Πώς να παίρνεις πιο εύκολα δύσκολες αποφάσεις

Να αλλάξω χώρα ή δουλειά; Ποιο σπίτι να αγοράσω; Τι αυτοκίνητο να πάρω; Να χωρίσω ή όχι; Να παρατήσω τη δουλειά μου;

Αυτές είναι μόνο μερικές από τις δύσκολες μεγάλες αποφάσεις που μας ταλαιπωρούν. Αλλά δυσκολευόμαστε και με πιο καθημερινές καταστάσεις.

Ποιο φαγητό να φάω;
Να πάω γυμναστήριο ή όχι;
Να τον πάρω τηλέφωνο ή να το αφήσω;

Πώς μπορούμε να αποφασίζουμε πιο εύκολα;

Σε ζορίζει να αποφασίζεις πολλές φορές και το αναβάλεις επειδή δεν είσαι σίγουρος, αλλά μόνο σίγουρο είναι πως πρέπει να πάρεις μια απόφαση. Η στάση αναμονής μπορεί να σε διαλύσει.
Ας το δούμε με ένα παράδειγμα και ό,τι πούμε εφαρμόζει σε κάθε περίσταση.

Έστω ότι ζω σε ένα σπίτι 70τμ στο κέντρο, αλλά δεν έχει θέα και έχει μικρό μπαλκόνι, όμως έχει άμεση πρόσβαση στα μαγαζιά και στα καφέ και με λίγη φασαρία. Σκέφτομαι να μετακομίσω σε ένα σπίτι 90τμ στα ίδια χρήματα περίπου λίγο πιο έξω με πιο μεγάλο μπαλκόνι με τραπέζι και πιο ήσυχο. Τι να κάνω;

Συν και πλην

Συνήθως για να πάρουμε μια τέτοια απόφαση περνάμε πολύ χρόνο ζυγίζοντας τα υπέρ και τα κατά κάθε επιλογής.

Το ένα είναι λίγο μικρότερο και πιο στριμωγμένο, αλλά όλα τα πράγματα είναι στα πόδια μου, βλέπω φίλους έξω, ενώ το άλλο είναι μεγαλύτερο και έχει πιο ωραία θέα, μπορώ να καλώ φίλους στο μπαλκόνι, είναι πιο ήσυχο αλλά πρέπει να χρησιμοποιώ αυτοκίνητο και να κάνω διαδρομές.

Προσπαθώντας να συγκρίνω τις δυο επιλογές καταλήγω σε αδιέξοδο. Είναι αρκετά διαφορετικές και έχουν τα καλά και κακά τους. Ποια επιλογή είναι καλύτερη; Αν ρωτήσουμε κάποιον θα μας πει: «Εξαρτάται… Εσένα τι σου αρέσει;»

Το θέμα είναι ότι όλα μας αρέσουν. Και το μεγάλο σπίτι, και το να είμαστε στο κέντρο, και η ωραία θέα και το να μη χρησιμοποιώ αυτοκίνητο και η ησυχία.

Παραμένω αναποφάσιστος. Και πάλι αδιέξοδο…

Όταν συγκρίνεις εναλλακτικές μεταξύ τους είναι τρομερά δύσκολο να αποφασίσεις ποια είναι καλύτερη ή ποια σου αρέσει πιο πολύ. Όλες οι εναλλακτικές είναι διαφορετικές και όλες έχουν κάτι που σου αρέσει. Γι αυτό αποτελούν και πιθανές επιλογές εξάλλου…

Ο διαφορετικός δρόμος των αξιών

Υπάρχει μια διαφορετική οπτική που μπορεί να σε βοηθήσει να λύσεις τέτοιου είδους διλήμματα και να είσαι λιγότερο αναποφάσιστος.

Να επιλέξεις ταυτότητα. Όχι εναλλακτική.
Να απαντήσεις στο ερώτημα: Ποιος άνθρωπος είμαι; Ή ποιος άνθρωπος μου αρέσει να είμαι;
Όχι τι να κάνω. Αλλά Ποιος Είμαι. Αυτό κάνει όλη τη διαφορά.

