Γράφει ο Χόρχε Μπουκάι στο βιβλίο του Ο δρόμος των δακρύων : Αν, όμως, ζει ο άλλος μέσα μας, τότε ο θάνατος είναι μεγάλος ψεύτης και η αρρώστια μεγάλο ψέμα.  "Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να μην υποφέρουμε "περισσότερο", δεν είναι να αγαπάμε "λιγότερο", αλλά να μάθουμε, όταν φτάνει η στιγμή του αποχωρισμού ή της απώλειας, να μη μένουμε κολλημένοι σ' αυτό που δεν υπάρχει πια.

Να χαιρόμαστε τη στιγμή, όσο διαρκεί, και να προσπαθούμε να την κάνουμε όσο γίνεται καλύτερη. Να ζούμε ρισκάροντας κάθε λεπτό της ζωής μας. Τέλος, να μη ζήσουμε αύριο με τη σκέψη στη σημερινή μέρα που ήταν τόσο ωραία, γιατί αύριο θα έχουμε την υποχρέωση να κάνουμε ό,τι φέρει το αύριο. Και θα προσπαθήσουμε να το κάνουμε κι αυτό εξίσου ωραίο." 

To εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας σας προτείνει 8 βιβλία για την απώλεια και το πένθος, τα οποία μπορείτε να προμηθευτείτε σήμερα με έκπτωση.

Απώλεια σημαντικού άλλου

Το ανά χείρας πόνημα αποτελεί μια σύγχρονη μελέτη που επικεντρώνεται στην έννοια της απώλειας αγαπημένου πρόσωπου (σημαντικού άλλου), αλλά και άλλων μορφών απώλειας.

Η τεράστια οδύνη που προκαλεί ο θάνατος του σημαντικού άλλου, αντιπροσωπεύει για τον άνθρωπο, την κορυφαία έννοια της απώλειας. Λίγο μετά την αναγνώριση της Ψυχολογίας ως ξεχωριστό επιστημονικό κλάδο, με ιδιαίτερο πεδίο μελέτης, άρχισαν να διατυπώνονται οι πρώτες απόψεις για την αντιμετώπιση της απώλειας και του πένθους. Το γεγονός αυτό δεν προκαλεί εντύπωση, καθώς ο άνθρωπος, ήδη από τις πρωτόγονες κοινωνίες, ανέπτυσσε πάντα ιδέες και τελετουργίες σχετικές με τη θνητότητα. Οι σχετικές προσεγγίσεις/θεωρίες ποικίλλουν και διαφοροποιούνται μεταξύ τους σε σημεία αξιοπρόσεκτα.

Η συνηθέστερη, αλλά συγχρόνως οδυνηρή, απώλεια που βιώνει το άτομο κατά την ενήλικη ζωή του είναι αυτή των γονέων. Το να χάσει ένας ενήλικας τους γονείς του αποτελεί ένα "φυσικό" και αναπόφευκτο κομμάτι του κύκλου της ζωής, καθώς οι γονείς ως γηραιότεροι, συνήθως, φεύγουν από την ζωή πριν τα παιδιά τους. Συγκρίνοντας τις αντιδράσεις πενθούντων, όμως, παρατηρούμε σημαντικά μεγαλύτερης έντασης αντιδράσεις πένθους, σε γονείς που βιώσαν τον θάνατο του παιδιού τους συγκριτικά με άτομα που βίωσαν απώλεια συζύγου ή γονέα.

Οι υπηρεσίες οι οποίες απευθύνονται στους πενθούντες είναι πολλαπλές και διαφοροποιημένες, χαρακτηριστικά παραδείγματα των οποίων αποτελούν η ομαδική θεραπεία, η φαρμακοθεραπεία και η συμβουλευτική ψυχολογία.

Αποκτήστε το βιβλίο Απώλεια σημαντικού άλλου, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας με έκπτωση 20%

Ο δρόμος των δακρύων

Αν, όμως, ζει ο άλλος μέσα μας,
τότε ο θάνατος είναι μεγάλος ψεύτης
και η αρρώστια μεγάλο ψέμα.

"Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να μην υποφέρουμε "περισσότερο", δεν είναι να αγαπάμε "λιγότερο", αλλά να μάθουμε, όταν φτάνει η στιγμή του αποχωρισμού ή της απώλειας, να μη μένουμε κολλημένοι σ' αυτό που δεν υπάρχει πια. Να χαιρόμαστε τη στιγμή, όσο διαρκεί, και να προσπαθούμε να την κάνουμε όσο γίνεται καλύτερη. Να ζούμε ρισκάροντας κάθε λεπτό της ζωής μας. Τέλος, να μη ζήσουμε αύριο με τη σκέψη στη σημερινή μέρα που ήταν τόσο ωραία, γιατί αύριο θα έχουμε την υποχρέωση να κάνουμε ό,τι φέρει το αύριο. Και θα προσπαθήσουμε να το κάνουμε κι αυτό εξίσου ωραίο."

Η αυτονομία, ο έρωτας, ο πόνος, η ευτυχία και η πνευματικότητα είναι οι πέντε δρόμοι τους οποίους χαράζει ο Μπουκάι στον χάρτη που οδηγεί στην ολοκλήρωση του ανθρώπου, στη συνειδητοποίηση του εαυτού του. Πέντε διαδρομές που θα πρέπει ο καθένας να διανύσει μέσα από προσωπικές εμπειρίες και με τον δικό του τρόπο. "Ο δρόμος των δακρύων" είναι, κατά τον Χόρχε Μπουκάι, "ο πιο σκληρός από τους δρόμους αυτούς". Είναι το μονοπάτι του πόνου, του πένθους και των απωλειών, μα ακόμη κι έτσι, είναι ένας δρόμος απολύτως απαραίτητος. Γιατί δεν μπορούμε να συνεχίσουμε αν δεν αφήσουμε πίσω αυτό που δεν είναι πια εδώ μαζί μας.

Αποκτήστε το βιβλίο Ο δρόμος των δακρύων, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας με έκπτωση 26%

Πλησιάζοντας τον θάνατο

Πενήντα χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση, το "Πλησιάζοντας τον θάνατο" της Elisabeth Kubler-Ross κυκλοφορεί για πρώτη φορά στα ελληνικά. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες ψυχολογικές μελέτες του 20ού αιώνα, που επηρέασε βαθιά τους τομείς της ψυχικής υγείας και της έρευνας σχετικά με τον άνθρωπο.

Η Αμερικανοελβετίδα ψυχίατρος, όπως είναι πολύ γνωστό, εισήγαγε τη θεωρία για τα "πέντε στάδια του πένθους" που διατρέχει ο καταληκτικός ασθενής: άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη και αποδοχή.

Μέσω συνεντεύξεων και συνομιλιών, η Kubler-Ross διερεύνησε πώς ο επικείμενος θάνατος επηρεάζει τον ασθενή, τους γιατρούς και το ιατρικό προσωπικό που βρίσκεται κοντά του, καθώς και το οικογενειακό του περιβάλλον, και διαμόρφωσε τη θεωρία της, η οποία παραμένει μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς στον χώρο της ψυχιατρικής.

Η έκδοση περιλαμβάνει εισαγωγικό σημείωμα του ψυχίατρου, παιδοψυχίατρου και ψυχαναλυτή Αθανάσιου Αλεξανδρίδη.

Αποκτήστε το βιβλίο Πλησιάζοντας τον θάνατο, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας με έκπτωση 10%

Το περιγεννητικό πένθος

Απόσπασμα από τον πρόλογο της συγγραφέως στην ελληνική έκδοση:

"Πώς να μιλήσει κανείς για το περιγεννητικό πένθος;
Μια ανυπόφορη συμπαιγνία μεταξύ ζωής και θανάτου που αναστατώνει την τάξη των γενεών, επέρχεται μέσα στην ανημποριά της εγκυμοσύνης, ριζώνοντας μέσα στην πληγωμένη σάρκα της μητέρας, θέτοντας ερωτήματα στην αναπαράσταση των γονιών για το βρέφος που δεν έζησε (μια ανθρώπινη φιγούρα, ένα τέρας ή ένα πράγμα;), ο περιγεννητικός θάνατος υποχρεώνει τα ζευγάρια, πέρα από την απύθμενη οδύνη τους που δεν είναι δυνατόν να μπει σε λόγια, να προσπαθήσουν να αναλάβουν ένα ψυχικό ταξίδι τρομακτικό και άνευ προηγούμενου.

