Άνθιση Μέσης Ηλικίας: Η θετική αντιμετώπιση της Κρίσης Μέσης Ηλικίας σαν δεύτερη ευκαιρία

Καθώς περιπλανιόμαστε σε αυτό το ταξίδι που λέγεται ζωή, περνάμε πολλές θεμελιώδεις αλλαγές. Οι επιστήμονες έχουν δώσει ονόματα σε κρίσεις, ανάλογα με την ηλικία, για να καθορίσουν σε ποιο σημείο βρισκόμαστε κάθε φορά στη ζωή μας.

Υπάρχουν τρεις σημαντικές περίοδοι, κατά τις οποίες οι άνθρωποι περνούν ένα μεταβατικό στάδιο στη ζωή τους και αντιμετωπίζουν κρίσιμες αλλαγές στην ταυτότητά τους. 

• Η εποχή της Εφηβείας, αποτελεί ένα ιδιαίτερο μεταβατικό κομμάτι του ψυχισμού, ένα πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή.
• Η περίοδος της Μητρότητας, όσο ευτυχισμένη κι αν είναι, φέρνει τη νέα μητέρα αντιμέτωπη με ριζικές αλλαγές και καινούργιες προκλήσεις.
• Η Μέση Ηλικία, μια ψυχολογική μετάβαση που αφορά την ταυτότητα και την αυτοπεποίθηση. Είναι δύσκολο κάποιος να αποδεχτεί το πέρασμα του χρόνου και να κάνει ένα ρεαλιστικό και ταυτόχρονα συμπονετικό απολογισμό προς τον εαυτό του.

Η αυτο-αξιολόγηση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε δύο αντίθετες κατευθύνσεις:

• Να προκαλέσει ΚΡΙΣΗ που εκδηλώνεται με συναισθήματα κατάθλιψης, τύψεων και άγχους ή
• Να δημιουργήσει την επιθυμία για ΑΝΘΙΣΗ, κάνοντας δραστικές αλλαγές στη ζωή του.

1. Κρίση Μέσης Ηλικίας

Ο όρος «Κρίση Μέσης Ηλικίας» ανήκει στον Καναδό ψυχαναλυτή Elliott Jaques, ο οποίος την περιέγραψε το 1965, ως: «τη χρονική περίοδο που ένα άτομο συμβιβάζεται οδυνηρά με τη βεβαιότητα του θανάτου του». 

Το φαινόμενο περιγράφεται ως μια ψυχολογική κρίση που προκαλείται από γεγονότα που υπογραμμίζουν την απώλεια της νεότητας (γήρανση), την αναπόφευκτη θνησιμότητα και την αξιολόγηση για τα προσωπικά και επαγγελματικά επιτεύγματα στη ζωή.

Τι σημαίνει Μέση Ηλικία;

Αρχικά, ας δούμε τον ορισμό της λέξης «Μεσήλικας». Παρότι υπάρχουν διχογνωμίες σχετικά με τη σημασία της έννοιας, στα περισσότερα λεξικά αποδίδεται ως:

«Η περίοδος της ζωής, κατά την οποία δεν είστε πια νέοι, αλλά δεν έχετε ακόμη γεράσει».

Εξάλλου, αυτό τραγούδησαν, πριν από πολλά χρόνια, οι Jethro Tull: “Too Old to Rock 'n' Roll: Too Young to Die!”

Σας θυμίζει κάτι ο στίχος; Αν κάποιοι από εσάς τον γνωρίζετε και χαμογελάτε νοσταλγικά, σιγοτραγουδώντας τον, παραδεχτείτε το: Ανήκετε και επίσημα στoυς μεσήλικες.

Από την πλευρά της ψυχολογίας τώρα, δεν έχουν βρεθεί στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το ψυχολογικό στρες που βιώνεται σε αυτή την ηλικία είναι μεγαλύτερο από ό,τι σε άλλες ηλικιακές περιόδους. Ο Carl Jung, που ίδρυσε αυτό που σήμερα ονομάζεται Βαθιά Ψυχολογία ή Αναλυτική Ψυχολογία, υποστηρίζει ότι:

«Το πρώτο μισό της ζωής αφορά τον εξωτερικό κόσμο, την ανάπτυξη της ταυτότητας, της καριέρας και της οικογένειας. Το δεύτερο μισό στρέφεται προς τον εσωτερικό, την αναζήτηση σημασίας πνευματικής ή άλλης».

Πώς καθορίζεται όμως η Μέση Ηλικία;

Ο γνώμονας για τον καθορισμό της μέσης ηλικίας παγκοσμίως, είναι το προσδόκιμο ζωής. Αν κάποιος ανατρέξει στα στατιστικά στοιχεία του ΟΗΕ για την Ελλάδα του 1960, θα δει ότι με το προσδόκιμο επιβίωσης να είναι στα 65 χρόνια, πρόσφερε στην χώρα μας μια από τις χαμηλότερες τιμές μέσης ηλικίας στην Δυτική Ευρώπη, καθώς αυτή διαμορφώνονταν στα 29 έτη.

Καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό; Ότι οι άνθρωποι στα 30 τους θεωρούνταν μεσήλικες! Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1980, η μέση ηλικία αυξήθηκε κατά 5 έτη στα 34 χρόνια. Τι άλλαξε; Η προσδοκώμενη ζωή έφθασε από τα 65 στα 72 χρόνια.

Στην αλλαγή της χιλιετίας η μέση ηλικία αυξήθηκε στα 38 χρόνια στην Ελλάδα, ενώ αυξητικά κινήθηκε σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Το 2018 η μέση ηλικία σχεδόν σε όλη την Ευρώπη είναι πάνω από 40 χρόνια. Σήμερα, στην Ελλάδα, η διάμεση ηλικία τοποθετείται στα 45.6 έτη από τα Ηνωμένα Έθνη, και το προσδόκιμο ζωής και για τα δύο φύλα είναι στα 82.8 χρόνια.

Με βάση το προσδόκιμο ζωής της χώρας μας, η μέση ηλικία των ατόμων βρίσκεται στα 45 με 65 έτη. Βλέπουμε λοιπόν ότι ο καθορισμός της μέσης ηλικίας στην πραγματικότητα, δεν εξαρτάται από την πραγματική ηλικία του ανθρώπου, αλλά διαμορφώνεται κάτω από τις συνθήκες στις οποίες ζει.

2. Άνθιση Μέσης Ηλικίας

Σύμφωνα με την προηγούμενη έρευνα μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι:

«Η μέση ηλικία (η ηλικία δηλαδή που αρχίζει να θεωρείται κάποιος γέρος), δεν υπάρχει».

Παλιά, όταν μιλούσαμε για μέση ηλικία λόγω χαμηλού προσδόκιμου ζωής, αναφερόμασταν: «Στην περίοδο κατά την οποία επιβράδυνες για να απολαύσεις τη ζωή σου. Σου επέτρεπε να αξιολογήσεις την κατάσταση και να κάνεις προσαρμογές». Σήμερα, λόγω αύξησης του προσδόκιμου ζωής αλλά και εξαιτίας μιας σειράς τεχνολογικών, οικονομικών, πολιτιστικών και κοινωνικών αλλαγών, έχει περισσότερο να κάνει με το εάν κάποιος μπορεί να ζει ανεξάρτητος.

Τι εννοούμε λέγοντας «ανεξάρτητος»;

Συνήθως, σε αυτή την περίοδο της ζωής τους, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ολοκληρώσει την ανατροφή των παιδιών τους, έχουν αποκρυσταλλώσει τις σχέσεις τους και έχουν σταθεροποιήσει την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Ήρθε η στιγμή να ορίσουν στη ζωή τους προτεραιότητες, αποφασίζοντας τι είναι σημαντικό για εκείνους και πώς θα ήθελαν να ζήσουν, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές, ώστε να επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Είναι η κατάλληλη στιγμή να αναγνωρίσουν ότι έχουν ακόμη ζωή μέσα τους, να κάνουν μια νέα αρχή, να επανα-εφεύρουν τον εαυτό τους, να ανα-πλαισιώσουν τις αντιλήψεις τους, να κάνουν αυτό που πραγματικά αγαπούν, με λίγα λόγια... ΝΑ ΑΝΘΙΣΟΥΝ...

Σύμφωνα με τους συγγραφείς μελέτης του 2021, με τίτλο: «Το μέλλον που θέλουμε: Πώς η στοχευμένη φαντασία σχετίζεται με την ψυχική υγεία», τα υψηλότερα επίπεδα χαράς και τα χαμηλότερα καταθλιπτικά συμπτώματα συνδέονται στενά με το «να έχουμε στόχους που είναι πιο εφικτοί, υπό έλεγχο και αναμένεται να φέρουν περισσότερη χαρά».

Τα πάντα καθορίζονται ανάλογα με την οπτική γωνία την οποία τα βλέπουμε.
Αν αντιμετωπίσουμε αυτή την περίοδο της ζωής μας σαν μια δεύτερη ευκαιρία, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ένα θετικό αποτέλεσμα. Η συναισθηματική αναταραχή, που βιώνουν κάποιοι άνθρωποι, μπορεί να οδηγήσει σε γόνιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής, τον τρόπο σκέψης και τους στόχους για το υπόλοιπο της ζωής.

Θυμηθείτε τα τρία βήματα:

1. Στόχοι εφικτοί: οι στόχοι να είναι μετρήσιμοι και πραγματοποιήσιμοι.

2. Υπό έλεγχο: εσείς και μόνο εσείς, αποφασίζετε ποιοί θα είναι αυτοί οι στόχοι, πότε και με ποιόν τρόπο θα υλοποιηθούν.

3. Φέρνουν περισσότερη χαρά: αναγνωρίζετε ότι αυτή την περίοδο διανύετε ένα εξαιρετικό μονοπάτι της ζωής σας, που θα σας οδηγήσει στην εκπλήρωση των ονείρων σας.

Αυτές οι τρείς συνθήκες θα σας επιτρέψουν να δημιουργήσετε τη ζωή που ονειρεύεστε, τη ΔΙΚΗ ΣΑΣ ΖΩΗ.

Παραπομπές

The Futures We Want: How Goal-Directed Imagination Relates to Mental Health (May 5, 2021 ), Beau Gamble, Lynette J.Tippett, David Moreau, (School of Psychology & Centre for Brain Research, The University of Auckland) και Donna Rose Addis (Rotman Research Institute, Baycrest Health Sciences, Toronto, Ontario, Canada Department of Psychology, University of Toronto).

The Adult Development of C. G. Jung, John-Raphael Staude, 1st Edition (September 15, 2016)

Η μέση ηλικία στην Ελλάδα την δεκαετία του ’60, σήμερα και το 2060, Κωστής Χριστοδούλου, (9 Ιουλίου 2018).