Ψυχική Υγεία Εφήβων: Οι παράγοντες κινδύνου, ο αυτοκτονικός ιδεασμός και η σημασία της πρόληψης

Ακρόαση άρθρου......

Η εφηβεία αποτελεί μια ιδιαίτερα ευαίσθητη και μεταβατική περίοδο από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Πρόκειται για μια περίοδο σημαντικών αλλαγών κατά την οποία λαμβάνουν χώρα σημαντικές σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές αλλαγές, οι οποίες συνοδεύονται συχνά από έντονα συναισθήματα, αμφιβολίες και προκλήσεις.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει αναγνωρίσει την ψυχική υγεία των εφήβων ως ζήτημα κρίσιμης σημασίας για τη δημόσια υγεία, τονίζοντας τις σοβαρές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η παραμέλησή της.

Σε αυτό το στάδιο, η ψυχική υγεία των νέων δοκιμάζεται έντονα, καθώς συνδυάζονται βιολογικές αλλαγές, κοινωνικές πιέσεις και προσωπικά ερωτήματα ταυτότητας. Η κατανόηση των πραγματικών κινδύνων που απειλούν την ψυχική ευημερία των εφήβων, καθώς και η έγκαιρη πρόληψη, αποτελούν κρίσιμους παράγοντες για την αποτροπή σοβαρών συνεπειών —μεταξύ των οποίων και ο αυτοκτονικός ιδεασμός.

Παράγοντες κινδύνου για την Ψυχική Υγεία των Εφήβων 

Ποικίλοι κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες ενδέχεται να επηρεάσουν βαθιά τη συναισθηματική και ψυχική ισορροπία των εφήβων.

Ο σχολικός και διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμηση των εφήβων και να υπονομεύσει το αίσθημα ασφάλειας και κοινωνικής αποδοχής.

Η συνεχής έκθεση σε τέτοιες καταστάσεις μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα:

• απομόνωσης,
• απόγνωσης
• ψυχικής εξάντλησης.

Τα κοινωνικά μέσα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, καθώς η συνεχής σύγκριση με εξιδανικευμένες εικόνες και «τέλειες» ζωές ενδεχομένως να εντείνει την ανασφάλεια, να αυξήσει το στρες και να επιδράσει αρνητικά στη σωματική εικόνα του εφήβου.

Ακόμα, η ακαδημαϊκή πίεση, που πηγάζει από τις αυξημένες προσδοκίες για επιτυχία και το άγχος για το μέλλον, μπορεί να επιβαρύνει περαιτέρω τον ψυχισμό τους. Επιπρόσθετα, τυχόν οικογενειακά προβλήματα, όπως το διαζύγιο, οι συγκρούσεις, η αδιαφορία ή ακόμη και η κακοποίηση εντός της οικογένειας αποτελούν σημαντικούς επιβαρυντικούς παράγοντες για την ψυχική υγεία των εφήβων.

Τέλος, ο εθισμός σε ουσίες, είτε πρόκειται για αλκοόλ, ναρκωτικά, είτε για υπερβολική ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και τις οθόνες μπορεί να αποτελεί τόσο αίτιο, όσο και συνέπεια ψυχικής δυσφορίας.

Συχνές Ψυχικές Διαταραχές στους Εφήβους 

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ένα σημαντικό ποσοστό εφήβων παγκοσμίως εμφανίζει κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής.

Ανάμεσα στις συχνότερες διαταραχές συγκαταλέγονται:

• η κατάθλιψη,
• το άγχος,
• οι διαταραχές συμπεριφοράς,
• οι διαταραχές πρόσληψης τροφής
• οι αυτοτραυματισμοί.

Η κατάθλιψη αποτελεί μία από τις πιο κοινές ψυχικές παθήσεις στους εφήβους και συχνά παραμένει αδιάγνωστη. Μπορεί να εκδηλώνεται με έντονη και παρατεταμένη θλίψη, απάθεια, απώλεια ενδιαφέροντος για καθημερινές δραστηριότητες, διαταραχές ύπνου ή διατροφής, καθώς και με σκέψεις αυτοκτονίας.

