Τριχοτιλλομανία

Ο όρος τριχοτιλλομανία περιγράφηκε αρχικά από τον Hallopeau και αφορά στην ύπαρξη μιας ακατανίκητης παρόρμησης για τράβηγμα τριχών από διάφορα σημεία του σώματος.

Πιο ειδικά, η τριχοτιλλομανία εντάσσεται στο ευρύτερο φάσμα των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών, καθότι προσομοιάζει αρκετά με τους καταναγκασμούς.

Το άτομο, δηλαδή, μπορεί να δείξει μια έντονη ενασχόληση με τις τρίχες του σώματός του, ενώ το τράβηγμά τους μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με τα δάχτυλα, είτε με κάποιο τσιμπιδάκι.

Συχνά μάλιστα ακολουθεί δάγκωμα ή και κατάποση της βγαλμένης τρίχας.

Η απόσπαση μπορεί να αφορά οποιαδήποτε τριχωτή περιοχή του σώματος, με πιο συνηθισμένες εστίες το τριχωτό της κεφαλής, τα φρύδια και τα βλέφαρα.

Βέβαια, τα επεισόδια αυτά μπορεί να εμμένουν για μήνες ή και χρόνια ενώ οι εστίες για την απόσπαση να μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου. Αναφορικά με τους πάσχοντες, ορισμένοι μπορεί να προσπαθήσουν να κρύψουν την απώλεια των τριχών (π.χ. με χρήση περούκας) και να μειώσουν την απόσπασή τους.

Όπως είναι φανερό, η απόσπαση προκαλεί σημαντική δυσλειτουργία στην κοινωνική ζωή του ατόμου και μπορεί να συνοδεύεται από διάφορες τελετουργίες σχετικές με την τρίχα. Συγκεκριμένα, ο πάσχων μπορεί να τραβά την τρίχα με συγκεκριμένο τρόπο ή να ψάχνει μια τρίχα με ιδιαίτερη υφή και χρώμα.

Παράλληλα, το τράβηγμα προηγείται ή συνοδεύεται από διάφορα συναισθήματα όπως είναι το άγχος και κατ’ επέκταση ο βαθμός συνειδητοποίησης της πράξης από τον πάσχοντα διαφέρει.

Τα συμπτώματα της διαταραχής

Η τριχοτιλλομανία σύμφωνα με το DSM-5 αναγνωρίζεται σε κλινικό επίπεδο με βάση τα παρακάτω συμπτώματα, τα οποία είναι:

• Η επαναλαμβανόμενη απόσπαση τριχών που ως αποτέλεσμα εκδηλώνεται αισθητή απώλειά τους.
• Οι συνεχόμενες προσπάθειες για μείωση ή σταμάτημα του τραβήγματος των τριχών.
• Η σημαντική ενόχληση ή έκπτωση ποικίλλων περιοχών της λειτουργικότητας.
• Η απουσία σωματικής κατάστασης που να σχετίζεται με το τράβηγμα ή την απώλεια τριχών (π.χ. δερματολογική κατάσταση).
• Η ανυπαρξία κάποιας άλλης ψυχικής διαταραχής που θα μπορούσε να εξηγεί το τράβηγμα των τριχωτών μερών του σώματος.

Ο επιπολασμός της διαταραχής

Ο επιπολασμός της διαταραχής σε εφήβους και ενήλικες είναι περίπου 1-2% ανά χρόνο και οι γυναίκες την εμφανίζουν με σημαντικά μεγαλύτερη συχνότητα.

Η έναρξή της συνδέεται με την έναρξη της ήβης και δυστυχώς συνδράμει σε μια μη αναστρέψιμη βλάβη στην ανάπτυξη του τριχώματος, καθώς και στην ποιότητα της τρίχας.

Το παράδοξο μονοπάτι προς το νόημα της ζωής: Αποκτήστε το βιβλίο από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr

Τα αίτια και οι αντίστοιχες παρεμβάσεις για τη διαταραχή της τριχοτιλλομανίας 

Βιολογική Προσέγγιση

Διάφορες εγκεφαλικές δυσλειτουργίες σχετίζονται με την διαταραχή όπως για παράδειγμα η διαταραγμένη δραστηριότητα του κυκλώματος φλοιός-ραβδωτό σώμα-θάλαμος-φλοιός. Για αυτόν τον λόγο, φαρμακευτικά έχουν χρησιμοποιηθεί η νοραδρεναλίνη, η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, τα οπιοειδή πεπτίδια, τα γλουταμινικά, οι επιλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και η κλομιπραμίνη.

Ψυχαναλυτική προσέγγιση

Καταρχάς, η διαταραχή αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως ένα καθησυχαστικό αντικείμενο και να έχει κατευναστικό ρόλο. Τα συμπτώματα μάλιστα υποδηλώνουν έναν μελαγχολικό μηχανισμό που μπορεί να αφορά στην στροφή της επιθετικότητας στον εαυτό. Κατά δεύτερον, η απώλεια των τριχών αποδίδεται συμβολικά και στον ευνουχισμό και στα άγχη σε σχέση με τις αυτοερωτικές ενασχολήσεις του παιδιού.

Βέβαια, κάποιο ενδεχόμενο τραύμα, όπως μια απώλεια που ο πάσχων δεν έχει πενθήσει, θα μπορούσε να οδηγήσει στο τράβηγμα των μαλλιών ως τελετουργία πένθους. Ανάλογα με την ψυχική οργάνωση του πάσχοντος, οι προτεινόμενες παρεμβάσεις είναι η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία και η ψυχανάλυση.

Γνωσιακή- συμπεριφορική προσέγγιση

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία για την διαταραχή, αν και θεωρείται ότι παίζει ρόλο μια γενετική προδιάθεση καθώς και η δυσκολία στη ρύθμιση συναισθημάτων. Για την θεραπεία λοιπόν, χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές όπως η αυτό-παρακολούθηση, η εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης και εναλλακτικών του τραβήγματος συμπεριφορών.

Βιβλιογραφία

Χριστοπούλου, Α. (2020). Εισαγωγή στην ψυχοπαθολογία του ενήλικα. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος.