7 χαρακτηριστικά του Ευάλωτου Νάρκισσου

O όρος Ευάλωτος Ναρκισσισμός χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια ιδιαίτερη κατηγορία χαρακτήρων που εμπίπτουν στο φάσμα του Ναρκισσισμού.

Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας

Ο Ναρκισσισμός ως Διαταραχή Προσωπικότητας περιγράφεται στο Διαγνωστικό Εγχειρίδιο της Αμερικάνικης Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM – 5) με έμφαση στις εξής διαστάσεις σκέψης και συμπεριφοράς:

• Το αίσθημα μεγαλείου για τον εαυτό του
• Τις φαντασιώσεις επιτυχίας, δύναμης, σπουδαιότητας
• Την πεποίθηση ότι είναι άτομο μοναδικό και πρέπει να συναναστρέφεται μόνο με ξεχωριστούς ανθρώπους
• Την απαίτηση για θαυμασμό από τους γύρω του
• Την αίσθηση ότι έχει ιδιαίτερα δικαιώματα σε σχέση με τους γύρω του
• Την τάση εκμετάλλευσης στις διαπροσωπικές του σχέσεις
• Την έλλειψη εμπάθειας
• Το φθόνο
• Την αλαζονεία και την υπεροψία

Μεγαλομανείς και ευάλωτοι νάρκισσοι

Η περιγραφή αυτή του Ναρκισσισμού ταιριάζει καλύτερα στην κατηγορία των Νάρκισσων τους οποίους ονομάζουμε Μεγαλομανείς. Οι Μεγαλομανείς Νάρκισσοι τείνουν να είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί προς τους άλλους, χειριστικοί στην συμπεριφορά τους. Τείνουν να προβάλουν τον εαυτό τους ως κάτι ιδιαίτερο και μοναδικό. Τους λείπει η ενσυναίσθηση στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και συχνά γίνονται κακοποιητικοί συναισθηματικά προς τους οικείους τους.

Οι Ευάλωτοι Νάρκισσοι από την άλλη μεριά είναι πιο εσωστρεφείς, αγχώδεις, καταθλιπτικοί σε σχέση με τους Μεγαλομανείς.

Διακατέχονται συχνά από αισθήματα ντροπής, αποσύρονται από κοινωνικές επαφές αν νιώθουν ότι δεν ταιριάζουν, πληγώνονται εύκολα και φθονούν τους άλλους για όσα έχουν και στερούνται οι ίδιοι.

Ενώ λοιπόν διψούν για θαυμασμό και αποδοχή και είναι επικεντρωμένοι στις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες – όπως και οι Μεγαλομανείς Νάρκισσοι – συμπεριφέρονται διαφορετικά στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και επιδιώκουν την ικανοποίηση των βαθύτερων αναγκών τους με έμμεσους, υπόγειους και όχι κραυγαλέους τρόπους.

Παρακάτω περιγράφονται συμπεριφορές που συναντάμε συχνά στον Ευάλωτο Ναρκισσισμό.

Ευαλωτότητα στην κριτική

Η κριτική απειλεί την εύθραυστη αλλά και εξιδανικευμένη εικόνα των Ευάλωτων Νάρκισσων για τον εαυτό τους. Όταν δέχονται κριτική αντί για θαυμαστό κλονίζονται. Ο Ευάλωτος Νάρκισσος μπορεί να ανταπαντήσει ακόμα και σε μια καλοπροαίρετη ή εποικοδομητική κριτική με σαρκαστικά και ειρωνικά σχόλια.

Βαθιά μέσα του νιώθει κενός, ταπεινωμένος και εξαγριωμένος από το θράσος ή και θάρρος του συνομιλητή του να τον κριτικάρει και συμπεριφέρεται με τρόπο ούτως ώστε να τον κάνει να νιώσει άσχημα. Τον πληγώνει η κριτική που δέχεται και παίρνει ικανοποίηση με το να την επιστρέψει πίσω στον αποστολέα της, χωρίς να δείξει ότι τον αφορά και χωρίς να την αξιολογήσει πριν την απορρίψει.

Θυματοποίηση

Συχνά οι Ευάλωτοι Νάρκισσοι υιοθετούν στις διαπροσωπικές τους σχέσεις το ρόλο του θύματος. Η θυματοποίηση είναι ένα έμμεσος τρόπος για κερδίσουν προσοχή και συμπόνοια βάζοντας κάποιον άλλον στη θέση του θύτη.

Έτσι, μπορεί να κατηγορήσουν ψευδώς κάποιον για κάτι που ξέρουν ότι δε φταίει και να το παίξουν θύμα μιας κατάστασης ενώ είναι θύτες. Η διαδικασία αυτή εξυπηρετεί την εξύψωση του εαυτού τους στα μάτια ενός τρίτου, ταυτόχρονα με την υποτίμηση ενός άλλου προσώπου.

Παθητική επιθετικότητα

Οι Ευάλωτοι Νάρκισσοι δεν θα γίνουν εύκολα άμεσα επιθετικοί, λεκτικά ή σωματικά προς τρίτους. Θα φροντίσουν ωστόσο να διοχετεύσουν την επιθετική τους διάθεση προς τον περίγυρο τους με υπόγειους και έμμεσους τρόπους.

Παραδείγματα παθητικής επιθετικότητας είναι το να σαμποτάρουν τη δουλειά ενός συναδέλφου προκειμένου να μην φανεί καλύτερος από αυτούς, να προβαίνουν σε περιπαιχτικά σχόλια και πειράγματα τα οποία προβάλουν ως αστείο αλλά και να χρησιμοποιούν χειριστικά τη σιωπή απέναντι στον σύντροφο τους ως εκδίκηση. Η απόσυρση της επικοινωνίας στην σχέση, αν και έχει τιμωρητικό χαρακτήρα, είναι και ένδειξη της αδυναμίας τους να σταθούν συχνά με ενήλικο και υγιή τρόπο σε μια διένεξη.

Φαινομενική αυτοϋποτίμηση

Η έντονη ανάγκη για θαυμασμό βρίσκεται στον πυρήνα των Ναρκισσιστικών Διαταραχών. Οι Ευάλωτοι Νάρκισσοι συχνά επιδιώκουν να εκμαιεύσουν θετικά σχόλια και αποδοχή από τον περίγυρο τους υποτιμώντας επίτηδες τον εαυτό τους.

Μπορεί για παράδειγμα να μιλήσουν για τον εαυτό τους και τα όσα έχουν καταφέρει με μια σχετική μετριοπάθεια προκειμένου οι άλλοι να διαφωνήσουν και να τους παινέψουν. Οι μετριοπαθείς δηλώσεις για τον εαυτό τους δε συνάδουν με το κομμάτι του εαυτού τους που θεωρεί ότι αξίζει παραπάνω από τους άλλους. Για αυτό και αν δεν λάβουν την επιβεβαίωση από τον περίγυρό τους, νιώθουν άγχος, θυμό, ανασφάλεια και ενδεχομένως να «απαιτήσουν» την αναγνώριση με άλλους τρόπους.

Φαντασίωση μεγαλείου

Οι άνθρωποι με Ευάλωτο Ναρκισσισμό αρέσκονται να δραπετεύουν στη σφαίρα της φαντασίας τους όπου σκέφτονται το πόσο ιδιαίτεροι είναι, χωρίς απαραίτητα να το επικοινωνούν στους άλλους.

Οι φαντασιώσεις τους μπορεί να αφορούν την αναγνώριση της δουλειάς τους που τους φέρνει προαγωγή, τον θαυμασμό των γύρω τους για τα ταλέντα τους ή την σημαντική συνεισφορά τους σε κάτι αξιόλογο. Συχνά θεωρούν ότι θα έπρεπε να είχαν καταφέρει περισσότερα, χωρίς στην πραγματικότητα να έχουν καταβάλει ιδιαίτερη προσπάθεια για αυτό το στόχο.

Φθόνος

Ο φθόνος είναι ένα συναίσθημα που το συναντάμε στον Ναρκισσισμό. Επειδή οι Νάρκισσοι θεωρούν ότι δικαιούνται αυτονόητα την επιτυχία και την καταξίωση, φθονούν τους ανθρώπους που πετυχαίνουν όσα οι ίδιοι, είτε δεν μπορούν, είτε δεν προσπαθούν καν.

Φθόνο μπορεί να νιώθουν και για φιλικά ή συγγενικά τους πρόσωπα για τα οποία διατηρούν κατά τα άλλα θετικά συναισθήματα. Συχνά νιώθουν άσχημα για το συναίσθημα του φθόνου αλλά τους είναι δύσκολο να απεγκλωβιστούν από αυτό.

Άγχος και Κατάθλιψη

Επειδή ο ψυχισμός του Ευάλωτου Νάρκισσου είναι εύθραυστος κατά βάση, υπάρχει επιρρέπεια τόσο σε αγχώδεις διαταραχές όσο και σε καταθλιπτικά βιώματα. Το άγχος και η κατάθλιψη είναι μάλιστα και ο κύριος λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι με ναρκισσιστικά στοιχεία θα αναζητήσουν συνήθως ψυχοθεραπευτική βοήθεια.

Η υπερβολική ανησυχία για την άποψη των άλλων, η υπερπροσπάθεια να ανταποκριθούν σε μια εξιδανικευμένη, τέλεια εικόνα εαυτού, ο φόβος μιας ενδεχόμενης αποτυχίας αναμοχλεύουν μέσα τους έντονο άγχος.

Η αδυναμία να εκπληρώσει τις προσδοκίες τελειότητας μπορεί να πυροδοτήσεις εν τέλει και μια καταθλιπτική διαδικασία όπου όλα φαίνονται ανούσια και μάταια αφού δεν είναι τέλεια!

Μιλώντας για τα χαρακτηριστικά του Ευάλωτου Νάρκισσου, είναι απαραίτητο να σημειωθεί πως δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι με ναρκισσιστικά στοιχεία προσωπικότητας τα ίδια χαρακτηριστικά στον ίδιο βαθμό.

Κάποια από τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά μπορεί να προεξάρχουν σε κάποιους Ευάλωτους Νάρκισσους και κάποια να υπολείπονται. Οι ανθρώπινες προσωπικότητες άλλωστε είναι τόσο μοναδικές που ακόμα και κάτω από τις ίδιες διαγνωστικές ταμπέλες μπορεί να διαφοροποιούνται σημαντικά.

Πηγές:

Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, DSM-5, American Psychiatric Association

10 signs of covert Narcissism, www.healthline.com

How to recognize someone with covert Narcissism, www.verywellmind.com

6 signs that you may be a vulnerable Narcissist, www.psychologytoday.com