4 Ενδείξεις κατάθλιψης που συχνά αγνοούνται

Η κατάθλιψη αποτελεί μια από τις σοβαρότερες ψυχικές ασθένειες της εποχής μας. Σε έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής το 2019 αναφορικά με τον επιπολασμό και την σοβαρότητα των ψυχικών νοσημάτων, κατάθλιψη δήλωσε το 3,8% του πληθυσμού.

Το  ποσοστό αυτό ήταν μειωμένο κατά 19,2% σε σχέση με την προηγούμενη έρευνα, η οποία διενεργήθηκε το 2014 (4,7%). Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών που δήλωσαν ότι νοσούν από κατάθλιψη ήταν γυναίκες (7/10).  

Η πανδημία των τελευταίων δύο ετών εκτίναξε στα ύψη τα ποσοστά των ανθρώπων που βίωσαν κατάθλιψη.

Η διεθνής έρευνα με τίτλο «COVID-19 Mental health international for the General Population (COMET-G) Study», η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Μάρτιο του 2020 ως τον Απρίλιο του 2021 σε 40 χώρες έδωσε καθηλωτικά στοιχεία. Περίπου το 18% του πληθυσμού σε παγκόσμια κλίμακα φαίνεται να βίωσε κλινική κατάθλιψη σε διάστημα 1 έτους, σύμφωνα με απαντήσεις που έδωσαν σε ερωτηματολόγια 55.589 άτομα.  

Αρκετά συχνά ωστόσο η καταθλιπτική συμπτωματολογία δεν είναι και τόσο εμφανής. Η συνήθης κλινική εικόνα ενός ανθρώπου που πάσχει από κατάθλιψη εμπεριέχει την έλλειψη ενέργειας και όρεξης για ζωή, την απόσυρση από τις καθημερινές του δραστηριότητες, την αδυναμία να βιώσει το άτομο ευχαρίστηση και μια αίσθηση ματαιότητας και αναξιότητας.

Σε κάποιους ανθρώπους όμως η κατάθλιψη μπορεί να εκφράζεται διαφορετικά ή να προεξάρχουν κάποια συμπτώματα έναντι κάποιων άλλων. Ας δούμε κάποιες στάσεις και συμπεριφορές, οι οποίες μπορεί να υποθάλπουν κατάθλιψη και συχνά παρερμηνεύονται και αγνοούνται.

Υπερφαγία

Η έλλειψη όρεξης για ζωή που βιώνει ένας άνθρωπος με κατάθλιψη συνοδεύεται συχνά από θλίψη και μειωμένη όρεξη για τα πάντα: για φαγητό, για σεξουαλική συνεύρεση, για κοινωνικότητα. Κάποιες φορές ωστόσο η κατάθλιψη μπορεί να κρύβεται πίσω από ακατάπαυστη κατανάλωση φαγητού.

Αυτό συμβαίνει γιατί κάποιοι άνθρωποι τείνουν να χρησιμοποιούν το φαγητό ως μέσο ανακούφισης και παρηγοριάς από δύσκολα και δυσάρεστα συναισθήματα. Στην περίπτωση αυτή, το άτομο που πάσχει από κατάθλιψη, μπορεί να τρώει περισσότερο από όσο έτρωγε συνήθως, σε μια ασυνείδητη προσπάθεια να βρει ευχαρίστηση στην τροφή. Η υπερβολική κατανάλωση φαγητού μπορεί σε αυτήν την περίπτωση να διαγνωστεί ως Διατροφική Διαταραχή, αντί για σύμπτωμα Καταθλιπτικής Διαταραχής.

Ο ειδικός ψυχικής υγείας μπορεί να διαγνώσει ποια από τις δύο Διαταραχές υφίσταται καθώς και αν υπάρχει συννοσηρότητα, αν δηλαδή υφίστανται και οι δύο ταυτόχρονα

Ριψοκίνδυνες και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές

Σε άλλες πάλι περιπτώσεις το άτομο με κατάθλιψη μπορεί να επιδίδεται σε επικίνδυνες συμπεριφορές, όπως απερίσκεπτη οδήγηση, κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ, συχνές σεξουαλικές επαφές χωρίς προφύλαξη, παραβίαση του νόμου και γενικότερα ο,τιδήποτε μπορεί να βλάψει την υγεία του και την σωματική του ακεραιότητα.

Οι επικίνδυνες γενικά συμπεριφορές μπορεί να αντανακλούν την αυτοκαταστροφική τάση που εμπεριέχεται στην κατάθλιψη αλλά και να υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός αυτοκτονικού ιδεασμού με τον οποίο φλερτάρει το άτομο.