Στην πράξη αυτό γίνεται ως εξής:

ΒΗΜΑ ΠΡΩΤΟ: Θα χρειαστεί να δεις ποιες αξίες αντιπροσωπεύει η κάθε επιλογή.
Σπίτι στο κέντρο Αξίες: (χωρίς κάποια ιδιαίτερη σειρά): Διασκέδαση, Έντονη Κοινωνικότητα, Ενεργό lifestyle.
Σπίτι προάστιο Αξίες: Ηρεμία, Άνεση, Επιλεκτική Κοινωνικότητα (φίλοι στο σπίτι)

ΒΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: Ξεχνάς τις συγκεκριμένες εναλλακτικές και εστιάζεις ΜΟΝΟ στο ποιες αξίες σε εκφράζουν αυτή την περίοδο.
Ποιος άνθρωπος είσαι; Τι σε εκφράζει περισσότερο; Η διασκέδαση η έντονη κοινωνικότητα και το ενεργό lifestyle; Ή η ηρεμία, η άνεση και η επιλεκτική κοινωνικότητα;

Μας είναι πιο εύκολο να κάνουμε μια εικόνα για το ποιοι είμαστε παρά για το τι μας αρέσει.

Μπορεί να μας αρέσουν όλα στο μυαλό μας, αλλά δεν μπορούμε να είμαστε όλα στο μυαλό μας. Νιώθουμε πιο κοντά σε κάτι ως ταυτότητα. Μπορεί να είμαι άνθρωπος της ηρεμίας και της άνεσης, αλλά να μου αρέσει να πηγαίνω και για καφέ και να βγαίνω για ένα ποτό που και που. Αν με ρωτήσεις ποιος είμαι, πιθανότατα ξέρω να σου απαντήσω. Ξέρω να επιλέξω. Αν με ρωτήσεις τι μου αρέσει, όλα μου αρέσουν.
Επιλέγω ταυτότητα ευκολότερα από εναλλακτική.

ΒΗΜΑ ΤΡΙΤΟ: Αφού επιλέξεις ταυτότητα, η επιλογή εναλλακτικής είναι πολύ ευκολότερη. Αν πεις ότι είσαι ο άνθρωπος του ενεργού lifestyle και της διασκέδασης, τότε η επιλογή σπίτι εκτός κέντρου χάνει κάθε αίγλη της για σένα. Γίνεται σχεδόν επώδυνη. Είναι πολύ πιο εύκολο να αποφασίσεις.
Τόσο απλά…

Στην πράξη, μάλλον δε θα νιώσεις απόλυτα σίγουρος αφού το κάνεις, γιατί δεν είναι εύκολο να νιώθεις σίγουρος για κάτι. Όσο πιο υπαρξιακά βαριά η απόφαση για σένα (άλλο να αλλάξεις αυτοκίνητο, άλλο να χωρίσεις από ένα γάμο) τόσο περισσότερο θα αμφισβητήσεις μέσα σου το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας. Δυστυχώς. Γιατί αυτή η διαδικασία θα σου δώσει μια πολύ καλή ένδειξη για το ποια είναι η αλήθεια σου.

Ο σκοπός του άρθρου είναι εξάλλου να παίρνεις τις δύσκολες αποφάσεις πιο εύκολα. Όχι εύκολα. Αν τις έπαιρνες εύκολα δε θα ήταν δύσκολες οι αποφάσεις!

Αλλά στην πράξη τίποτα δεν είναι απλό γιατί δε θα νιώθεις σίγουρος. Αλλά αν το να νιώσεις σίγουρος για μια απόφασή σου είναι κριτήριο για να την πάρεις, τότε δε θα αποφασίσεις σχεδόν ποτέ για τίποτα... Δεν είναι εύκολο να είσαι άνθρωπος.

Η φιλοσοφία του άρθρου περιγράφεται και επεκτείνεται στο νέο μου βιβλίο Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το Νόημα της Ζωής.

Θα αλλάξω γνώμη;

Επιλέγοντας με αυτόν τον τρόπο είναι πολύ πιο απίθανο να αλλάξεις γνώμη. Γιατί είσαι αρκετά σίγουρος για το ποιος είσαι ή ποιος θέλεις να είσαι σαν άνθρωπος, οπότε μέσα σου νιώθεις πιο ήσυχος με την επιλογή σου.

Αν επιλέξεις συνειδητά με αυτόν τον τρόπο, τότε το μυαλό σου μετά εύκολα θα δημιουργεί μια ιστορία και θα σου δικαιολογεί την επιλογή σου, καθησυχάζοντάς σε πως καλώς έπραξες.

«Μου είναι σημαντικό να βγαίνω και να συναντώ φίλους. Καλά έκανα».

Αν όμως επιλέξεις την επιλογή που νιώθεις πως είναι «καλύτερη» τότε τα καλά της άλλης επιλογής πάντα θα έρχονται στο μυαλό σου και μπορεί να σε κάνουν να αμφιταλαντεύεσαι.

«Ναι, αλλά είχε τόσο ωραίο μπαλκόνι το άλλο σπίτι…»

Όχι μόνο στα μεγάλα αλλά και στα μικρά

Το να επιλέγεις ταυτότητα μπορεί να αποτελέσει και πολύ ισχυρό κίνητρο για να πάρεις και μικρές αποφάσεις, όπως πχ να πας στο γυμναστήριο, να φας κάτι πιο υγιεινό ή να διαβάσεις ένα βιβλίο αντί να σκρολάρεις στο ίντερνετ.

Σκέψου το παρακάτω σενάριο:

Γυρίζεις από τη δουλειά κουρασμένος και θέλεις να φας κάτι στο σπίτι. Είσαι κουρασμένος και θέλεις να δώσεις ένα «δώρο» στον εαυτό σου. Να φας κάτι «καλό». Σκέφτεσαι να παραγγείλεις ένα πιτόγυρο. Όμως έχεις πει ότι θέλεις να προσέξεις τη διατροφή σου και να τρως υγιεινά. Εκείνη την ώρα όμως η σαλάτα φαντάζει τιμωρία. Σου αξίζει κάτι «καλό» τόσο που δούλεψες.

Πώς να επιλέξεις τι θα φας; Η απάντηση είναι να μην ψάξεις την καλύτερη επιλογή. Να μη ρωτήσεις τι θέλεις να φας. Ή τι είναι σωστό να φας. Θα ταλαιπωρηθείς έτσι, ό,τι και αν αποφασίσεις εν τέλει.
Ή θα έχεις τύψεις που έφαγες το πιτόγυρο ή θα νιώθεις ότι συμβιβάστηκες που έφαγες τη σαλάτα.

Η απάντηση είναι και πάλι να επιλέξεις ταυτότητα. Ρώτησε τον εαυτό σου ποιος θέλω να είμαι; Θέλω να είμαι ο παρορμητικός εαυτός μου; Ή θέλω να είμαι αυτός που τρέφεται υγιεινά;

Κάποιες φορές μπορεί να θέλεις να είσαι ο παρορμητικός εαυτός σου και είναι πολύ οκ. Αλλά τις περισσότερες φορές θα απαντήσεις πως θέλεις να είσαι κάποιος που τρέφεται υγιεινά. Και για τον εαυτό σου που θέλει να τρέφεται υγιεινά το πιτόγυρο είναι τιμωρία (ναι μπορεί να συμβεί αυτό…). Η σαλάτα είναι επιβράβευση. Στην πράξη, θα νιώσεις καλά τρώγοντάς τη.