Περίμεναν τη ζωή και την υπόσχεση ενός μέλλοντος που ήταν γεμάτο σχέδια. Ο θάνατος τους ακινητοποίησε σε αυτήν τους την ορμή, αφήνοντας στη θέση της τη λύπη και την ακατανοησία, το ανείπωτο, αυτό που δεν μπορεί να το σκεφτεί κανείς, και όλα αυτά τόσο περισσότερο, όσο η κοινωνία προσπαθεί να μετατρέψει αυτή τη μη έλευση σε ένα μη συμβάν.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι μια ιδιαίτερη συνοδεία είναι απαραίτητη για αυτό το τόσο παράξενο πένθος. Η προσπάθεια να αντέξουν την απελπισία των γονιών αλλά επίσης τον θυμό τους, ακόμα και το μίσος τους, κινητοποιεί στους θεραπευτές κάτι πολύ ενδόμυχο και βαθύ μέσα τους. Έτσι, το ερώτημα της ψυχικής οδύνης των ομάδων πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της θεραπευτικής παρακολούθησης αυτών των ζευγαριών. Μια καλύτερη γνώση αυτού του θέματος θα μπορούσε να τους βοηθήσει σε αυτό το τόσο λεπτό και ψυχικά απαιτητικό έργο. Έτσι λοιπόν, το να ενσωματώσουμε τη διδασκαλία της συνοδείας του περιγεννητικού πένθους στο πανεπιστήμιο, όπως και στις σχολές των μαιών, των βρεφονηπιοκόμων και των νοσηλευτών, θα ήταν ωφέλιμο για όλους.

Η ευχή μου είναι, αυτό το τόσο παράξενο πένθος να μπορέσουμε πραγματικά να το λάβουμε υπόψη μας και να μπορέσουν να βοηθηθούν όλοι οι γονείς που υποφέρουν. Να μπορέσουν να βοηθηθούν να χρησιμοποιήσουν τα ψυχικά τους αποθέματα, τα οποία έχουν εκμηδενιστεί κάτω από το βάρος του γεγονότος, έτσι ώστε να μετατρέψουν αυτό το δράμα σε κάτι το "ιερό" που θα τους επιτρέψει να πλησιάσουν τον κόσμο και τη ζωή με ένα διαφορετικό βλέμμα, αλλά το οποίο θα είναι πιο πλούσιο και πιο δημιουργικό, όπως λένε και πολλοί γονείς.

Είναι πάρα πολύ σημαντικό και πρέπει πάση θυσία να το πω εδώ, πόσο αυτή η θεραπευτική συνοδεία αποτελεί μια πρόληψη σημαντική για τις εγκυμοσύνες που ακολουθούν και για τα παιδιά που θα γεννηθούν μετά. Τα παιδιά τα οποία έχουν συχνά πολλές δυσκολίες να βρουν τη θέση τους μέσα στην οικογένειά τους και μέσα στην κοινωνία.

Παρ' όλ' αυτά, για να μπορέσει αυτή η ευχή να ολοκληρωθεί, πρέπει επίσης, οι ομάδες που δεσμεύονται σε αυτή τη δύσκολη εργασία μαζί με τους γονείς να μπορέσουν να έχουν μια καλύτερη γνώση του βιώματος αυτών των ζευγαριών τα οποία συνοδεύουν. Με αυτό το πνεύμα γράφτηκε αυτό το βιβλίο το οποίο στηρίζεται κυρίως στην κλινική μου εμπειρία. "

Αποκτήστε το βιβλίο Το περιγεννητικό πένθος, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας.

Γι' αυτούς που μένουν...

Μετά από εμπειρία πολλών ετών κλινικής πράξης, ως κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, ένιωσα την ανάγκη να γράψω ένα βιβλίο, το οποίο να κατατοπίσει τον αναγνώστη στο ξετύλιγμα του πένθους του και στον πόνο του αποχωρισμού.
Όχι μόνο να τον κατατοπίσει αλλά και να του προσφέρει την απαραίτητη βοήθεια, ώστε πρώτον, να βιώσει το πένθος του με ψυχικά ασφαλή τρόπο και δεύτερον, να τον ωθήσει να εξέλθει με επιτυχία από αυτό, δίνοντάς του τη δυνατότητα να αντλήσει και πάλι χαρά από την ζωή του!

Περιεχόμενα βιβλίου

  • Θάνατος, η απόλυτη απουσία του Υποκειμένου
  • Ψυχαναλυτική προσέγγιση του θανάτου, κατά την συγγραφέα
  • Η ψυχική αναπαράσταση του προσώπου που χάθηκε διατηρεί την παρουσία του στην μνήμη των ζώντων

Μέρος A'

  • Πένθος, "η φυσιολογική ασθένεια"
  • Ορισμός του πένθους
  • Κλινικές εκδηλώσεις του θρήνου
  • Ψυχολογικό Επίπεδο
  • Σωματικό Επίπεδο
  • Κοινωνικό Επίπεδο

Μορφές Θρήνου

  1. Φυσιολογικός Θρήνος
  2. Το "όχι περιπεπλεγμένο πένθος"
  3. Προπαρασκευαστικός Θρήνος
  4. Απουσία του θρήνου
  5. Παρατεταμένος θρήνος
  6. Το πένθος με μορφή φυσικών συμπτωμάτων
  7. Το ψυχιατρικό πένθος
  • Απώλειες που είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε παθολογικό θρήνο
  • Οι συνέπειες του θρήνου
  • Παράγοντες διαχείρισης θρήνου, κατά περίπτωση
  • Διαχείριση πένθους
  • Κίνδυνοι διαχείρισης πένθους, ανάλογα με την προσωπικότητα του πενθούντα
  • Παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε παθολογική μορφή θρήνου
  • Πώς θρηνούν τα παιδιά
  • Χαρακτηριστικά του θρήνου των παιδιών
  • Πώς αντιλαμβάνονται την έννοια του θανάτου τα παιδιά
  • Διάφοροι κίνδυνοι κατά την διεργασία πένθους στα παιδιά
  • Παράγοντες που καθορίζουν το πένθος στα παιδιά
  • Μιλώντας στα παιδιά για τον θάνατο: Πώς να ενημερώσουμε τα παιδιά;
  • Μπορούν τα παιδιά να λάβουν μέρος στις καθιερωμένες, τελετουργίες που ακολουθούν του θανάτου;
  • Τρόπος παρέμβασης σε άτομα που πενθούν
  • Θεραπευτική παρέμβαση στα άτομα που πενθούν
  • Η σημασία του ετήσιου μνημόσυνου
  • Κατανοώντας τους πενθούντες:

Μέρος Β'

  • Η επαναφορά στη ζωή
  • Η επαναφορά στη ζωή
  • Η απόφαση του "ξαναζώ"
  • Τα σημεία που δείχνουν ότι ένα πένθος έχει τελειώσει (σύμφωνα με τον Robert Blanchard)
  • Κριτήρια αποκατάστασης μετά την λήξη του πένθους
  • Ψυχική αναδόμηση που διέπει το τέλος του πένθους
  • Συμβουλές για την διαχείριση του πένθους (μέσα στην θεραπευτική συνεδρία)
  • Θεραπευτικοί στόχοι

Μέρος Γ'

  • Τα Ψυχικά Βήματα για τη Διαχείριση του Πένθους
  • Τα ψυχικά βήματα για την έξοδο από το πένθος και την διασφάλιση της ψυχικής υγείας των πενθούντων
  • Τα ψυχικά βήματα για την διαχείριση του πένθους στα παιδιά
  • Μετατρέψτε το πένθος σας σε μια δημιουργική δύναμη
  • Τα οφέλη του πένθους (η ψυχική ωρίμανση μετά τον θρήνο)

Αποκτήστε το βιβλίο Γι' αυτούς που μένουν... , από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας με έκπτωση 10%

Το πένθος στα παιδιά

Το βιβλίο αυτό αποτελεί έναν ολοκληρωμένο οδηγό που εξηγεί, μέσα από δεκάδες πραγματικές ιστορίες και αναλυτικές οδηγίες, τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά κατανοούν τον θάνατο ανάλογα με την ηλικία τους, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τα παιδιά που βιώνουν μια σοβαρή απώλεια. Επιπλέον, το βιβλίο περιλαμβάνει 40 εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την ευαισθητοποίηση των παιδιών σε ζητήματα απώλειας και πένθους που μπορεί να εφαρμόσει ένας εκπαιδευτικός στην τάξη.