Όπως και με το φαγητό, έτσι και με τις ουσίες και το αλκοόλ μπορεί το άτομο να αναζητά παρηγοριά και ανακούφιση αλλά και μια διέξοδο από τα συναισθήματα θλίψης και απόγνωσης που το βασανίζουν. Ενώ λοιπόν μπορεί με μια πρώτη ματιά οι ριψοκίνδυνες επιλογές να φαίνονται ως ένα είδος διασκέδασης, προσεχτική και σε βάθος παρατήρηση μπορεί να φέρει στην επιφάνεια μια διαφορετική εικόνα : Αυτή ενός ατόμου σε απόγνωση.

Θυμός – ευερεθιστότητα

Αν και το πρώτο συναίσθημα που μας έρχεται στο μυαλό όταν αναφερόμαστε στην κατάθλιψη είναι η θλίψη, ο ανεξέλεγκτος θυμός μπορεί επίσης να την χαρακτηρίζει. Ο θυμός ως σύμπτωμα κατάθλιψης συναντάται πιο συχνά σε άντρες από ότι στις γυναίκες.

Αυτό ενδεχομένως να έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι άντρες δυσκολεύονται περισσότερο με τα συναισθήματα που τους κάνουν να νιώθουν αδύναμοι, και η θλίψη είναι ένα από αυτά.

Ο θυμός γίνεται σε αυτήν την περίπτωση ένας δυσλειτουργικός μηχανισμός διαχείρισης της θλίψης. Αντί το αρνητικό συναίσθημα να στραφεί προς τα μέσα στο άτομο, διοχετεύεται ανεξέλεγκτο προς τα έξω. Ο θυμός άλλωστε, όσο δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση και αν είναι, μας δίνει μια ψευδαίσθηση δύναμης εκείνη τη στιγμή καθώς μας βοηθάει να επιβληθούμε στο περιβάλλον μας. Και εδώ είναι καλό να αναζητήσουμε την βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας για να διαπιστώσουμε την πηγή αυτού του θυμού αλλά και για να βοηθηθούμε ως προς τη διαχείριση του  

Εξαναγκασμένη ευτυχία

Κάποιες φορές τα άτομα με κατάθλιψη πιστεύουν ότι πρέπει πάση θυσία να κρύψουν την ψυχολογικής τους δυσφορία από τους άλλους. Δείχνουν αρκετά ευδιάθετοι και χαρούμενοι στις κοινωνικές τους συναναστροφές.

Ανταποκρίνονται άριστα στις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις και δεν είναι εύκολο να αντιληφθεί ένας τρίτος την δυσμενή ψυχική τους κατάσταση. Το χαρούμενο προσωπείο είναι στην περίπτωση αυτή ένας ρόλος που νιώθουν την υποχρέωση να υπηρετήσουν για να μην αντιληφθούν οι άλλοι την δυστυχία τους και τους λυπηθούν. Συχνά θέλουν να κρατήσουν το δυσάρεστο συναίσθημα τους μακριά από τους δικούς τους ανθρώπους για να μην τους στεναχωρήσουν.

Η προσποίηση ωστόσο δεν βοηθάει καθόλου στην διαχείριση της Κατάθλιψης. Το αντίθετο μάλιστα. Το φορτίο που κουβαλάνε μπορεί να γίνει κάποια στιγμή πολύ βαρύ στους ώμους τους…

Η αναζήτηση ψυχολογικής υποστήριξης από ειδικό ψυχικής υγείας είναι σε κάθε περίπτωση άκρως αναγκαία.

Η Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος όχι μόνο επειδή προκαλεί σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας του ατόμου και του στερεί τη χαρά από τη ζωή του αλλά κυρίως γιατί μπορεί να του στερήσει την ίδια του τη ζωή. Η αυτοκτονία καταλήγει συχνά να φαίνεται ως η μόνη επιλογή ενός καταθλιπτικού για να γλυτώσει από το δύσφορο συναίσθημα που βιώνει.

Η πραγματικότητα όμως είναι αρκετά διαφορετική. Τόσο φαρμακευτικές όσο και ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις μπορούν να αναχαιτίσουν την πορεία ενός καταθλιπτικού επεισοδίου και να βοηθήσουν το άτομο να έχει μια λειτουργική και ευχάριστη ζωή.

Στην Ελλάδα λειτουργεί η 24ωρη γραμμή για την πρόληψη της αυτοκτονίας 1018, τόσο για ανθρώπους που παλεύουν οι ίδιοι με αυτοκτονικές σκέψεις όσο και για αυτούς που θέλουν να βοηθήσουν κάποιον δικό τους άνθρωπο.

Δείτε στο εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο ψυχολογίας του Psychology.gr, το best seller βιβλίο του David Burns: Αισθανθείτε καλά.

Πηγές

Έρευνα Υγείας 2019, Ελληνική Στατιστική Αρχή
Αποτελέσματα έρευνας του ΑΠΘ για την Ψυχική Υγεία την περίοδο της πανδημίας σε 40 χώρες 
Recognizing the hidden signs of Depression , www.MedicalNewsToday.com 
suicide-help.gr  24ωρη γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία