Σωματική Ψυχοθεραπεία

Τι είναι η Σωματική Ψυχοθεραπεία
Η σωματική ψυχοθεραπεία είναι ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία που αναπτύχθηκε από τον μαθητή και συνεργάτη του Φρόιντ, Βίλχελμ Ράιχ, το 1935. Αυτό που την κάνει μοναδική σε σχέση με τις άλλες ψυχαναλυτικές ψυχοθεραπείες είναι ότι προσθέτει στη φαρέτρα της ένα επιπλέον εργαλείο για τη διάγνωση και τη θεραπευτική παρέμβαση, το σώμα.

Ως ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία φωτίζει τις πρώιμες εμπειρίες του ατόμου και τη σχέση τους με τα  συμπτώματα που τον ταλαιπωρούν  στο παρόν. Η Σωματική Ψυχοθεραπεία βασίζεται τόσο στη θεωρία της Κλασσικής Ψυχανάλυσης (μεταβίβαση, μηχανισμοί άμυνας, ερμηνεία ονείρων κλπ), όσο και στο Σώμα ως εργαλείο διάγνωσης και επίλυσης των ενδοψυχικών συγκρούσεων του ατόμου, καθώς θεωρεί ότι υπάρχει σύνδεση των ψυχικών και σωματικών εκδηλώσεων – κάτι που οι σύγχρονες έρευνες των νευροεπιστημών[i] αρχίζουν πλέον να το αποδεικνύουν.

Ο όρος Σωματική Ψυχοθεραπεία δηλώνει ότι η αναλυτική δουλειά στο σώμα και το μυαλό είναι ένα και το αυτό.

Το σώμα έχει μνήμη, σε αυτό είναι γραμμένα όλα τα  συναισθηματικά μας βιώματά, γεγονός που το καθιστά την πιο αυθεντική πηγή γνώσης για το σύνολο του εαυτού μας. Η ψυχική κατάσταση,  τα βιώματα, τα συναισθήματα αποτυπώνονται στο σώμα, εκφράζονται άρρητα μέσω του σώματος, και η Σωματική Ψυχοθεραπεία με διάφορες τεχνικές αυξάνει την επίγνωση του σώματος με στόχο τη συντομότερη αποκατάσταση των παθολογιών συμπτωμάτων.

Πώς δουλεύει ο Σωματικός Ψυχοθεραπευτής

Ο σωματικός ψυχοθεραπευτής μπορεί να αντλήσει πληροφορίες από την στάση του σώματος του ψυχοθεραπευόμενου, την κινητικότητα, τον μυϊκό τόνο, την αναπνοή, το βλέμμα, την έκφραση, τον τόνο της φωνής, τις σωματικές εντάσεις κτλ, να τις ενεργοποιήσει, χρησιμοποιώντας ένα ευρύ φάσμα τεχνικών, και  σε συνδυασμό με την λεκτική επεξεργασία του υλικού που αναδύεται από τον ψυχοθεραπευόμενο (σκέψεις, συναισθήματα) να διευκολύνει τη συνειδητοποίηση βαθύτερων συναισθημάτων και την αποκατάσταση της ψυχικής ισορροπίας.

Ο σωματικός ψυχοθεραπευτής για παράδειγμα μπορεί να επιστήσει την προσοχή του αναλυόμενου σε μια σκυφτή στάση του σώματός του την ώρα της συνεδρίας, ή να του ζητήσει να την κάνει πιο έντονη, και μέσα από αυτήν την σωματική επίγνωση ο αναλυόμενος να έρθει σε επαφή με μια θλίψη που αισθάνεται ή μια υποχωρητική στάση του απέναντι στη ζωή.

Μπορεί να  προχωρήσει σε μια σύνδεση με το παρελθόν του αναλυόμενου, ώστε να γίνει κατανοητό για παράδειγμα πώς αυτή η υποχωρητική στάση ήταν μια αναγκαία επιλογή του όταν ήταν παιδί για να διαχειριστεί καταστάσεις, και πώς στο παρόν γίνεται αυτοματοποιημένα  χωρίς να είναι  πλέον κατάλληλη επιλογή.

Η σύνδεση αυτή προσφέρει συγ-κίνηση και ανακούφιση και ανοίγει το δρόμο στον ψυχοθεραπευόμενο να βρει άλλες λύσεις, κατάλληλες στο τώρα.

Η σωματική ψυχοθεραπεία είναι μια δυναμική διαδικασία που εμπλέκει συν-αίσθηματα και σωματικές αισθήσεις, δεν είναι μια στείρα ανάμνηση του παρελθόντος. «Κάποιος που είναι σε μια δυσκολία και εμφανίζει συμπτώματα, χρησιμοποιεί έναν ιδιαίτερο κώδικα ως μέσο επικοινωνίας, που κρύβει έναν άρρητο πλούτο και ένα δυναμικό και έξυπνο νόημα.

Τα συμπτώματα που ταλαιπωρούν το άτομο στο παρόν μιλάνε με έναν άρρητο τρόπο για μια ευαλωττότητα του ατόμου στο παρελθόν, σε μια συγκεκριμένη στιγμή της ανάπτυξης, η οποία επαναδραστηριοποιείται στο παρόν γιατί τα τωρινά εξωτερικά γεγονότα συνηχούν με αυτά του παρελθόντος και ξαναβγάζουν στην επιφάνεια αυτήν την ευαλωττότητα. Αποτελούν λοιπόν τα συμπτώματα  έναν ευφυή και πολύτιμο οδηγό, που αν τον ακολουθήσουμε προς τα πίσω  θα αναδυθεί το ίχνος που εκφράζουν».[1]

Αποκτήστε από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr, το βιβλίο: Ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις στις καταστάσεις του Εγώ

Η Σύγχρονη Ραϊχική Ανάλυση

Η Σωματική Ψυχοθεραπεία ξεκινάει με τον Βίλχελμ Ράιχ το 1935 όταν στην Ανάλυση του Χαρακτήρα προσθέτει την δουλειά με το σώμα, και εισάγει την Χαρακτηροαναλυτική Νευροφυτοθεραπεία, όρο που χρησιμοποιεί για να καταδείξει ότι η αναλυτική δουλειά στο μυαλό και το σώμα είναι ένα και το αυτό.

Καθορίζει 7 σωματικά επίπεδα και χρησιμοποιεί actings –ψυχοσωματικές ενεργοποιήσεις[ii]. Μέσω του σώματος, αυτές οι ενεργοποιήσεις φέρνουν στον νου  εμπειρίες ζωής που είναι χρήσιμες στην ανάλυση.

Οι ενεργοποιήσεις αυτές συστηματοποιήθηκαν αργότερα από τον «πνευματικό εγγονό» του Ράιχ, τον Frederrico Navarro, για να συστηματοποιηθούν τώρα επιπλέον από τον «πνευματικό δισέγγονο», τον Ιταλό ψυχίατρο Genovinno Ferri , ώστε οι σωματικές ενεργοποιήσεις να συμπεριλάβουν τα αναπτυξιακά στάδια και τα  σχετικά σωματικά επίπεδα.

Όπως εξηγεί ο  Genovinno Ferri[iii] αναπτυξιακό στάδιο είναι μία περίοδος οντογενετικής εξέλιξης κατά την οποία ο εαυτός δέχεται αποτυπώματα από τις σχέσεις του με τα μερικά αντικείμενα αυτής της περιόδου.

Σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο, ένα  σύνολο μοτίβων συμπεριφοράς  εναποτίθεται, τα οποία έχουν εγκαθιδρυθεί από τι σχέσεις με τα μερικά αντικείμενα. Αυτά τα μοτίβα συμπεριφορές είναι αποτέλεσμα της ιστορίας της ζωής μας σε κάθε ένα από αυτά τα στάδια, και ορίζουν τα γνωρίσματα του χαρακτήρα μας.

Το σχετικό  σωματικό επίπεδο  είναι η περιοχή του σώματος που σχετίζεται με τη χρονική περίοδο του συγκεκριμένου εξελικτικού σταδίου κατά την οποία αυτά το αποτυπώματα καταγράφονται, και είναι η περιοχή στην οποία επικάθεται η περιφερειακή και άρρητη μνήμη αυτού το συγκεκριμένου χαρακτηρολογικού γνωρίσματος.

