Αύξηση των συμπτωμάτων κατάθλιψης σε παιδιά και εφήβους κατά την διάρκεια της πανδημίας Covid-19

Υπάρχει σημαντική συζήτηση για το κατά πόσο επηρεάστηκε η ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων από τις διαταραχές και τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν κατά την διάρκεια της πανδημίας Covid-19.

Τι έδειξε η έρευνα για την κατάθλιψη κατά τη διάρκεια της πανδημίας

Συστηματική ανασκόπηση και μετά- ανάλυση 53 μελετών που έγιναν σε περισσότερα από 40.000 παιδιά και εφήβους έως 19 ετών σε δώδεκα χώρες διαπιστώνει αύξηση των συμπτωμάτων κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19.

Ανάμεσα σε ένα πλήθος ερευνών που έχουν εξετάσει τις αλλαγές στην ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων κατά την διάρκεια της πανδημίας COVID-19, αλλά και πριν από την πανδημία, υπάρχουν ορισμένες που έχουν αναδείξει πως τα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους στα παιδιά και τους εφήβους έχουν αυξηθεί, ενώ άλλες, ότι τα συμπτώματα, είτε έχουν παραμείνει σταθερά, είτε έχουν μειωθεί.

Η συγκεκριμένη έρευνα, με επικεφαλής την ερευνήτρια Σέρι Μάντιγκαν από το Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι στον Καναδά, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «JAMA Pediatrics» και σκοπός της είναι η ολοκληρωμένη σύνθεση των διαθέσιμων ερευνητικών στοιχείων, προκειμένου να εκτιμηθεί η κατεύθυνση, καθώς και η έκταση των αλλαγών στα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους σε παιδιά και εφήβους που αξιολογήθηκαν πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Μια μετα-ανάλυση της Racine με 29 συγχρονικές μελέτες και περισσότερα από 80.000 άτομα διαπίστωσε ότι περίπου το 25% των παιδιών και το 20,5% των εφήβων ανέφεραν κλινικά αυξημένη, δηλαδή μέτρια έως σοβαρή, κατάθλιψη (θλίψη, απελπισία και αστάθεια στη διάθεση) και συμπτώματα άγχους (π.χ. υπερβολική ανησυχία και φόβο) κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παρ'όλα αυτά, οι διαχρονικές μελέτες κοόρτης για παιδιά και εφήβους, με δεδομένα που συλλέχθηκαν πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, παρέχουν πιο αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της ψυχικής τους υγείας.

Η ανάλυση περιελάμβανε 40.807 παιδιά και εφήβους που αντιπροσωπεύονταν σε μελέτες πριν από τον COVID-19 και 33.682 που αντιπροσωπεύονταν σε μελέτες κατά την διάρκεια του COVID-19. Υπήρχαν ισχυρές ενδείξεις αύξησης των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Η αύξηση αυτή εντοπίζεται ιδίως μεταξύ των κοριτσιών, όσων προέρχονται από περιβάλλον με σχετικά υψηλότερο εισόδημα και όσων ζουν στην Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη.

Διαπιστώθηκε, ακόμα, ότι τα συμπτώματα άγχους σε παιδιά και εφήβους αυξήθηκαν ελαφρώς κατά τη διάρκεια της πανδημίας και υπήρχαν ορισμένες ενδείξεις ότι η αύξηση ήταν μεγαλύτερη σε όσα προέρχονται από περιβάλλον με σχετικά υψηλότερο εισόδημα, γεγονός που θα μπορούσε να σχετίζεται με μεγαλύτερη προσβασιμότητα σε ψηφιακές συσκευές, δεδομένης της αυξημένης χρήσης ψηφιακών συσκευών κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της γνωστής συσχέτισής τους με την κατάθλιψη.

Οι μεγαλύτερες αλλαγές στα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους για τα παιδιά που προέρχονταν από υψηλότερα εισοδηματικά στρώματα θα μπορούσε να σχετίζεται, σύμφωνα με τους ερευνητές, με τη μεγαλύτερη πρόσβαση σε ψηφιακές συσκευές και τη γνωστή συσχέτισή τους με την κατάθλιψη. Είναι επίσης πιθανό αυτά τα παιδιά να είχαν περισσότερες διαταραχές της ρουτίνας τους, όπως ακύρωση εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Τέλος, η μελέτη εντόπισε-όπως και άλλες μελέτες που σχετίζονται με την ψυχική υγεία- αύξηση των διατροφικών διαταραχών και των επισκέψεων σε τμήματα επειγόντων περιστατικών για απόπειρες αυτοκτονίας και αυτοκτονικό ιδεασμό κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Τι οδήγησε σε αλλαγές στην ψυχική ισορροπία κατά τη διάρκεια της πανδημίας

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να αναμένουμε αλλαγές στην ψυχική ισορροπία και διάθεση των παιδιών και των εφήβων κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι επιβολές κοινωνικής απομόνωσης και καραντίνας έχουν συσχετιστεί με, κατά 4 φορές, μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων που σχετίζονται με το στρες στα παιδιά.

Ο αυξημένος χρόνος σε οθόνες, το κλείσιμο των σχολείων, η ακύρωση εξωσχολικών δραστηριοτήτων, τα έντονα συναισθήματα μοναξιάς, η μειωμένη σωματική δραστηριότητα, καθώς και η έλλειψη πρόσβασης σε σχολικές δομές ψυχικής υγείας αποτέλεσαν αιτιολογικούς παράγοντες για ψυχοπαθολογία. Ανάλογες με αυτούς τους παράγοντες κινδύνου ήταν οι σημαντικές αλλαγές στο οικογενειακό περιβάλλον, οι οποίες μπορεί να έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην ευημερία των παιδιών, όπως είναι η αύξηση συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους των γονέων, η ενδο-οικογενειακή βία, η απώλεια εργασίας και η κατανάλωση αλκοόλ.