Το άγχος εκδηλώνεται συνήθως μέσω αγχωδών διαταραχών, όπως η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή ή η κοινωνική φοβία, επηρεάζοντας σημαντικά την καθημερινή λειτουργικότητα και τις κοινωνικές σχέσεις του εφήβου.

Οι διαταραχές συμπεριφοράς περιλαμβάνουν προβλήματα πειθαρχίας, αντικοινωνική ή επιθετική συμπεριφορά, καθώς και δυσκολίες προσαρμογής στο σχολείο ή στο οικογενειακό περιβάλλον. Τέτοιες συμπεριφορές συχνά αποτελούν ένδειξη εσωτερικής δυσφορίας ή ανεπίλυτων συναισθηματικών ζητημάτων.

Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, όπως η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία, εμφανίζονται συχνότερα σε κορίτσια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να εμφανιστεί σε αγόρια. Αυτές οι διαταραχές συνδέονται με στρεβλή εικόνα σώματος, χαμηλή αυτοεκτίμηση και έντονο ψυχικό άγχος.

Τέλος, οι αυτοτραυματισμοί, δηλαδή οι σκόπιμες προκλήσεις σωματικού πόνου, χωρίς απαραίτητα πρόθεση αυτοκτονίας, αποτελούν ανησυχητική ένδειξη βαθιάς συναισθηματικής δυσφορίας και συχνά σχετίζονται με άλλες ψυχικές διαταραχές.

Αυτοκτονικός Ιδεασμός: Ένα Σιωπηλό Σήμα Κινδύνου 

Ο αυτοκτονικός ιδεασμός αναφέρεται στις σκέψεις ενός ατόμου γύρω από την αυτοκτονία, είτε με αφηρημένο τρόπο, είτε με πιο συγκεκριμένο σχεδιασμό. Στην εφηβεία, τέτοιες σκέψεις συχνά αποτελούν έκφραση βαθιάς συναισθηματικής απόγνωσης, ψυχικής πίεσης ή της αίσθησης ότι δεν υπάρχει πουθενά διέξοδος. Οι αιτίες του φαινομένου είναι σύνθετες και πολυπαραγοντικές, περιλαμβάνοντας ψυχολογικούς, κοινωνικούς, οικογενειακούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις που μπορεί να λειτουργήσουν ως προειδοποιητικά σημάδια για τον κίνδυνο αυτοκτονίας σε έναν έφηβο. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η απόσυρση από φίλους, γονείς, αδέλφια ή δραστηριότητες που παλαιότερα τον ενδιέφεραν, έντονες και απότομες αλλαγές στη διάθεση ή τη συμπεριφορά, έκφραση αισθημάτων βαθιάς απαισιοδοξίας, ενοχής ή ματαιότητας, και δηλώσεις όπως «δεν αξίζω» ή «δεν αντέχω άλλο». Επιπλέον, αυτοτραυματισμοί, απερίσκεπτη συμπεριφορά ή ενδιαφέρον για θέματα που σχετίζονται με το θάνατο μπορεί να αποτελούν ενδείξεις σοβαρής ψυχικής δυσφορίας.

Σύμφωνα με διεθνή στατιστικά στοιχεία, η αυτοκτονία αποτελεί τη δεύτερη ή τρίτη κύρια αιτία θανάτου στους εφήβους σε πολλές χώρες. Το ποσοστό των εφήβων που δηλώνουν ότι έχουν σκεφτεί σοβαρά το ενδεχόμενο αυτοκτονίας αυξάνεται με ανησυχητικό ρυθμό, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη επαγρύπνησης, πρόληψης και έγκαιρης παρέμβασης.

Είναι κρίσιμο να τονιστεί πως ο αυτοκτονικός ιδεασμός δεν αποτελεί ένδειξη αδυναμίας, αλλά ένα ηχηρό, αν και συχνά σιωπηλό, κάλεσμα για βοήθεια. Η συζήτηση γύρω από τον αυτοκτονικό ιδεασμό δεν πρέπει να είναι ταμπού. Αντίθετα, η ανοιχτή επικοινωνία, η στήριξη από την οικογένεια, το σχολείο και τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι καθοριστικής σημασίας για την πρόληψη τραγικών εξελίξεων και την προστασία της ζωής των νέων ανθρώπων.

Η Σημασία της Πρόληψης και της Έγκαιρης Παρέμβασης 

Η πρόληψη είναι η πιο ισχυρή ασπίδα απέναντι στην ψυχική επιβάρυνση των εφήβων. Δεν περιορίζεται μόνο στην αποφυγή προβλημάτων, αλλά περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα ενεργειών που στοχεύουν στη θωράκιση της ψυχικής υγείας σε προσωπικό, οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό επίπεδο.

Ένα κρίσιμο στοιχείο είναι η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας των εφήβων. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της καλλιέργειας δεξιοτήτων, όπως επίλυση προβλημάτων, διαχείριση συναισθημάτων, καλλιέργεια ενσυναίσθησης και προσαρμοστικότητα στις δυσκολίες. Οι νέοι που μαθαίνουν να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις με υγιείς τρόπους έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να διατηρήσουν καλή ψυχική υγεία.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και η εκπαίδευση των γονέων και των εκπαιδευτικών. Η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν πρώιμα σημάδια συναισθηματικής ή ψυχολογικής δυσφορίας, να δείχνουν αποδοχή στα συναισθήματα των εφήβων και να ενισχύουν τη μεταξύ τους επικοινωνία, μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό παράγοντα πρόληψης.

Η επαγγελματική υποστήριξη παίζει επίσης κρίσιμο ρόλο. Οι επαγγελματίες υγείας έχουν τη γνώση και την εμπειρία να παρέμβουν έγκαιρα, να καθοδηγήσουν τον έφηβο και την οικογένειά του, και να προλάβουν την επιδείνωση της κατάστασης.

Η καθιέρωση ενός ανοιχτού διαλόγου γύρω από τα θέματα ψυχικής υγείας είναι απαραίτητη. Η καταπολέμηση του στιγματισμού που συχνά συνοδεύει τις ψυχικές δυσκολίες ενθαρρύνει τους εφήβους να εκφραστούν και να ζητήσουν βοήθεια όταν τη χρειάζονται.

Τέλος, τα προγράμματα ευαισθητοποίησης στα σχολεία συμβάλλουν καθοριστικά στην πρόληψη. Μέσα από την ενημέρωση, την ενίσχυση της ενσυναίσθησης και την προώθηση της αναζήτησης βοήθειας, δημιουργούν ένα πιο υποστηρικτικό και ασφαλές περιβάλλον για όλους τους μαθητές.

Συνοψίζοντας, οι κίνδυνοι για την ψυχική υγεία των εφήβων δεν είναι πάντα ορατοί, αλλά οι συνέπειες της αδράνειας μπορεί να είναι καταστροφικές. Η κατανόηση αυτών των κινδύνων είναι απαραίτητη για την πρόληψη και την παροχή κατάλληλης στήριξης στους εφήβους, ώστε να διαμορφώσουν μια ισορροπημένη ψυχική υγεία και να αναπτύξουν υγιείς μηχανισμούς αντιμετώπισης.

Ο αυτοκτονικός ιδεασμός αποτελεί τραγική υπενθύμιση ότι η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση σώζουν ζωές. Η έγκαιρη αναγνώριση και παρέμβαση είναι καθοριστικής σημασίας για τη στήριξη της ψυχικής υγείας των εφήβων και την πρόληψη σοβαρότερων προβλημάτων στο μέλλον.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Κέλλυ Χολέβα - Ψυχολόγος

Κέλλυ Χολέβα: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Κλινική ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια με μετεκπαίδευσή της στη Γνωσιακή - Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία. Πιστοποιημένη στη χορήγηση ψυχομετρικών εργαλείων.
Διατηρεί το ιδιωτικό της γραφείο στο κέντρο της περιοχής του Κορυδαλλού, πλησίον του μετρό, αναλαμβάνοντας ενήλικες, παιδιά, εφήβους, ζευγάρια, γονείς, οικογένειες και ομάδες.

6981467990

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού