; Είναι κάτι εφικτό; Η απάντηση δεν είναι δεδομένη, ωστόσο αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε να οδηγηθούμε στον εαυτό που επιθυμούμε. Τι μπορούμε να κάνουμε; 1ο βήμα είναι παρατήρηση

Παρατήρηση του εαυτού μας

Άκουσε τον εαυτό σου, άκου πως σκέφτεσαι, πώς εξηγείς τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω σου και θυμήσου όχι απαραίτητα τα πολύ μεγάλα και τα πολύ βαριά (αυτά ίσως να είναι πολλές φορές δυσνόητα και να συνιστούν πολυσύνθετες επεξεργασίες και σκέψεις). Ξεκίνησε με τα πιο απλά και μικρά, όπου η εξήγησή τους ίσως έρθει πιο απλοϊκά. Σε όλα φαίνεται ο τρόπος με τον οποίο εξηγείς, σε όλα φαίνεται το στυλ απόδοσης νοήματος που έχεις.

Εάν παρατηρήσεις ότι είναι πολύ απαισιόδοξος ο τρόπος, δηλαδή οι αποδόσεις σου των αρνητικών γεγονότων είναι πάντοτε μόνιμες καθολικές και πάντα φταις εσύ, αμφισβήτησε τον εσωτερικό σου μονόλογο.

Όταν οι σκέψεις σου είναι αρνητικές και απαισιόδοξες μήπως υπάρχει εναλλακτικός τρόπος να εξηγήσεις αυτό που συνέβη; Μήπως εστιάζεις πολύ σε συγκεκριμένες πτυχές και υπάρχει κάτι άλλο που αφήνεις εκτός; Βρες εναλλακτικές εξηγήσεις, που μπορεί να είναι λιγότερο μόνιμες, καθολικές και εσωτερικές.

Αν έπρεπε να αφήσεις την φαντασία σου να σκεφτεί ανοιχτά ποιες άλλες σκέψεις θα μπορούσαν να εισέλθουν προς επεξεργασία. Για να το κάνεις αυτό με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ίσως χρειάζεται να βγεις από την θέση του πρωταγωνιστή ώστε να περάσεις από ένα αμιγώς υποκειμενικό σχολιασμό, σε ένα πιο εξ αποστάσεως περισσότερο αντικειμενικό σχολιασμό και μια πιο ουδέτερη αξιολόγηση. Οπότε ίσως είναι ώρα να περάσεις στο 2ο βήμα.

Πάρε απόσταση από το συναισθηματικό μούδιασμα

Δες το σενάριο που εκτυλίσσεται μπροστά σου ήδη, σαν να το βλέπεις σε ταινία. Προσπάθησε να βγεις από τα συναισθήματα που βιώνεις αυτή την στιγμή και σκέψου πως θα ένιωθες σαν παρατηρητής. Ποιες οι ομοιότητες και ποιες οι διαφορές; Το σημερινό σενάριο είναι όντως τόσο τρομακτικό ή μπλέκεται με τις εξελίξεις/προεκτάσεις που του δίνεις;

Εάν αυτό που βιώνεις εσύ σήμερα στο περιέγραφε ένας φίλος ή ακόμα καλύτερα κάποιος με τον οποίο δεν συνδέεσαι συναισθηματικά, πως θα αξιολογούσες τις συνισταμένες; Ποια η βαρύτητα των πραγμάτων; Η συναισθηματική αποσύνδεση με τα γεγονότα μπορεί να επιτρέψει να δοθεί περισσότερος χώρος στην σκέψη εναλλακτικών για το μέλλον.

Πολλές φορές τα συναισθήματά μας, όταν αυτά είναι στο μέγιστο βαθμό τους, αποτρέπουν την ίδια στιγμή την εστίαση στην παραγωγή εναλλακτικών σεναρίων και την εστίαση στην λύση γιατί η μεγέθυνση αυτών οδηγεί σε «προσωρινό μούδιασμα»

Ώρα για το 3ο βήμα.