Οι διαφορές μεταξύ των αλλαγών στην κατάθλιψη και τα συμπτώματα άγχους είναι σύμφωνες με την έρευνα που υπογραμμίζει τις επιπτώσεις που σχετίζονται με τον COVID-19 όσον αφορά στην κοινωνική απομόνωση και τους περιορισμούς δραστηριότητας στη θλίψη, την αίσθηση του σκοπού και την απελπισία των παιδιών, που διαιωνίζουν κυρίως την καταθλιπτική διάθεση.

Όσοι βίωναν κατάθλιψη πριν από την πανδημία μπορεί να είχαν δυσκολία να αντιμετωπίσουν πρόσθετους στρεσογόνους παράγοντες, ενώ όσοι είχαν λιγότερη εμπειρία με το άγχος, μπορεί να είχαν δυσκολία να αντιμετωπίσουν νέους άγνωστους και συσσωρευμένους στρεσογόνους παράγοντες.

Έτσι, τα παιδιά και οι έφηβοι που δεν αναζήτησαν ή δεν χρειάζονταν προηγουμένως υποστήριξη ψυχικής υγείας, δυνητικά χρειάζονταν τέτοια υποστήριξη κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Όταν τα παιδιά και οι έφηβοι βιώνουν ψυχική δυσφορία χωρίς πρόσβαση σε τεκμηριωμένες παρεμβάσεις, ο κίνδυνος υποτροπής πριν από την ηλικία των 17 ετών είναι 7 φορές υψηλότερος από τα παιδιά και τους έφηβους που λαμβάνουν υπηρεσίες θεραπείας.

Έτσι, για να αντιστοιχιστεί η πιθανή αύξηση της ζήτησης σε όλο το φάσμα της ψυχικής υγείας, απαιτείται αυξημένη κατανομή πόρων και παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας για την αντιμετώπιση του φόρτου του συστήματος ψυχικής υγείας.

Διαφορές φύλου στην κατάθλιψη

Σε γενικές γραμμές, η κατάθλιψη και το άγχος είναι συχνότερα στις νεαρές γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες. Αυτή η διαφορά φύλου φαίνεται να προκύπτει μετά την εφηβεία και παραμένει καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής.

Πιθανές εξηγήσεις για τη διαφορά φύλου στις αλλαγές που σχετίζονται με την πανδημία COVID-19 στην κατάθλιψη περιλαμβάνουν μεγαλύτερη τάση για μηρυκασμό, υψηλότερα αναφερόμενα ποσοστά μοναξιάς και αυξημένη έκθεση σε αντιξοότητες και βία, καθώς και η υψηλότερη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ των νέων γυναικών σε σύγκριση με τους άνδρες.

Αντίθετα, οι άντρες νέοι είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν εξωτερικευτικά συμπτώματα (π.χ. επιθετικότητα και βία) και ως εκ τούτου, η εξέταση των συμπτωμάτων εσωτερίκευσης (π.χ. κατάθλιψη και άγχος) σε απομόνωση, μπορεί να υποτιμήσει το μέγεθος της ψυχικής δυσφορίας και της αλλαγής συμπεριφοράς των ανδρών που σχετίζεται με την πανδημία.

Το βάρος της ψυχικής ασθένειας...

Το βάρος της ψυχικής ασθένειας που βιώνεται σε οποιοδήποτε σημείο της ζωής είναι σημαντικό. Η ψυχική ασθένεια των παιδιών και των εφήβων συνδέεται με αρνητικά προσωπικά αποτελέσματα, όπως μειωμένη γνωστική λειτουργία, ακαδημαϊκή επίδοση, ποιότητα ζωής, διαπροσωπική λειτουργία, επαγγελματική απασχόληση και σωματική υγεία και αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για μετέπειτα ψυχοπαθολογία.

Τα αποτελέσματα αυτής της συστηματικής ανασκόπησης και μετα-ανάλυσης των διαχρονικών κοορτών υποδηλώνουν ότι η εκτεταμένη αβεβαιότητα, ορισμένες φορές οι αυστηροί περιορισμοί και οι επαναλαμβανόμενες διακοπές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μπορεί να έχουν ωθήσει ορισμένους νέους, ιδιαίτερα νεαρές γυναίκες και έφηβους, πέρα από το τυπικό όριο του στρες. Τα αποτελέσματα αυτά, αλλά και πολλών άλλων μελετητών, ηχούν μια ξεκάθαρη έκκληση στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ότι απαιτείται μια απάντηση για την άμεση αντιμετώπιση της κρίσης ψυχικής υγείας που βιώνουν τα παιδιά και οι έφηβοι.

Η ανάπτυξη και η ευρεία διαθεσιμότητα έγκαιρων και τεκμηριωμένων παγκόσμιων προσπαθειών πρόληψης και παρέμβασης για την αντιμετώπιση της παιδικής και εφηβικής ψυχικής ασθένειας είναι κρίσιμες και επειγόντως απαραίτητες.

Πηγή: Αδειοδοτημένη αναδημοσίευση από ΑΠΕ ΜΠΕ

Η πλήρης δημοσίευση της έρευνας είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα: jamanetwork.com/journals/