Είσαι κουρασμένος και θέλεις να νιώσεις καλά και το να ετοιμάσεις (ή να παραγγείλεις) ένα ντάκο θα σε κάνει να νιώσεις όμορφα. Δε θα έχεις την αίσθηση ότι συμβιβάζεσαι γιατί είσαι ο άνθρωπος που θέλει να τρέφεται υγιεινά. Η σαλάτα είναι δώρο γι αυτόν τον άνθρωπο. Αλλάζεις το πώς νιώθεις στη στιγμή. Δοκίμασέ το!

Η ανθρώπινη φύση μας κάνει να ταυτιζόμαστε με τον παρορμητικό εαυτό μας. Αυτόν που σκέφτεται μόνο τη στιγμή. Αλλά μια τόσο απλή ερώτηση (Ποιος θέλω να είμαι;) σε επανατοποθετεί στο πλαίσιο που θέλεις να είσαι.

Το κάνω κι εγώ…

Το κάνω κι εγώ όταν περπατάω έξω από ένα ζαχαροπλαστείο και βλέπω τις άπειρες γεύσεις παγωτών να ξεχειλίζουν στη βιτρίνα. Εκείνη τη στιγμή δε βλέπω Kinder Bueno, Strawberry Cheesecake, Μάνγκο και Cookies and Cream. Εγώ βλέπω μόνο ζάχαρη, ζάχαρη, ζάχαρη!

Δεν έχω την αίσθηση ότι συμβιβάζομαι όταν δεν παίρνω παγωτό και ότι το κάνω για το καλό μου. Νιώθω καλά με το να μην πάρω, γιατί επιλέγω να είμαι ο άνθρωπος που τρέφεται υγιεινά. Και γι αυτόν τον άνθρωπο δεν είναι κόπος να μη φάει παγωτό. Χαρά μου είναι.

Το ίδιο ισχύει σχεδόν για οποιοδήποτε δίλημμα αντιμετωπίζεις. Μην επιλέγεις το γυμναστήριο, τη σαλάτα, το βιβλίο, το να πάρεις κάποιον τηλέφωνο που χαθήκατε. Επίλεξε να είσαι ο άνθρωπος που φροντίζει το σώμα του, ο άνθρωπος που τρέφεται υγιεινά, ο άνθρωπος που φροντίζει το πνεύμα του και εξελίσσεται και ο άνθρωπος που φροντίζει τις σχέσεις του.

Είναι πολύ πιο εύκολο να επιλέξεις ταυτότητα και η επιθυμητή πράξη μετά θα είναι απλή συνέπεια του ποιος είσαι. Τόσο απλά…

Μην σκέφτεσαι τι να κάνεις. Σκέψου ποιος θέλεις να είσαι. Αυτός που θα αποφασίσεις ότι θέλεις να είσαι, ξέρει τι να κάνει μετά…

Συμπέρασμα

Όταν έχεις να πάρεις μια δύσκολη απόφαση, αντί να διαλέγεις ανάμεσα σε επιλογές κάνε την επιλογή σου ανάμεσα σε ταυτότητες. Εστίασε σε σένα και όχι σε αυτά που επιλέγεις. Ποιες αξίες ικανοποιεί η κάθε επιλογή; Ποιες αξίες σε εκφράζουν περισσότερο σαν άνθρωπο;

Οι μεγάλες επιλογές ξεκαθαρίζουν σημαντικά με αυτόν τον τρόπο.

Ακόμα και για πιο καθημερινές καταστάσεις, πάντα να θυμίζεις στον εαυτό σου ποιος θέλεις να είσαι. Είναι πολύ πιο απλό και η επιθυμητή συμπεριφορά μετά ρέει εύκολα από την απόφασή σου. Αντί να βρεις κίνητρο για κάτι και να εμπιστευτείς τη δύναμη της θέλησής σου, γίνε ο άνθρωπος που δε χρειάζεται κίνητρο για να κάνει την επιθυμητή συμπεριφορά.

Εσύ τι λες;

Θέλεις να είσαι ο άνθρωπος που εφαρμόζει στην πράξη κάτι χρήσιμο που τον βοηθάει;

* Από το βιβλίο μου Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το Νόημα της Ζωής.