Εργασιακά όρια: ουτοπία ή ρεαλισμός

Όρια .. μια λέξη, τόσο απλή, αλλά και τόσο σημαντική, εκτός από χρήσιμη και απαραίτητη στη ζωή μας. Στις μέρες μας γίνεται όλο και περισσότερο συζήτηση περί ορίων στην εργασία.

Είναι πράγματι τόσο σημαντικό να θέτουμε τα όρια μας στους συνεργάτες ή τους πελάτες μας;

Η απάντηση είναι κατηγορηματικά ναι! Διότι τα όρια, μας προσφέρουν υγιείς επαγγελματικές σχέσεις και συνεπώς μια υγιή εργασιακή ζωή.

Ας πάρουμε, όμως,  τα πράγματα από την αρχή.

Τι είναι τα όρια;

Σύμφωνα με την Nedra Glover Tawwab τα όρια είναι ανάγκες και προσδοκίες, που μας βοηθούν να νιώθουμε ασφάλεια και άνεση μέσα στις σχέσεις μας. Οι προσδοκίες στις σχέσεις μας βοηθούν να διατηρούμε πνευματική και ψυχική υγεία.

Το να μάθουμε, πότε να λέμε όχι και πότε να λέμε ναι, είναι επίσης ένα ουσιαστικό κομμάτι του να νιώθουμε άνεση στις αλληλεπιδράσεις με τους άλλους.

Με άλλα λόγια, είναι η δόμηση της σχέσης που επιθυμούμε με τα άλλα άτομα, έτσι ώστε να είμαστε καλά.

Βάζουμε όρια στους άλλους ανθρώπους και ειδικότερα στους συνεργάτες μας;

Κάποιες φορές ναι, κάποιες άλλες όχι και κάποιες στο περίπου.

Με αυτό, εννοούμε, ότι τα όρια χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

• Τα υγιή όρια, τα οποία δημιουργούν υγιείς σχέσεις. Ωστόσο, απαιτεί από εμάς να έχουμε επίγνωση των συναισθηματικών, ψυχικών και σωματικών αποθεμάτων μας.
• Τα διάτρητά όρια, τα οποία είναι αδύναμα και δημιουργούν μια ανθυγιεινή οικειότητα με τα άλλα άτομα.
• Τα άκαμπτα όρια, τα οποία δημιουργούν απόσταση από τους άλλους ανθρώπους, καθώς ισοδυναμούν με ένα απροσπέλαστο ύψωμα τείχους.

Τα όρια, που βάζουμε ή δεν βάζουμε εξαρτώνται από την περίπτωση.

Για παράδειγμα, μπορεί να βάζουμε υγιή όρια στους συναδέλφους μας, αλλά τα όρια μας προς τους προϊσταμένους μας να είναι διάτρητά.

Για ποιο λόγο, συμβαίνει αυτό;

Από την μία πλευρά, επειδή δεν είναι καθόλου ευχάριστη διαδικασία και από την άλλη, επειδή κυριαρχεί ο φόβος.

Ο φόβος, ότι θα γίνουμε οι κακοί της εργασιακής ομάδας και δεν θα είμαστε πια αρεστοί, ότι θα γίνουμε αγενείς και ίσως δεν θα ευχαριστήσουμε τις ανάγκες των συναδέλφων μας, ότι μπορεί να βιώσουμε απόρριψη, αλλά ακόμη και ότι μπορεί να γίνουμε ανίσχυροι ή να έχουμε αρνητικές επιπτώσεις από την οριοθέτηση μας αυτή.

Αυτοί είναι οι λόγοι που μας οδηγούν στο να μην θέτουμε ή να θέτουμε διάτρητά όρια στους άλλους.

Ωστόσο, οι φόβοι μας είναι ρεαλιστικοί;

Η αλήθεια είναι, ότι έχουμε μεγαλώσει σε μια χώρα, όπου η οριοθέτηση είναι ανύπαρκτη στο λεξιλόγιο μας, πόσο μάλλον στην επαγγελματική μας ζωή. Δεν έχουμε μάθει, ούτε να βάζουμε, αλλά ούτε και να σεβόμαστε τα όρια των άλλων ανθρώπων.

Και, δυστυχώς, αυτό ξεκινάει από την οικογένεια, συνεχίζεται στο σχολείο, μετά στα φιλικά περιβάλλοντα, έπειτα σε εταιρικά περιβάλλοντα και εν γένει σε ολόκληρη την κοινωνία.

Για αυτόν τον λόγο, όποιος προσπαθήσει να θέσει ένα όριο σε κάποιον συνάδελφο ή ανώτερο στέλεχος του, καλείται να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί διάφορες δυσάρεστες συμπεριφορές, όπως είναι:

• η απώθηση,
• η αγνόηση,
• η αμφισβήτηση,
• η αμυντική στάση,
• η τιμωρία μέσω της σιωπής,
• ο τερματισμός της επικοινωνίας/επαφής,
• αλλά και την δοκιμασία των ορίων του.

Σε ελάχιστες περιπτώσεις, τα όρια γίνονται αποδεκτά και σεβαστά, όπως θα έπρεπε.

Το γεγονός, ότι η οριοθέτηση είναι μια δύσκολη διαδικασία, δεν μειώνει την σημασία, την αξία και την αναγκαιότητα της σε ένα εργασιακό περιβάλλον.

Διαβάστε ακόμη στο PSYCHOLOGY.GR το σχετικό άρθρο: Πώς φροντίζω την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής;

Πώς όμως μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό;

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να θέσουμε τα όρια μας σε συνεργάτες μας, όπως είναι:

• Η ξεκάθαρη και με ακρίβεια επικοινωνία. Χρειάζεται να επικοινωνούμε άμεσα και λεκτικά με τους άλλους ανθρώπους τι θέλουμε και τι δεν θέλουμε. Δεν μπορούμε να θεωρούμε, ότι τα άλλα άτομα θα κατανοήσουν από μόνα τους, τι μας ενοχλεί και τι όχι, ακόμα κι αν το δείχνουμε μη λεκτικά.
• Η διαχείρισή των προσδοκιών μας. Να έχουμε επίγνωση του τι ζητάμε από τους συνεργάτες μας και σε τι μπορούν να ανταποκριθούν, καθώς είναι πάνω από όλα συνεργάτες μας και όχι φίλοι μας, ούτε οικογένεια μας.
• Να δημιουργούμε και να τηρούμε ένα εργασιακό πρόγραμμα οργανώνοντας, τόσο τις αρμοδιότητες μας, όσο και τον χρόνο μας, έτσι ώστε να μην πιεζόμαστε στην διεκπεραίωση τους.
• Να μην φοβόμαστε να πούμε όχι σε καθήκοντα, τα οποία δεν μπορούμε να αναλάβουμε ή να ζητάμε υποστήριξη από συναδέλφους μας για την υλοποίηση τους. 
• Να κατανοούμε, ότι η εργασία ξεκινάει στην αρχή του ωραρίου μας και ολοκληρώνεται στην λήξη του. Μετά από αυτό υπάρχει η προσωπική μας ζωή, η οποία περιλαμβάνει, ότι εμείς επιθυμούμε.
• Να αξιοποιούμε τις διακοπές μας και τα ρεπό μας, τα οποία είναι απαραίτητα, αφενός για την ξεκούραση μας και αφετέρου για την δημιουργία μιας ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής.

Αν καταφέρουμε να θέσουμε τα όρια μας στην εργασία, τότε θα πετύχουμε να έχουμε:

• καλύτερη διαχείριση του εργασιακού μας χρόνου,
• υψηλά επίπεδα ενέργειας,
• επαγγελματική ικανοποίηση,
• ισορροπία ανάμεσα στην προσωπική και την εργασιακή μας ζωή,
• να μην οδηγηθούμε σε επαγγελματική εξουθένωση
• και να έχουμε υγιείς εργασιακές σχέσεις.

Σε αντίθετη περίπτωση, αν αδυνατούμε να θέσουμε τα όρια μας ή είναι διάτρητά, τότε δημιουργούμε ανθυγιεινές επαγγελματικές σχέσεις με αποτέλεσμα το συναίσθημα του θυμού να κυριαρχεί.

Εν ολίγοις, το να προσπαθήσουμε να θέσουμε τα επαγγελματικά μας όρια σε ανθρώπους, που δεν έχουν μάθει να σέβονται τα όρια των άλλων ή δεν επιθυμούν να τα σεβαστούν, διότι  δεν τους βολεύει ή δεν τους συμφέρει δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Αυτό, όμως, δεν θα πρέπει να αποτελεί λόγο αποτροπής ή αποθάρρυνσης για εμάς ως προς το να θέσουμε τα όρια μας στο χώρο της εργασίας μας. Απεναντίας, χρειάζεται να κατανοήσουμε, ότι η οριοθέτηση είναι μια αέναη διαδικασία, η οποία απαιτεί πολύ καλή επικοινωνία, πράξεις, επιμονή και αποφασιστικότητα από μέρους μας.

Χρειάζεται να είμαστε σταθεροί σε αυτά, να τα τιμούμε και να τα σεβόμαστε πρώτα από όλα και κυρίως εμείς, εάν θέλουμε να τα τιμήσουν και να τα σεβαστούν και οι υπόλοιποι.

Δυστυχώς, κανείς δεν μπορεί να μας εγγυηθεί την επιτυχή έκβαση της προσπάθειας μας.

Ωστόσο, είναι αναγκαίο να διεκδικούμε σε καθημερινή βάση τα όρια μας ως προς τους συνεργάτες μας, αφενός για να είμαστε καλά με την συνείδηση μας ότι έχουμε προσπαθήσει τα μέγιστα κι αφετέρου, επειδή χρειάζεται να επιδιώκουμε να έχουμε υγιείς επαγγελματικές σχέσεις, οι οποίες οδηγούν σε μια υγιή επαγγελματική ζωή και κατά συνέπεια σε μια υγιή ζωή.  

Όσο ουτοπικό κι αν μας ακούγεται, μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Από εμάς εξαρτάται!