Επειδή ο όρος σωματική ψυχοθεραπεία χρησιμοποιείται πλέον – κάποιες φορές και καταχρηστικά-  και από άλλες σχολές που δεν συμπεριλαμβάνουν την αναλυτική δουλειά ή τις σωματικές ενεργοποιήσεις όπως έχουν αναπτυχθεί από τον Ράιχ και εξελιχθεί από τους συνεχιστές του, οι όροι Σύγχρονη Ραϊχική Ανάλυση ή Σωματική Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν πιο δόκιμα.

Σε ποιους απευθύνεται η σωματική ψυχοθεραπεία

Η Σωματική Ψυχοθεραπεία είναι μια  ψυχοθεραπεία βάθους ανοιχτής διάρκειας αλλά μπορεί επίσης να εφαρμοστεί ως βραχεία ψυχοθεραπεία  εστιασμένη σε συγκεκριμένα συμπτώματα. Ο στόχος της πρώτης φάσης της ψυχοθεραπείας βάθους στην ραϊχική ανάλυση ταυτίζεται με τους στόχους της βραχείας σωματικής ψυχοθεραπείας, που είναι η ανακούφιση από τα συμπτώματα μέσω της αποκωδικοποίησης τους.

Η Ραϊχική ανάλυση μπορεί σε μια δεύτερη φάση να συνεχιστεί σε ένα εις βάθος ταξίδι αυτογνωσίας του ενσώματου εαυτού, που μπορεί να προσφέρει λείανση των δυσλειτουργικών γνωρισμάτων του χαρακτήρα του ατόμου και ψυχοσωματική ισορροπία.

Η σωματική ψυχοθεραπεία απευθύνεται σε άτομα με συναισθηματικά συμπτώματα (άγχος, θλίψη κλπ), αρνητικές σκέψεις, δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην επικοινωνία, με ζητήματα αποχωρισμού κλπ.

Η αδιάτρητη σχέση που έχει με το σώμα την κάνει ιδιαίτερα αποτελεσματική σε περιπτώσεις σωματοποιήσεων (κρίσεων πανικού, ψυχοσωματικών συμπτωμάτων).

Οι συνεδρίες μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αισθανθούν πιο πλήρεις στη ζωή τους, να έρθουν κοντά στη χαρά και τη δημιουργικότητα τους.

Η σωματική ψυχοθεραπεία λειτουργεί τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό πλαίσιο.

Δείτε στην πλατφόρμα του PSYVERSITY, το ασύγχρονο - Online Σεμινάριο: Εισαγωγή στη Λακανική Ψυχανάλυση.
Το σεμινάριο λειτουργεί ως μια εισαγωγή στη ζωή και το έργο του Ζακ Λακάν, τη θεωρία αλλά και την εφαρμογή της λακανικής προσέγγισης στην κλινική.

Παραπομπές - Βιβλιογραφία

[1] Algafari M. (2021-2022): Intercorporeity and Intersubjectivity: A Conversation with Genovino Ferri.  ΤΗΕ INTERNATIONAL BODY PSYCHOTHERAPY JOURNAL, 20 (2)

[i] Ansermet, F. & Masidtretti P. (2015): Τα ίχνη της εμπειρίας. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

[ii] Τα actings –ψυχοσωματικές ενεργοποιήσεις όπως μπορούν να μεταφραστούν,  είναι  φυλο – οντογενετικές κινήσεις του σώματος που είναι νευρολογικά διαστρωματωμένες και ανταποκρίνονται στην πρόοδο των εξελικτικών σταδίων. Αυτές οι κινήσεις είναι κοινές σε όλα τα άτομα και επιδρούν στην σχεσιακή ανάπτυξη του ατόμου – για παράδειγμα, το αντανακλαστικό του θηλασμού στο στοματικό στάδιο. 

[iii] Algafari M. (2021-2022): ): Intercorporeity and Intersubjectivity: A Conversation with Genovino Ferri.  ΤΗΕ INTERNATIONAL BODY PSYCHOTHERAPY JOURNAL, 20 (2)