Δημιούργησε εναλλακτικά σενάρια διαχείρισης

Σκέψου ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες, ποιες οι προεκτάσεις, τι χειρότερο μπορεί να σου συμβεί;

Πολύ συχνά χρησιμοποιούμε την τεχνική να σκεφτόμαστε το χειρότερο σενάριο. Στην επεξεργασία του χειρότερου σεναρίου μπορεί να νιώσουμε ανακούφιση, ξέροντας τι να περιμένουμε βλέποντας πως η κατάσταση μπορεί να είναι διαχειρίσιμη ό,τι και αν συμβεί τελικά (από αυτά που φανταστήκαμε), επαναφέροντας μια σχετική αίσθηση ελέγχου, η οποία ακόμα και αν αποδειχτεί ψευδής, προσφέρει προσωρινή ανακούφιση κατά την επεξεργασία.

Στην εναλλακτική τώρα επεξεργασία του καλύτερου σεναρίου η αίσθηση ανακούφισης είναι πιο προφανής.

Απεγκλωβίσου από τον αρνητισμό

Θα νιώσουμε καλύτερα βάζοντας στην εικόνα προοπτικές που μπλοκάραμε όντας εγκλωβισμένοι στον αρνητισμό, μην μπορώντας να δούμε ότι υπάρχουν βάσιμες πιθανότητες τα πράγματα να μην εξελιχθούν τόσο αρνητικά όσο αρχικά τα σκεφτόμασταν. Στη πραγματικότητα ίσως συναντάμε πιο συχνά την επεξεργασία του χειρότερου σεναρίου.

Η κλίση προς το χειρότερο σενάριο, είναι μια φυσική κλίση του ανθρώπου, υποκινούμενη από την ανάγκη επιβίωσης όπου κάθε πρόβλημα απαιτεί μεγάλη εστίαση για την άμεση επίλυσή του.

Η εστίαση αυτή, ωστόσο, τίθεται πολλές φορές σε αντιδιαστολή με τη διεύρυνση της οπτικής σε όλα τα πιθανά εναλλακτικά σενάρια, θεωρώντας πως η θετική έκβαση των πραγμάτων δεν απαιτεί προετοιμασία, εκεί βρίσκεται τελικά και το κλειδί της αποτελεσματικής διαχείρισης, στην ισορροπία αυτών των δύο διαστάσεων και λήψη δράσης κάθε φορά.

Αγκαλιάζοντας τις προοπτικές και τις εξελίξεις

Όσο και αν επεξεργαζόμαστε σενάρια και αν κάνουμε σκέψεις η ζωή είναι εκεί έξω για να την ζήσουμε και για να μας εκπλήσσει κάθε φορά. Κανένα σενάριο δεν εξελίσσεται 100% βάσει πρόβλεψης και αυτή είναι και η μαγεία της ζωής, το ότι είναι απρόβλεπτη. Είναι ένας συνδυασμός εκατομμυρίων παραγόντων όσοι και οι αστεροειδείς στον γαλαξία μας.

Εμείς αυτό που τελικά μπορούμε να ορίσουμε, είναι κάθε φορά οι επιλογές μας, οι δράσεις μας το αποτέλεσμα των οποίων μπορεί είναι συνεχώς μεταβαλλόμενο.

Ας μην παραμείνουμε λοιπόν «μουδιασμένοι σε απραξία λόγω όλων των (α)πίθανών αρνητικών σεναρίων. Ας βγούμε να ζήσουμε, προσμετρώντας τις δυναμικές και αγκαλιάζοντας τις προοπτικές και τις εξελίξεις. Ο αγώνας κρίνεται στο 90’ άλλωστε και πολλές φορές τίποτα δεν έχει κριθεί μέχρι την ολοκλήρωση των καθυστερήσεων και το σφύριγμα του διαιτητή. Η μπάλα είναι στο γήπεδο μας, ας μην την αφήσουμε ανεκμετάλλευτη!