Συχνά ερωτήματα που θέτουν οι γονείς:

  • Πώς ενημερώνουμε ένα παιδί για την αρρώστια ή τον θάνατο του γονιού του;
  • Πρέπει να πηγαίνουν τα παιδιά στις κηδείες;
  • Πώς συμπεριφερόμαστε στο σπίτι όταν ένα αδελφάκι είναι σοβαρά άρρωστο;
  • Πώς στηρίζουμε ένα παιδί που ήταν παρόν σε σοβαρό ατύχημα;
  • Πώς στηρίζουμε ένα παιδί που έχει καρκίνο;
  • Τι λέμε στο παιδί όταν ένα οικείο του άτομο αυτοκτονεί;

Συχνά ερωτήματα που θέτουν οι εκπαιδευτικοί:

  • Τι μπορεί να κάνει ένας εκπαιδευτικός στην τάξη για το παιδί που πενθεί ή είναι άρρωστο;
  • Τι πρέπει να κάνει το σχολείο όταν υπάρχει θάνατος μαθητή ή εκπαιδευτικού;
  • Για ποιον λόγο χρειάζεται να ευαισθητοποιήσουμε τα παιδιά στην απώλεια και το πένθος, πριν συμβεί κάτι τέτοιο στη ζωή τους;

Αποκτήστε το βιβλίο Το πένθος στα παιδιά, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας με έκπτωση 16%

Πένθος και μελαγχολία

Για τον Καντ, ο μελαγχολικός συνδέεται με την απουσία της παράστασης, την αδυναμία να την παραστήσουμε, μολονότι μπορούμε να τη σκεφτούμε. Στον Φρόιντ, δεν μπορούμε καν να τη σκεφτούμε. Ο καντιανός μελαγχολικός, ο μπωντλερικός αναρρωνύων, η φροϋδική διατύπωσή του στο Πένθος και μελαγχολία συνδέονται σε ένα πράγμα: η σχέση με την παράσταση είναι προβληματική, δεν μπορεί, πλέον, να στοιβάζεται στην adequatio rei et intellectus. Η νεωτερικότητα βρίσκεται μπροστά σε μία λευκή παράσταση και το φόβο που απορρέει από αυτή. Σε αυτή τη μεγάλη παράδοση διατηρείται, ακόμα, ο πυρήνας της άρνησης.

Αποκτήστε το βιβλίο Πένθος και μελαγχολία, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας με έκπτωση 16%

Λόγοι για να μείνεις ζωντανός

Στα είκοσι τέσσερά του, ο Ματ Χέιγκ είδε τον κόσμο του να γκρεμίζεται. Δεν έβρισκε τρόπο να συνεχίσει τη ζωή του. Αυτή είναι η πραγματική ιστορία που περιγράφει πώς ξεπέρασε την προσωπική του κρίση, πώς νίκησε την ασθένεια που παραλίγο να τον καταστρέψει και πώς έμαθε και πάλι να ζει.

Το "Λόγοι για να μείνεις ζωντανός" δεν είναι απλώς μια αυτοβιογραφία. Πρόκειται για μια συγκινητική, αστεία και εύθυμη αναζήτηση τρόπων για να ζεις καλύτερα, να αγαπάς καλύτερα και να νιώθεις πιο ζωντανός. Ένα βιβλίο για το πώς μπορείς να εκμεταλλευτείς στο έπακρο τον χρόνο που σου απομένει στη γη.

"Έγραψα αυτό το βιβλίο διότι τα παλαιότερα στερεότυπα εμπεριέχουν τη μεγαλύτερη δόση αλήθειας. Ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός. Έχεις καλύτερη θέα όταν κοιτάς από ψηλά και όχι από τα πατώματα. Όντως υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ, ακόμη κι αν δεν κατορθώναμε ως τώρα να το διακρίνουμε... Οι λέξεις, μερικές φορές, είναι πράγματι λυτρωτικές."

Αποκτήστε το βιβλίο Λόγοι για να μείνεις ζωντανός, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας με έκπτωση 17%

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Νίκος Μεταξάς

e psy logo twitter2Επιμέλεια & μετάφραση άρθρων, Τμήμα Σύνταξης Πύλης Ψυχολογίας psychology.gr
Επικοινωνία: editorial @psychology.gr